อรรถกถาเล่มที่ ๑๓ ภาษาบาลีอักษรไทย
 สํ.อ. (สารตฺถ.๓)

                         ๖. ถปติสุตฺตวณฺณนา
    [๑๐๐๒] ฉฏฺเฐ สาธุเก ปฏิวสนฺตีติ สาธุกนามเก ๑- อตฺตโน โภคคามเก
วสนฺติ. เตสุ อิสิทตฺโต สกทาคามิ, ปุราโณ โสตาปนฺโน สทารสนฺตุฏฺโฐ. มคฺเค
ปุริสํ ฐเปสุนฺติ เตสํ กิร คามทฺวาเรน ภควโต คมนมคฺโค, ตสฺมา "ภควา กาเล
วา อกาเล วา อมฺหากํ สุตฺตานํ วา ปมตฺตานํ วา คจฺเฉยฺย, อถ ปสฺสิตุํ ๒-
ลเภยฺยามา"ติ มคฺคมชฺเฌ ปุริสํ ฐเปสุํ.
    อนุพนฺธึสูติ น ทูรโตว ๓- ปิฏฺฐิโต ปิฏฺฐิโต อนุพนฺธึสุ, ภควา ปน
สกฏมคฺคสฺส มชฺเฌ ชงฺฆมคฺเคน อคมาสิ, อิตเร อุโภสุ ปสฺเสสุ อนุคจฺฉนฺตา
อคมํสุ. มคฺคา โอกฺกมฺมาติ พุทฺธานํ หิ เกนจิ สทฺธึ คจฺฉนฺตานํเยว ปฏิสนฺถารํ
กาตุํ วฏฺฏติ, เกนจิ สทฺธึ ฐิตกานํ, เกนจิ สทฺธึ ทิวสภาคํ นิสินฺนานํ. ตสฺมา
ภควา จินฺเตสิ "อิเมหิ ๔- สทฺธึ คจฺฉนฺตสฺส ปฏิสนฺถารํ กาตุํ อยุตฺตํ, ฐิตเกนปิ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. สาธุเก นาม         ๒ ฉ.ม. น
@๓ ม. ปุรกฺขโตว           ๔ ฉ.ม. เม
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๕๙.
กาตุํ น ยุตฺตํ, อิเม หิ มยฺหํ สาสเน สามิโน อาคตผลา, อิเมหิ สทฺธึ
นิสีทิตฺวาว ทิวสภาคํ ปฏิสนฺถารํ กริสฺสามี"ติ มคฺคา โอกฺกมฺม เยน อญฺญตรํ
รุกฺขมูลํ เตนุปสงฺกมิ.
    ปญฺญตฺเต อาสเน นิสีทีติ เต กิร ฉตฺตุปาหนํ กตรทณฺฑํ ปาทพฺภญฺชนเตลานิ
เจว อฏฺฐวิธญฺจ ปานกํ สรภปาทปลฺลงฺกญฺจ คาหาเปตฺวา อคมํสุ,
อาภตํ ปลฺลงฺกํ ๑- ปญฺญเปตฺวา อทํสุ, สตฺถา ตสฺมึ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสีทึสูติ
เสสานิ ฉตฺตุปาหนาทีนิ ภิกฺขุสํฆสฺส เทถาติ วตฺวา สยมฺปิ ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา
เอมนฺตํ นิสีทึสุ.
    สาวตฺถิยา โกสเลสุ จาริกํ ปกฺกมิสฺสตีติอาทิ สพฺพํ มชฺฌิมปฺปเทสวเสเนว
วุตฺตํ. กสฺมา? นิยตตฺตา. ภควโต หิ จาริกาจรณมฺปิ อรุณุฏฺฐาปนมฺปิ นิยตํ,
มชฺฌิมปเทเสเยว จาริกํ จรติ, มชฺฌิมเทเส อรุณํ อุปฏฺฐเปตีติ นิยตตฺตา
มชฺฌิมเทสวเสเนว วุตฺตํ. อาสนฺเน โน ภควา ภวิสฺสตีติ เอตฺถ น เกวลํ
อาสนฺนตฺตาเยว เตสํ โสมนสฺสํ โหติ, อถโข "อิทานิ ทานํ ทาตุํ คนฺธมาลาทีหิ ๒-
ปูชํ กาตุํ ธมฺมํ โสตุํ ปญฺหํ ปุจฺฉิตุํ ลภิสฺสามี"ติ เตสํ โสมนสฺสํ โหติ.
    ตสฺมา ติห ถปตโย ๓- สมฺพาโธ ฆราวาโสติ ถปตโย ยสฺมา ตุมฺหากํ มยิ
ทูรีภูเต อนปฺปกํ โทมนสฺสํ, อาสนฺเน อนปฺปกํ โสมนสฺสํ โหติ, ตสฺมาปิ
เวทิตพฺพเมตํ "สมฺพาโธ ฆราวาโส"ติ. ฆราวาสสฺส หิ โทเสน ตุมฺหากํ เอวํ โหติ.
สเจ ปน ฆราวาสํ ปหาย ปพฺพชิตา, อถสฺส เอวํ ๔- โว มยา สทฺธึเยว
คจฺฉนฺตานํ จ อาคจฺฉนฺตานํ จ ตํ น ภเวยฺยาติ อิมมตฺถํ ทีเปนฺโต เอวมาห.
ตตฺถ สกิญฺจนสปลิโพธฏฺเฐน สมฺพาธตา เวทิตพฺพา. มหาวาเส วสนฺตสฺสปิ หิ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปลฺลงฺกมฺปิ              ๒ ก. คนฺธมาลาทีนิ
@๓ ก. คหปตโย, เอวมุปริปิ        ๔ ฉ.ม. อถ เอวํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๖๐.
สกิญฺจนสปลิโพธฏฺเฐน ฆราวาโส สมฺพาโธว. รชาปโถติ ราคโทสโมหรชานํ
อาปโถ อาคมนตฺถานนฺติ อตฺโถ. อพฺโภกาโส ปพฺพชฺชาติ ปพฺพชฺชา ปน
อกิญฺจนอปลิโพธฏฺเฐน อพฺโภกาโส. จตุรตนิเกปิ หิ คพฺเภ ทฺวินฺนํ ภิกฺขูนํ
ปลฺลงฺเกน ปลฺลงฺกํ ฆเฏตฺวา นิสินฺนานมฺปิ อกิญฺจนอปลิโพธฏฺเฐน ปพฺพชฺชา
อพฺโภกาโส นาม โหติ. อลญฺจ ปน โว ถปตโย อปฺปมาทายาติ เอวํ สมฺพาเธ
ฆราวาเส วสนฺตานํ ตุมฺหากํ อปฺปมาทเมว กาตุํ ยุตฺตนฺติ อตฺโถ.
    เอกํ ปุรโต เอกํ ปจฺฉโต นิสีทาเปมาติ เต กิร เทฺวปิ ชนา สพฺพาลงฺการ-
ปฏิมณฺฑิเตสุ ๑- ทฺวีสุ นาเคสุ ตา อิตฺถิโย เอวํ นิสีทาเปตฺวา รญฺโญ นาคํ
มชฺเฌ กตฺวา อุโภสุ ปสฺเสสุ คจฺฉนฺติ, ตสฺมา เอวมาหํสุ. นาโคปิ รกฺขิตพฺโพติ
ยถา กิญฺจิ วิเสวิตํ ๒- น กโรติ, เอวํ รกฺขิตพฺโพ โหติ. ตาปิ ภคินิโยติ ๓- ยถา
ปมาทํ นาปชฺชนฺติ, เอวํ รกฺขิตพฺพา โหนฺติ. อตฺตาปีติ สิตหสิตกถิตวิเปกฺขิตาทีนิ
อกโรนฺเตหิ อตฺตาปิ รกฺขิตพฺโพ โหติ. ๔- ตถา กโรนฺโต หิ ๕- "สามิ ทุพฺโภ
เอโส"ติ นิคฺคเหตพฺโพ โหติ. ตสฺมา ติห ถปตโยติ ยสฺมา ตุเมฺห ราชา
นิจฺจํ ราชภณฺฑํ ปฏิจฺฉาเปติ, ตสฺมาปิ สมฺพาโธ ฆราวาโส รชาปโถ. ยมฺมา
ปน ปํสุกูลิกภิกฺขุํ เอวํ ปฏิจฺฉาเปนฺโต นตฺถิ, ตสฺมา อพฺโภกาโส ปพฺพชฺชา.
เอวํ สพฺพตฺถาปิ อลญฺจ ปน โว ถปตโย อปฺปมาทาย อปฺปมาทเมว กโรถาติ
ทสฺเสติ. มุตฺตจาโคติ วิสฺสฏฺฐจาโค. ปยตปาณีติ อาคตาคตานํ ทานตฺถาย
โธตหตฺโถ. โวสฺสคฺครโตติ โนสฺสคฺคสงฺขาเต จาเค รโต. ยาจโยโคติ
ยาจิตพฺพกยุตฺโต. ทานสํวิภาครโตติ ทาเนเจว อปฺปมตฺตกมฺปิ กิญฺจิ ลทฺธา ตโตปิ
สํวิภาเค รโต. ๖- อปฺปฏิวิภตฺตนฺติ "อิทํ อมฺหากํ ภวิสฺสติ, อิทํ ภิกฺขูนนฺ"ติ
เอวํ อกตวิภาคํ, สพฺพํ ทาตพฺพเมว หุตฺวา ฐิตนฺติ อตฺโถ.
@เชิงอรรถ: ๑ สี.,ก. สพฺพาลงฺการปฏิมณฺฑิตา เตสุ   ๒ ม. นิเสวิตํ   ๓ ม. ตถา ตา ภคินิโยปิ
@๔ ฉ.ม. เตหิ ตถา กโรนฺเตหิ น อตฺตาปิ รกฺขิตพฺโพ โหติ   ๕ ก. กโรนฺเตหิ
@๖ สา.ป. ๑/๓๕๗/๓๓๐ (สฺยา)

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้า ๓๕๘-๓๖๐.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=13&A=7811&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=13&A=7811&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=19&i=1434
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=19&A=8338
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=19&A=8470
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=19&A=8470
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๘
http://84000.org/tipitaka/read/?index_19