ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๓ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๓)

                        ๖. อาทิตฺตสุตฺตวณฺณนา
     [๒๘] ฉฏฺเฐ คยาสีเสติ คยาคามสฺส หิ อวิทูเร คยาติ เอกา โปกฺขรณีปิ
อตฺถิ นทีปิ, คยาสีสนามโก หตฺถิกุมฺภสทิโส ปิฏฺฐิปาสาโณปิ, ยตฺถ ภิกฺขุสหสฺสสฺสปิ
โอกาโส ปโหติ, ภควา ตตฺถ วิหรติ. เตน วุตฺตํ "คยาสีเส"ติ. ภิกฺขู
อามนฺเตสีติ เตสํ สปฺปายธมฺมเทสนํ วิจินิตฺวา ตํ เทเสสฺสามีติ อามนฺเตสิ.
     ตตฺรายํ อนุปุพฺพิกถา:- อิโต กิร ทฺวานวุเต กปฺเป มหินฺโท นาม
ราชา อโหสิ. ตสฺส เชฏฺฐปุตฺโต ปุสฺโส ๑- นาม, โส ปูริตปารมี ปจฺฉิมภวิกสตฺโต,
ปริปากคเต ญาเณ โพธิมณฺฑํ อารุยฺห สพฺพญฺญุตํ ปฏิวิชฺฌิ. รญฺโญ กนิฏฺฐปุตฺโต
ตสฺส อคฺคสาวโก อโหสิ, ปุโรหิตปุตฺโต ทุติยสาวโก. ราชา จินฺเตสิ "มยฺหํ
เชฏฺฐปุตฺโต นิกฺขมิตฺวา พุทฺโธ ชาโต, กนิฏฺฐปุตฺโต อคฺคสาวโก, ปุโรหิตปุตฺโต
ทุติยสาวโก"ติ. โส "อมฺหากํเยว พุทฺโธ, อมฺหากํ ธมฺโม, อมฺหากํ สํโฆ"ติ
วิหารํ กาเรตฺวา วิหารทฺวารโกฏฺฐกโต ยาว อตฺตโน ฆรทฺวารา อุภโต
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ผุสฺโส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๘.

เวฬุภิตฺติกุฏิกาหิ ๑- ปริกฺขิปิตฺวา มตฺถเก สุวณฺณตารกขจิต- สโมสริตคนฺธทามมาลาทามวิตานํ พนฺธาเปตฺวา เหฏฺฐา รชตวณฺณํ วาลิกํ สนฺถริตฺวา ปุปฺผานิ วิกิราเปตฺวา เตน มคฺเคน ภควโต อาคมนํ กาเรสิ. สตฺถา วิหารสฺมึเยว ฐิโต จีวรํ ปารุปิตฺวา อนฺโตสาณิยาว สทฺธึ ภิกฺขุสํเฆน ราชเคหํ อาคจฺฉติ, กตภตฺตกิจฺโจ อนฺโตสาณิยาว คจฺฉติ. โกจิ กฏจฺฉุภิกฺขามตฺตมฺปิ ทาตุํ น ลภติ. ตโต นาครา อุชฺฌายึสุ "พุทฺโธ โลเก อุปฺปนฺโน, น จ มยํ ปุญฺญานิ กาตุํ ลภาม. ยถา หิ จนฺทิมสูริยา สพฺเพสํ อาโลกํ กโรนฺติ, เอวํ พุทฺธา นาม สพฺเพสํ หิตตฺถาย อุปฺปชฺชนฺติ, อยํ ปน ราชา สพฺเพสํ ปุญฺญเจตนํ ๒- อตฺตโนเยว อนฺโต ปเวเสตี"ติ. ตสฺส จ รญฺโญ อญฺเญ ตโย ปุตฺตา อตฺถิ, นาครา เตหิ สทฺธึ เอกโต หุตฺวา สมฺมนฺตยึสุ "ราชกุเลหิ สทฺธึ อฏฺโฏ นาม นตฺถิ, เอกํ อุปายํ กโรมา"ติ. เต ปจฺจนฺเต โจเร อุฏฺฐาเปตฺวา "กติปยา คามา ปหฏา"ติ สาสนํ อาหราเปตฺวา รญฺโญ อาโรจยึสุ. ราชา ปุตฺเต ปกฺโกสาเปตฺวา "ตาตา อหํ มหลฺลโก, คจฺฉถ โจเร วูปสเมถา"ติ เปเสสิ. ปยุตฺตโจรา อิโต จิโต จ อวิปฺปกิริตฺวา ๓- เตสํ สนฺติกเมว อาคมึสุ. เต อนาวาเส คาเมว เปเสตฺวา ๔- "วูปสมิตา โจรา"ติ อาคนฺตฺวา ราชานํ วนฺทิตฺวา อฏฺฐํสุ. ราชา ตุฏฺโฐ "ตาตา วรํ โว เทมี"ติ อาห. เต อธิวาเสตฺวา คนฺตฺวา นาคเรหิ สทฺธึ มนฺตยึสุ "รญฺญา อมฺหากํ วโร ทินฺโน, กึ คณฺหามา"ติ. อยฺยปุตฺตา ตุมฺหากํ หตฺถิอสฺสาทโย น ทุลฺลภา, พุทฺธรตนํ ปน ทุลฺลภํ, น สพฺพกาลํ อุปฺปชฺชติ, ตุมฺหากํ เชฏฺฐภาติกสฺส ปุสฺสพุทฺธสฺส ปฏิชคฺคนวรํ @เชิงอรรถ: สี. เวฬุกิฏิกาหิ, ก. เวฬุกฏฺฐกาหิ สี. ปุญฺญกฺเขตฺตํ @ ก. วิปฺปกิริตฺวา ฉ.ม. คาเม วาเสตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙.

คณฺหถาติ. เต "เอวํ กริสฺสามา"ติ นาครานํ ปฏิสฺสุณิตฺวา กตมสฺสุกมฺมา นฺหาตานุลิตฺตา ๑- รญฺโญ สนฺติกํ คนฺตฺวา "เทว โน วรํ เทถา"ติ ยาจึสุ. กึ คณฺหิสฺสถ ตาตาติ. เทว อมฺหากํ หตฺถิอสฺสาทีหิ อตฺโถ นตฺถิ, เชฏฺฐภาติกสฺส โน ปุสฺสพุทฺธสฺส ๒- ปฏิชคฺคนวรํ เทถาติ. "อยํ วโร น สกฺกา มยา ชีวมาเนน ทาตุนฺ"ติ เทฺว กณฺเณ ปิทหิ. ๓- "เทว น ตุเมฺห อเมฺหหิ พลกฺกาเรน วรํ ทาปิตา, ตุเมฺหหิ อตฺตโน รุจิยา ตุฏฺเฐหิ ทินฺโน, กึ เทว ราชกุลสฺส เทฺว กถา วฏฺฏนฺตี"ติ สจฺจวาทิตาย ภณึสุ. ๔- ราชา วินิวตฺติตุํ อลภนฺโต "ตาตา สตฺต สํวจฺฉเร สตฺต มาเส สตฺต จ ทิวเส อุปฏฺฐหิตฺวา ตุมฺหากํ ทสฺสามี"ติ อาห. สุนฺทรํ เทว ปาฏิโภคํ เทถาติ. กิสฺส ปาฏิโภคํ ตาตาติ. เอตฺตกํ กาลํ อมรณปาฏิโภคํ เทถาติ. ตาตา อยุตฺตปาฏิโภคํ ทาเปถ, น สกฺกา เอวํ ปาฏิโภคํ ทาตุํ, ติณคฺเค อุสฺสาวพินฺทุสทิสํ สตฺตานํ ชีวิตนฺติ. โน เจ เทว ปาฏิโภคํ เทถ, มยํ อนฺตรา มตา กึ กุสลํ กริสฺสามาติ. เตนหิ ตาตา ฉ สํวจฺฉรานิ เทถาติ. น สกฺกา เทวาติ. เตนหิ ปญฺจ, จตฺตาริ, ตีณิ, เทฺว, เอกํ สํวจฺฉรํ เทถ. สตฺต, ฉ มาเส เทถ ฯเปฯ มาสฑฺฒมตฺตํ เทถาติ. น สกฺกา เทวาติ. เตนหิ ทิวสมตฺตํ เทถาติ. สาธุ เทวาติ สตฺต ทิวเส สมฺปฏิจฺฉึสุ. ราชา สตฺต สํวจฺฉเร สตฺต มาเส สตฺต ทิวเส กตฺตพฺพสกฺการํ สตฺตสุเยว ทิวเสสุ อกาสิ. ตโต ปุตฺตานํ วสนฏฺฐานํ สตฺถารํ เปเสตุํ อฏฺฐอุสภวิตฺถตํ มคฺคํ อลงฺการาเปสิ, มชฺฌฏฺฐาเน จตุอุสภปฺปมาณํ ปเทสํ หตฺถีหิ มทฺทาเปตฺวา กสิณมณฺฑลสทิสํ กตฺวา วาลิกาย สนฺถราเปตฺวา ปุปฺผาภิกิณฺณํ อกาสิ, ตตฺถ ตตฺถ กทลิโย จ ปุณฺณฆเฏ จ ฐปาเปตฺวา ธชปฏากา อุกฺขิปาเปสิ. อุสเภ อุสเภ โปกฺขรณึ ขนาเปสิ, อปรภาเค ทฺวีสุ ปสฺเสสุ คนฺธมาลาปุปผาปเณ ปสาราเปสิ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. สุนฺหาตา สุวิลิตฺตา ฉ.ม. ผุสฺสพุทฺธสฺส สี.,ก. เทฺว กณฺเณปิ ถเกสิ @ สี. วฏฺฏนฺติ, มยํ สจฺจวาทิตาย คณฺหิมฺหาติ อาหํสุ, @ก. วฏฺฏตีติ สจฺจวาทิตาย คณฺหึสุ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๐.

มชฺฌฏฺฐาเน จตุอุสภวิตฺถารสฺส อลงฺกตมคฺคสฺส อุโภสุ ปสฺเสสุ เทฺว เทฺว อุสภวิตฺถารมคฺเค ขาณุกณฺฏเก หราเปตฺวา ทณฺฑทีปิกาโย การาเปสิ. ราชปุตฺตาปิ อตฺตโน อาณาปวตฺติฏฺฐาเน โสฬสอุสภมคฺคํ ตเถว อลงฺการาเปสุํ. ราชา อตฺตโน อาณาปวตฺติฏฺฐานสฺส เกทารสีมํ คนฺตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา ปริเทวมาโน "ตาตา มยฺหํ ทกฺขิณกฺขึ อุปฺปาเฏตฺวา คณฺหนฺตา วิย คจฺฉถ. เอวํ คณฺหิตฺวา คตา ปน พุทฺธานํ อนุจฺฉวิกํ กเรยฺยาถ, มา สุราโสณฺฑา วิย ปมตฺตา วิจริตฺถา"ติ อาห. เต "ชานิสฺสาม มยํ เทวา"ติ สตฺถารํ คเหตฺวา คตา วิหารํ กาเรตฺวา สตฺถุ นิยฺยาเตตฺวา ตตฺถ สตฺถารํ ปฏิชคฺคนฺตา กาเลน เถราสเน, กาเลน มชฺฌิมาสเน, กาเลน สํฆนวกาสเน ติฏฺฐนฺติ. ทานํ อุปปริกฺขมานานํ ๑- ติณฺณมฺปิ ชนานํ ๒- เอกสทิสเมว อโหสิ. เต อุปกฏฺฐาย วสฺสูปนายิกาย จินฺตยึสุ "กถํ นุ โข สตฺถุ อชฺฌาสยํ คเณฺหยฺยามา"ติ. อถ เนสํ เอตทโหสิ "พุทฺธา นาม ธมฺมครุโน น อามิสครุโน, สีเล ปติฏฺฐมานา ๓- มยํ สตฺถุ อชฺฌาสยํ คเหตุํ สกฺขิสฺสามา"ติ ทานสํวิธายเก มนุสฺเส ปกฺโกสาเปตฺวา "ตาตา อิมินาว นีหาเรน ยาคุภตฺตขาทนียาทีนิ สมฺปาเทนฺตา ทานํ ปวตฺเตถา"ติ วตฺวา ทานสํวิทหนปลิโพธํ ฉินฺทึสุ. อถ เนสํ เชฏฺฐภาตา ปญฺจสเต ปุริเส อาทาย ทสสีเลสุ ปติฏฺฐาย เทฺว กาสายานิ อจฺฉาเทตฺวา กปฺปิยํ อุทกํ ปริภุญฺชมาโน วาสํ กปฺเปสิ. มชฺฌิโม ตีหิ, กนิฏฺโฐ ทฺวีหิ ปุริสสเตหิ สทฺธึ ตเถว ปฏิปชฺชิ. เต ยาวชีวํ สตฺถารํ อุปฏฺฐหึสุ. สตฺถา เตสํเยว สนฺติเก ปรินิพฺพายิ. เตปิ กาลํ กตฺวา ตโต ปฏฺฐาย ทฺวานวุติกปฺเป มนุสฺสโลกโต เทวโลกํ, เทวโลกโต จ มนุสฺสโลกํ สํสรนฺตา อมฺหากํ สตฺถุ กาเล เทวโลกา จวิตฺวา มนุสฺสโลเก @เชิงอรรถ: สี. อุปปริกฺขมานา, ก. อุปปริกฺขย สี. ชนานํ ทานํ ก. ปติฏฺฐาย

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑.

นิพฺพตฺตึสุ. เตสํ ทานคฺเค พฺยาวโฏ ๑- มหาอมจฺโจ องฺคมคธานํ ราชา พิมฺพิสาโร หุตฺวา นิพฺพตฺติ. เต ตสฺเสว รญฺโญ รฏฺเฐ พฺราหฺมณมหาสาลกุเล นิพฺพตฺตึสุ. เชฏฺฐภาตา เชฏฺโฐว ชาโต, มชฺฌิมกนิฏฺฐา มชฺฌิมกนิฏฺฐาเยว. เยปิ เตสํ ปริวารมนุสฺสา, เต ปริวารมนุสฺสาว ชาตา. เต วุฑฺฒิมนฺวาย ตโยปิ ชนา ตํ ปุริสสหสฺสํ อาทาย นิกฺขมิตฺวา ตาปสา หุตฺวา อุรุเวลายํ นทีตีเรเยว วสึสุ. องฺคมคธวาสิโน มาเส มาเส เตสํ มหาสกฺการํ อภิหรนฺติ. อถ อมฺหากํ โพธิสตฺโต กตาภินิกฺขมโน อนุปุพฺเพน สพฺพญฺญุตํ ปตฺวา ปวตฺติตปวรธมฺมจกฺโก ยสาทโย กุลปุตฺเต วิเนตฺวา สฏฺฐิ อรหนฺเต ธมฺมเทสนตฺถาย ทิสาสุ อุยฺโยเชตฺวา สยํ ปตฺตจีวรมาทาย "เต ตโย ชฏิลภาติเก ทเมสฺสามี"ติอุรุเวลํ คนฺตฺวา อเนเกหิ ปาฏิหาริยสเตหิ เตสํ ทิฏฺฐึ ภินฺทิตฺวา เต ปพฺพาเชสิ. โส ตํ อิทฺธิมยปตฺตจีวรธรํ สมณสหสฺสํ อาทาย คยาสีสํ คนฺตฺวา เตหิปริวาริโต นิสีทิตฺวา "กตรา นุ โข เอเตสํ ธมฺมกถา สปฺปายา"ติ จินฺเตนฺโต "อิเม สายํปาตํ อคฺคึ ปริจรนฺติ, อิเมสํ ทฺวาทสายตนานิ อาทิตฺตานิ สมฺปชฺชลิตานิ วิย กตฺวา เทเสสฺสามิ, เอวํ อิเม อรหตฺตํ ปาปุณิตุํ สกฺขิสฺสนฺตี"ติ สนฺนิฏฺฐานมกาสิ. อถ เนสํ ตถา ธมฺมํ เทเสตุํ อิมํ อาทิตฺตปริยายํ อภาสิ. เตน วุตฺตํ "ภิกฺขู อามนฺเตสีติ เตสํ สปฺปายธมฺมเทสนํ วิจินิตวา ตํ เทเสสฺสามีติ อามนฺเตสี"ติ. ตตฺถ อาทิตฺตนฺติ ปทิตฺตํ สมฺปชฺชลิตํ. เสสํ วุตฺตนยเมว. อิติ อิมสฺมึ สุตฺเต ทุกฺขลกฺขณํ กถิตํ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้า ๗-๑๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=13&A=140&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=13&A=140&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=18&i=31              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=18&A=378              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=18&A=445              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=18&A=445              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๘ http://84000.org/tipitaka/read/?index_18

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]