อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 สํ.อ. (สารตฺถ.๒)

                    ๕. กจฺจานโคตฺตสุตฺตวณฺณนา
    [๑๕] ปญฺจเม สมฺมาทิฏฺิ สมฺมาทิฏฺีติ ยํ ปณฺฑิตา เทวมนุสฺสา เตสุ
เตสุ าเนสุ สมฺมาทสฺสนํ วทนฺติ, สพฺพมฺปิ ตํ ทฺวีหิ ปเทหิ สุตฺวา ๑- ปุจฺฉติ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม.,อิ. สงฺขิปิตฺวา
ทฺวยนิสฺสิโตติ เทฺว โกฏฺาเส นิสฺสิโต. เยภุยฺเยนาติ อิมินา เปตฺวา อริยปุคฺคเล
เสสมหานํ ทสฺเสติ. อตฺถิตนฺติ สสฺสตํ. นตฺถิตนฺติ อุจฺเฉทํ. โลกสมุทยนฺติ
โลโก นาม สงฺขารโลโก, ตสฺส นิพฺพตฺติ. สมฺมปฺปญฺาย ปสฺสโตติ สมฺมาปญฺา
นาม สวิปสฺสนา มคฺคปญฺา, ตาย ปสฺสนฺตสฺสาติ อตฺโถ. ยา โลเก นตฺถิตาติ
สงฺขารโลเก นิพฺพตฺเตสุ ธมฺเมสุ ปญฺายนฺเตเสฺวว ๑- ยา นตฺถีติ อุทฺเฉททิฏฺิ
อุปฺปชฺเชยฺย, สา น โหตีติ อตฺโถ. โลกนิโรธนฺติ สงฺขารานํ ภงฺคํ. ยา โลเก
อตฺถิตาติ สงฺขารโลเก ภิชฺชมาเนสุ ธมฺเมสุ ปญฺายนฺเตเสฺวว ยา อตฺถีติ
สสฺสตทิฏฺิ อุปฺปชฺเชยฺย, สา น โหตีติ อตฺโถ.
    อปิจ โลกสมุทยนฺติ อนุโลมํ ปจฺจยาการํ. โลกนิโรธนฺติ ปฏิโลมํ. ๒-
ปจฺจเย ปสฺสโตปิ ๓- หิ ปจฺจยานํ อนุจฺเฉเทน ๔- ปจฺจยุปฺปนฺนสฺส อนุจฺเฉทํ ปสฺสโต
ยา นตฺถีติ อุจฺเฉททิฏฺิ อุปฺปชฺเชยฺย, สา น โหติ. ปจฺจยนิโรธํ ปสฺสนฺตสฺสาปิ
ปจฺจยนิโรเธน ปจฺจยุปฺปนฺนนิโรธํ ปสฺสโต ยา อตฺถีติ สสฺสตทิฏฺิ อุปฺปชฺเชยฺย,
สา น โหตีติ อยเมตฺถ อตฺโถ.
    อุปยุปาทานาภินิเวสวินิพนฺโธติ อุปเยหิ จ อุปาทาเนหิ จ อภินิเวเสหิ
จ วินิพนฺโธ. ตตฺถ อุปยาติ เทฺว อุปยา ตณฺหุปโย จ ทิฏฺุปโย จ.
อุปาทานาทีสุปิ เอเสว นโย. ตณฺหาทิฏฺิโย หิ ยสฺมา อหํ มมนฺติอาทีหิ
อากาเรหิ เตภูมิกธมฺเม อุเปนฺติ อุปคจฺฉนฺติ, ตสฺมา อุปยาติ วุจฺจนฺติ. ยสฺมา
ปน เต ธมฺเม อุปาทิยนฺติ เจว อภินิวิสนฺติ จ, ตสฺมา อุปาทานาติ จ อภินิเวสาติ
จ วุจฺจนฺติ. ตาหิ จายํ โลโก วินิพนฺโธ. เตนาห "อุปยุปาทานานิเวสวินิพนฺโธ"ติ.
    ตญฺจายนฺติ ตญฺจ อุปยุปาทานํ อยํ อริยสาวโก. เจตโส อธิฏฺานนฺติ
จิตฺตสฺส ปติฏฺานภูตํ. อภินิเวสานุสยนฺติ อภินิเวสภูตญฺจ ๕- อนุสยภูตญฺจ.
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ปญฺายมาเนเสฺวว        ๒ ฉ.ม.,อิ. ปฏิโลมปจฺจยาการํ
@         ๓ ฉ.ม.,อิ. โลกนิสฺสเย ปสฺสนฺตสฺสาปิ
@๔ สี. อนุปจฺเฉเทน            ๕ สี. นิเวสภูตญฺจ
ตณฺหาทิฏฺีสุ หิ อกุสลจิตฺตํ ปติฏฺาติ, ตา จ ตสฺมึ อภินิวิสนฺติ เจว
อนุเสนฺติ จ, ตสฺมา ตทุภยํ เจตโส อธิฏฺานํ อภินิเวสานุสยนฺติ จ อาห.
น อุเปตีติ น อุปคจฺฉติ. น อุปาทิยตีติ น คณฺหาติ. นาธิฏฺาตีติ น
อธิฏฺาติ, กินติ? อตฺตา เมติ. ทุกฺขเมวาติ ปญฺจุปาทานกฺขนฺธมตฺตเมว. น
กงฺขตีติ "ทุกฺขเมว อุปฺปชฺชติ, ทุกฺขํ นิรุชฺฌติ, น อญฺโ เอตฺถ สตฺโต นาม
อตฺถี"ติ กงฺขํ น กโรติ. น วิจิกิจฺฉตีติ น วิจิกิจฺฉํ อุปฺปาเทติ.
    อปรปฺปจฺจยาติ น ปรปฺปจฺจเยน, อญฺสฺส อปฏิสฺสาเมตฺวา ๑-
อตฺตปจฺจกฺขาณเมวสฺส เอตฺถ โหตีติ. เอตฺตาวตา โข กจฺจาน สมฺมาทิฏฺิ โหตีติ
เอวํ สตฺตสญฺาย ปหีนตฺตา เอตฺตเกน สมฺมาทสฺสนํ นาม โหตีติ มิสฺสกสมฺมาทิฏฺึ
อาห. อยเมโก อนฺโตติ เอส เอโก นิกูฏนฺโต ลามกนฺโต ปมกํ สสฺสตํ. อยํ
ทุติโยติ เอส ทุติโย สพฺพํ นตฺถีติ อุปฺปชฺชนกทิฏฺิสงฺขาโต นิกูฏนฺโต
ลามกนฺโต ทุติยโก อุจฺเฉโทติ อตฺโถ. เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวาติ. ปญฺจมํ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้า ๓๗-๓๙.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=12&A=830&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=830&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=16&i=42
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=16&A=385
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=16&A=408
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=16&A=408
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_16