ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๓ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๓)

                      ๒-๑๐. อฏฺฐสตสุตฺตาทิวณฺณนา
    [๒๗๐-๒๗๘] ทุติเย อฏฺฐสตปริยายนฺติ อฏฺฐสตสฺส การณภูตํ. ธมฺมปริยายนฺติ
ธมฺมการณํ. กายิกา จ เจตสิกา จาติ เอตฺถ กายิกา กามาวจเรเยว
@เชิงอรรถ:  สี. อานุปฺปเทเส, ฉ.ม. อนุปเทเส
ลพฺภนฺติ, เจตสิกา จตุภูมิกาปิ. สุขาติอาทีสุ สุขา เวทนา อรูปาวจเร นตฺถิ,
เสสาสุ ตีสุ ภูมีสุ ลพฺภนฺติ, ทุกฺขา กามาวจราว, อิตรา จตุภูมิกา. ปญฺจเก
สุขินฺทฺริยทุกฺขินฺทฺริยโทมนสฺสินฺทฺริยานิ กามาวจราเนว, โสมนสฺสินฺทฺริยํ
เตภูมกํ, อุเปกฺขินฺทฺริยํ จตุภูมกํ. ฉกฺเก ปญฺจสุ ทฺวาเรสุ เวทนา กามาวจราว,
มโนทฺวาเร จตุภูมิกา, อฏฺฐารสเก ฉสุ อิฏฺฐารมฺมเณสุ โสมนสฺเสน สห อุปวิจรนฺตีติ
โสมนสฺสูปวิจารา. เสสทฺวเยปิ เอเสว นโย. อิติ อยํ เทสนา วิจารวเสน
อาคตา, ตํสมฺปยุตฺตานํ ปน โสมนสฺสาทีนํ วเสน อิธ อฏฺฐารส เวทนา
เวทิตพฺพา.
    ฉ เคหสิตานิ โสมนสฺสานีติอาทีสุ "จกฺขุวิญฺเญยฺยานํ รูปานํ อิฏฺฐานํ
กนฺตานํ มนาปานํ มโนรมานํ โลกามิสปฏิสํยุตฺตานํ ปฏิลาภํ วา ปฏิลาภโต
สมนุปสฺสโต ปุพฺเพ วา ปฏิลทฺธปุพฺพํ อตีตํ นิรุทฺธํ วิปริณตํ สมนุสฺสรโต
อุปฺปชฺชติ โสมนสฺสํ. ยํ เอวรูปํ โสมนสฺสํ, อิทํ วุจฺจติ เคหสิตํ โสมนสฺสนฺ"ติ
เอวํ ฉสุ ทฺวาเรสุ วุตฺตกามคุณนิสฺสิตานิ โสมนสฺสานิ ฉ เคหสิตโสมนสฺสานิ
นาม.
    "รูปานํ เตฺวว อนิจฺจตํ วิทิตฺวา วิปริณามวิราคนิโรธํ `ปุพฺเพ เจว รูปา
เอตรหิ จ, สพฺเพ เต รูปา อนิจฺจา ทุกฺขา วิปริณามธมฺมา'ติ เอวเมตํ
ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสโต อุปฺปชฺชติ โสมนสฺสํ. ยํ เอวรูปํ โสมนสฺสํ,
อิทํ วุจฺจติ เนกฺขมฺมสิตํ โสมนสฺสนฺ"ติ ๑- เอวํ ฉสุ ทฺวาเรสุ อิฏฺฐารมฺมเณ
อาปาถคเต อนิจฺจตาทิวเสน วิปสฺสนํ ปฏฺฐเปตฺวา อุสฺสุกฺกาเปตุํ สกฺโกนฺตสฺส
"อุสฺสุกฺกิตา เม วิปสฺสนา"ติ โสมนสฺสชาตสฺส อุปฺปนฺนโสมนสฺสานิ ฉ
เนกฺขมฺมสิตโทมนสฺสานิ นาม.
@เชิงอรรถ:  ม.อุ. ๑๔/๓๐๖/๒๘๐
     "จกฺขุวิญฺเญยฺยานํ รูปานํ อิฏฺฐานํ กนฺตานํ มนาปานํ มโนรมานํ
โลกามิสปฏิสํยุตฺตานํ อปฺปฏิลาภํ วา อปฺปฏิลาภโต สมนุปสฺสโต ปุพฺเพ วา
ปฏิลทฺธปุพฺพํ อตีตํ นิรุทฺธํ วิปริณตํ สมนุสฺสรโต อุปฺปชฺชติ โทมนสฺสํ. ยํ
เอวรูปํ โทมนสฺสํ, อิทํ วุจฺจติ เคหสฺสิตํ โทมนสฺสนฺ"ติ เอวํ ฉสุ ทฺวาเรสุ
"อิฏฺฐารมฺมณํ นานุภวิสฺสามิ นานุภวามี"ติ วิตกฺกยโต อุปฺปนฺนานิ
กามคุณนิสฺสิตโทมนสฺสานิ ฉ เคหสิตโทมนสฺสานิ นาม.
    "รูปานํ เตฺวว อนิจฺจตํ วิทิตฺวา วิปริณามวิราคนิโรธํ `ปุพฺเพ เจว รูปา
เอตรหิ จ, สพฺเพ เต รูปา อนิจฺจา ทุกฺขา วิปริณามธมฺมา'ติ เอวเมตํ ยถาภูตํ
สมฺมปฺปญฺญาย ทิสฺวา อนุตฺตเรสุ วิโมกฺเขสุ ปิหํ อุปฏฺฐาเปติ `กุทาสฺสุ นามาหํ
ตทายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสามิ, ยทริยา เอตรหิ อายตนํ อุปสมฺปชฺช
วิหรนฺตี'ติ. อิติ อนุตฺตเรสุ วิโมกฺเขสุ ปิหํ อุปฏฺฐาปยโต อุปฺปชฺชติ ปิหปจฺจยา
โทมนสฺสํ. ยํ เอวรูปํ โทมนสฺสํ, อิทํ วุจฺจติ เนกฺขมฺมสิตํ โทมนสฺสนฺ"ติ
เอวํ ฉสุ ทฺวาเรสุ อิฏฺฐารมฺมเณ อาปาถคเต อนุตฺตรวิโมกฺขสงฺขาตอริยผลธมฺเมสุ
ปิหํ อุปฏฺฐาเปตฺวา ตทธิคมาย อนิจฺจตาทิวเสน วิปสฺสนํ ปฏฺฐเปตฺวา
อุสฺสุกฺกาเปตุํ อสกฺโกนฺตสฺส "อิมมฺปิ ปกฺขํ อิมมฺปิ มาสํ อิมมฺปิ สํวจฺฉรํ
วิปสฺสน อุสฺสุกฺกาเปตฺวา อริยภูมึ ปาปุณิตุํ นาสกฺขินฺ"ติ อนุโสจโต อุปฺปนฺนานิ
โทมนสฺสานิ ฉ เนกฺขมฺมสิตโทมนสฺสานิ นาม.
    "จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา อุปฺปชฺชติ อุเปกฺขา พาลสฺส มุฬฺหสฺส ปุถุชฺชนสฺส
อโนธิชินสฺส อวิปากชินสฺส อนาทีนวทสฺสาวิโน อสฺสุตวโต ปุถุชฺชนสฺส. ยา
เอวรูปา อุเปกฺขา, รูปํ สา นาติวตฺตติ, ตสฺมา สา อุเปกฺขา เคหสิตาติ
วุจฺจตี"ติ เอวํ ฉสุ ทฺวาเรสุ อิฏฺฐารมฺมเณ อาปาถคเต คุฬปิณฺฑเก นิลีนมกฺขิกา
วิย รูปาทีนิ อนติวตฺตมานา ตตฺเถว ลคฺคา หุตฺวา อุปฺปนฺนา กามคุณนิสฺสิตา
อุเปกฺขา ฉ เคหสิตอุเปกฺขา นาม.
    "รูปานํ เตฺวว อนิจฺจตํ วิทิตฺวา วิปริณามวิราคนิโรธํ `ปุพฺเพ เจว รูปา
เอตรหิ จ, สพฺเพ เต รูปา อนิจฺจา ทุกฺขา วิปริณามธมฺมา'ติ เอวเมตํ ยถาภูตํ
สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสโต อุปฺปชฺชติ อุเปกฺขา. ยา เอวรูปา อุเปกฺขา, รูปํ สา
อติวตฺตติ, ตสฺมา สา อุเปกฺขา เนกฺขมฺมสิตาติ วุจฺจตี"ติ เอวํ ฉสุ ทฺวาเรสุ
อิฏฺฐาทิอารมฺมเณ อาปาถคเต อิฏฺเฐ อรชฺชนฺตสฺส อนิฏฺเฐ อทุสฺสนฺตสฺส
อสมเปกฺขเณ อมุยฺหนฺตสฺส อุปฺปนฺนา วิปสฺสนา ญาณสมฺปยุตฺตา อุเปกฺขา
ฉ เนกฺขมฺมสิตอุเปกฺขา นาม. อิมสฺมึ สุตฺเต สพฺพสงฺคาหโก จตุภูมกธมฺมปริจฺเฉโท
กถิโต. ตติยาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนว.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้า ๑๔๓-๑๔๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=13&A=3150&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=13&A=3150&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=18&i=430              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=18&A=6132              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=18&A=5835              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=18&A=5835              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๘ http://84000.org/tipitaka/read/?index_18

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]