ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๒)

                        ๒. เทวทหสุตฺตวณฺณนา
    [๒] ทุติเย เทวทหนฺติ เทวา วุจฺจนฺติ ราชาโน, เตสํ มงฺคลทโห, สยํ
ชาโต วา โส ทโหติ, ตสฺมา "เทวทโห"ติ วุตฺโต. ตสฺส อวิทูเร นิคโม
เทวทหนฺเตฺวว นปุํสกลิงฺควเสน สงฺขฺยํ คโต. ปจฺฉาภูมคมิกาติ ปจฺฉาภูมํ
นิวิฏฺฐชนปทํ คนฺตุกามา. นิวาสนฺติ เตมาสํ วสฺสาวาสํ. อปโลกิโตติ อาปุจฺฉิโต.
อปโลเกถาติ อาปุจฺฉถ. กสฺมา เถรํ อาปุจฺฉาเปติ? เต สภาเร กาตุกามตาย.
โย หิ เอกวิหาเร วสนฺโตปิ สนฺติกํ น คจฺฉติ ปกฺกมนฺโต อนาปุจฺฉา
ปกฺกมติ, อยํ นิพฺภาโร นาม โย เอกวิหาเร วสนฺโตปิ อาคนฺตฺวา ปสฺสติ.
ปกฺกมนฺโต อาปุจฺฉติ, อยํ สภาโร นาม. อิเมปิ ภิกฺขู ภควา "เอวมิเม สีลาทีหิ
วฑฺฒิสฺสนฺตี"ติ สภาเร กาตุกาโม อาปจฺฉาเปติ.
@เชิงอรรถ:  สี. อาตุรจิตฺตตํเยว
    ปณฺฑิโตติ ธาตุโกสลฺลาทินา จตุพฺพิเธน ปณฺฑิจฺเจน สมนฺนาคโต.
อนุคฺคาหโกติ อามิสานุคฺคเหน จ ธมฺมานุคฺคเหน จาติ ทวีหิปิ อนุคฺคเหหิ
อนุคฺคาหโก. เถโร กิร อญฺเญ ภิกฺขู วิย ปาโตว ปิณฺฑาย อคนฺตฺวา สพฺพภิกฺขูสุ
คเตสุ สกลํ สํฆารามํ อนุวิจรนฺโต อสมฺมฏฺฐฏฺฐานํ สมฺมชฺชติ, อฉฑฺฑิตํ
กจวรํ ฉฑฺเฑติ, สํฆาราเม ทุนฺนิกฺขิตฺตานิ มญฺจปีฐทารุภณฺฑมตฺติกาภณฺฑานิ
ปฏิสาเมติ. กึการณา? "มา อญฺญติตฺถิยา วิหารํ ปวิฏฺฐา ทิสฺวา ปริภวํ
อกํสู"ติ. ตโต คิลานสาลํ คนฺตฺวา คิลาเน อสฺสาเสตฺวา "เกน อตฺโถ"ติ
ปุจฺฉิตฺวา เยน อตฺโถ โหติ, ตทตฺถํ เตสํ ทหรสามเณเร อาทาย ภิกฺขาจารวตฺเตน
วา สภาคฏฺฐาเน วา เภสชฺชํ ปริเยสิตฺวา เตสํ ทตฺวา "คิลานุปฏฺฐานํ นาม
พุทฺธปจฺเจกพุทฺเธหิ วณฺณิตํ, คจฺฉถ สปฺปุริสา อปฺปมตฺตา โหถา"ติ เต เปเสตฺวา
สยํ ปิณฺฑาย จริตฺวา อุปฏฺฐากกุเล วา ภตฺตกิจฺจํ กตฺวา วิหารํ คจฺฉติ. อิทํ
ตาวสฺส นิพทฺธวาสฏฺฐาเน อาจิณฺณํ.
    ภควติ ปน จาริกํ จรมาเน "อหํ อคฺคสาวโก"ติ อุปาหนํ อารุยฺห ฉตฺตํ
คเหตฺวา ปุรโต ปุริโต น คจฺฉติ. เย ปน ตตฺถ มหลฺลกา วา อาพาธิกา
วา อติทหรา วา, เตสํ รุชฺชนฏฺฐานานิ เตเลน มกฺขาเปตฺวา ปตฺตจีวรํ อตฺตโน
ทหรสามเณเรหิ คาหาเปตฺวา ตํทิวสํ วา ทุติยทิวสํ วา เต คณฺหิตฺวาว
คจฺฉติ, เอกทิวสํ หิ ตญฺเญว อายสฺมนฺตํ อติวิกาเล สมฺปตฺตตฺตา เสนาสนํ
อลภิตฺวา จีวรกุฏิยํ นิสินฺนํ ทิสฺวา สตฺถา ปุนทิวเส ภิกฺขุสํฆํ สนฺนิปาเตตฺวา
หตฺถิวานรติตฺติรวตฺถุํ ๑- กเถตฺวา "ยถาวุฑฺฒํ เสนาสนํ ทาตพฺพนฺ"ติ สิกฺขาปทํ ๒-
ปญฺญาเปสิ. เอวํ ตาเวส อามิสานุคฺคเหน อนุคฺคณฺหาติ. โอวทนฺโต ปเนส
สตวารมฺปิ สหสฺสวารมฺปิ ตาว โอวทติ, ยาว โส ปุคฺคโล โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐาติ,
@เชิงอรรถ:  วิ. จูฬ. ๗/๓๑๑/๘๑, ขุ. อป. ๒๗/๓๗/๑๒ (สฺยา)    วิ. จูฬ. ๗/๓๑๓/๘๓/๘๕
อถ นํ วิสฺสชฺเชตฺวา อญฺญํ โอวทติ. อิมินา นเยน โอวทโต จสฺส โอวาเท ฐตฺวา
อรหตฺตํ ปตฺตา คณนปถํ อติกฺกนฺตา. เอวํ ธมฺมานุคฺคเหน อนุคฺคณฺหาติ.
    ปจฺจสฺโสสุนฺติ เต ภิกฺขู "อมฺหากํ เนว อุปชฺฌาโย, น อาจริโย, น
สนฺทิฏฺฐสมฺภตฺโต, กึ ตสฺส สนฺติเก กริสฺสามา"ติ ตุณฺหีภาวํ อนาปชฺชิตฺวา
"เอวํ ภนฺเต"ติ สตฺถุ วจนํ สมฺปฏิจฺฉึสุ. เอลคลาคุมฺเพติ ๑- ชิคุจฺฉมณฺฑปเก. ๒-
โส กิร เอลคลาคุมฺโพ ธุวสลิลฏฺฐาเน ชาโต. อเถตฺถ จตูหิ ปาเทหิ มณฺฑปํ
กตฺวา ตสฺส อุปริ ตํ คุมฺพํ อาโรเปสุํ, โส ตํ มณฺฑปํ ฉาเทสิ. อถสฺส
เหฏฺฐา อิฏฺฐกาหิ ปริจินิตฺวา พาลิกํ โอกิริตฺวา อาสนํ ปญฺญาปยึสุ.
สีตลํ ทิวาฏฺฐานํ อุทกวาโต วายติ. เถโร ตสฺมึ นิสีทิ. ตํ สนฺธาย วุตฺตํ
"เอลคลาคุมฺเพ"ติ.
    นานาเวรชฺชคตนฺติ เอกสฺส รญฺโญ รชฺชโต นานาวิธํ รชฺชคตํ. วิรชฺชนฺติ
อญฺญํ รชฺชํ. ยถา หิ สเทสโต อญฺโญ วิเทโส, เอวํ นิวุตฺถรชฺชโต อญฺญํ
รชฺชํ วิรชฺชํ นาม, ตํ เวรชฺชนฺติ วุตฺตํ. ขตฺติยปณฺฑิตาติ พิมฺพิสารโกสลราชาทโย
ปณฺฑิตราชาโน. พฺราหฺมณปณฺฑิตาติ จงฺกีตารุกฺขาทโย ปณฺฑิตพฺราหฺมณา.
คหปติปณฺฑิตาติ จิตฺตสุทตฺตาทโย ปณฺฑิตคหปตโย. สมณปณฺฑิตาติ สภิยปิโลติกาทโย
ปณฺฑิตปริพฺพาชกา. วีมํสกาติ อตฺถคเวสิโน. กึวาทีติ กึ อตฺตโน ทสฺสนํ
วทติ, กึ ลทฺธิโกติ อตฺโถ. กิมกฺขายตีติ กึ สาวกานํ โอวาทานุสาสนึ
อาจิกฺขติ. ธมฺมสฺส จานุธมฺมนฺติ ภควตา วุตฺตพฺยากรณสฺส อนุพฺยากรณํ.
สหธมฺมิโกติ สการโณ. วาทานุวาโทติ ภควตา วุตฺตวาทสฺส อนุวาโท.
"วาทานุปาโต"ติปิ ปาโฐ, สตฺถุ วาทสฺส อนุปาโต อนุปตนํ, อนุคมนนฺติ
อตฺโถ. อิมินาปิ วาทํ อนุคโต วาโทเยว ทีปิโต โหติ.
    อวีตราคสฺสาติอาทีสุ ตณฺหาวเสเนว อตฺโถ เวทิตพฺโพ. ตณฺหา หิ
รชฺชนโต ราโค, ฉนฺทิยนโต ฉนฺโท, ปิยายนฏฺเฐน เปมํ, ปิวิตุกามฏฺเฐน
@เชิงอรรถ:  ฏีกา. เอฬกาฬคุมฺเพ       สี. คจฺฉมณฺฑเป, ก. คุเธ ชิคุจฺฉมณฺฑปเก
ปิปาสา, อนุทหฏฺเฐน ปริฬาโหติ วุจฺจติ. อกุสเล จาวุโส ธมฺเมติอาทิ
กสฺมา อารทฺธํ? ปญฺจสุ ขนฺเธสุ อวีตราคสฺส อาทีนวํ, วีตราคสฺส จ อานิสํสํ
ทสฺเสตุํ. ตตฺร อวิฆาโตติ นิทฺทุกฺโข. อนุปายาโสติ นิรุปตาโป. อปริฬาโหติ
นิทฺทาโหติ. เอวํ สพฺพตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. ทุติยํ.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้า ๒๘๑-๒๘๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=12&A=6204&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=6204&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=17&i=6              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=17&A=106              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=17&A=132              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=17&A=132              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_17

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]