ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๔ ภาษาบาลีอักษรไทย องฺ.อ. (มโนรถ.๑)

                         ๒. ทุติยวคฺควณฺณนา
     [๒๙๘] ทุติเย มิจฺฉาทิฏฺฐีติ ทฺวาสฏฺฐิวิธายปิ ทิฏฺฐิยา ๑- เอตํ อธิวจนํ.
มิจฺฉาทิฏฺฐิกสฺสาติ ตาย ทิฏฺฐิยา สมนฺนาคตสฺส.
     [๒๙๙] สมฺมาทิฏฺฐีติ ปญฺจวิธายปิ สมฺมาทิฏฺฐิยา เอตํ อธิวจนํ.
สมฺมาทิฏฺฐิกสฺสาติ ตาย สมนฺนาคตสฺส.
     [๓๐๒] อโยนิโส มนสิกาโรติ อนุปายมนสิกาโร.
     [๓๐๓] โยนิโส มนสิกาโรติ อุปายมนสิกาโร. ตตฺถ อโยนิโส มนสิกโรโต
ปุพฺเพ อนุปฺปนฺนา มิจฺฉาทิฏฺฐิ อุปฺปชฺชติ, อุปฺปนฺนา ปน ยาว นิยาโมกฺกมนา
ปวฑฺฒติ. นิยาเม โอกฺกนฺเต ปวฑฺฒิตา ๒- นาม โหติ. โยนิโส มนสิกโรโต ปุพฺเพ
อนุปฺปนฺนา สมฺมาทิฏฺฐิ อุปฺปชฺชติ, อุปฺปนฺนา ปน ยาว อรหตฺตมคฺคา ปวฑฺฒติ.
อรหตฺตผเล ปตฺเต ปวฑฺฒิตา นาม โหติ.
     [๓๐๔] มิจฺฉาทิฏฺฐิยา ภิกฺขเว สมนฺนาคตา สตฺตาติ เอตฺถ เอกจฺจา
มิจฺฉาทิฏฺฐิ สคฺคาวรณา เจว โหติ มคฺคาวรณา จ, เอกจฺจา มคฺคาวรณาเยว โหติ,
น สคฺคาวรณา, ๓- เอกจฺจา เนว สคฺคาวรณา น มคฺคาวรณา. ตตฺถ อเหตุกทิฏฺฐิ
อกิริยทิฏฺฐิ นตฺถิกทิฏฺฐีติ อยํ ติวิธา สคฺคาวรณา เจว โหติ มคฺคาวรณา จ.
ทสวตฺถุกา อนฺตคาหิกา มิจฺฉาทิฏฺฐิ มคฺคาวรณาว โหติ น สคฺคาวรณา.
วีสติวตฺถุกา สกฺกายทิฏฺฐิ เนว สคฺคาวรณา น มคฺคาวรณา. อิทํ ปน วิธานํ
ปฏิกฺขิปิตฺวา อิมสฺมึ สุตฺเต "มิจฺฉาทิฏฺฐิยา ภิกฺขเว สมนฺนาคตา"ติ วจนโต
อนฺตมโส วีสติวตฺถุกํ สกฺกายทิฏฺฐึ อุปาทาย ทิฏฺฐิ นาม สคฺคํ อุปเนตุํ สมตฺถา นาม
นตฺถิ, เอกนฺตํ นิรยสฺมึเยว นิมุชฺชาเปตีติ วุตฺตํ. ยถา หิ มุคฺคมาสปฺปมาณาปิ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. มิจฺฉาทิฏฺฐิยา  ฉ.ม. วฑฺฒิตา   ฉ.ม. มคฺคาวรณาว, น สคฺคาวรณา
ปาสาณสกฺขรา อุทเก ปกฺขิตฺตา อุปริ ปลฺลวมานา ๑- นาม นตฺถิ, เอกนฺตํ เหฏฺฐาว
ปวิสติ, เอวเมว อนฺตมโส สกฺกายทิฏฺฐิปิ สคฺคํ อุปเนตุํ สมตฺถา นาม นตฺถิ,
เอกนฺตํ อปาเยสุเยว นิมุชฺชาเปตีติ.
     [๓๐๕] สมฺมาทิฏฺฐิยา สมนฺนาคตาติ เอตฺถ กมฺมสฺสกตสมฺมาทิฏฺฐิ ฌานสมฺมาทิฏฺฐิ
วิปสฺสนาสมฺมาทิฏฺฐิ มคฺคสมฺมาทิฏฺฐิ ผลสมฺมาทิฏฺฐีติ ปญฺจวิธา สมฺมาทิฏฺฐิ.
ตตฺถ กมฺมสฺสกตสมฺมาทิฏฺฐิ สมฺปตฺติภวํ อากฑฺฒติ, ฌานสมฺมาทิฏฺฐิ รูปภเว ๒-
ปฏิสนฺธึ เทติ, มคฺคสมฺมาทิฏฺฐิ วฏฺฏํ วิทฺธํเสติ, ผลสมฺมาทิฏฺฐิ ภวํ ปฏิพาหติ,
วิปสฺสนาสมฺมาทิฏฺฐิ กึ กโรตีติ? สาปิ ปฏิสนฺธึ นากฑฺฒติ. ติปิฏกจูฬาภยตฺเถโร
ปนาห "สพฺพา ๓- วิปสฺสนาสมฺมาทิฏฺฐิ ภาวิตา ทิฏฺเฐว ธมฺเม อรหตฺตํ ปาเปตุํ
สกฺโกติ, อิจฺเจตํ กุสลํ. สเจ น สกฺโกติ, สคฺคภเว ๔- เทติ อาวุโส"ติ. เอวมยํ
โลกิยโลกุตฺตรา สมฺมาทิฏฺฐิ กถิตา. อิมสฺมึ ปนตฺเถ โลกิยา ๕- ภวนิปฺผาทิกา จ ๖-
เวทิตพฺพา.
     [๓๐๖] ยญฺเจว กายกมฺมํ ยถาทิฏฺฐิ สมตฺตํ สมาทินฺนนฺติ เอตฺถ ยถาทิฏฺฐีติ
ยา ยา ทิฏฺฐิ, ตสฺสา ตสฺสา อนุรูปํ. ๗- สมตฺตนฺติ ปริปุณฺณํ. สมาทินฺนนฺติ คหิตํ.
ตเทตํ ยถาทิฏฺฐิยํ ฐิตํ กายกมฺมํ, ๘- ทิฏฺฐิสหชาตํ กายกมฺมํ, ทิฏฺฐานุโลมิกํ
กายกมฺมนฺติ ติวิธํ โหติ. ตตฺถ "ปาณํ หนโต อทินฺนํ อาทิยโต มิจฺฉาจารํ
จรโต นตฺถิ ตโตนิทานํ ปาปํ, นตฺถิ ปาปสฺส อาคโม"ติ ยํ เอวํลทฺธิกสฺส สโต
ปาณาติปาตอทินฺนาทานมิจฺฉาจารสงฺขาตํ กายกมฺมํ, อิทํ ยถาทิฏฺฐิยํ ฐิตํ กายกมฺมํ
นาม. "ปาณํ หนโต อทินฺนํ อาทิยโต มิจฺฉาจารํ จรโต นตฺถิ ตโตนิทานํ ปาปํ, นตฺถิ
ปาปสฺส อาคโม"ติ อิมาย ปน ลทฺธิยา อิมินา ทสฺสเนน สหชาตํ กายกมฺมํ ทิฏฺฐิสหชาตํ
กายกมฺมํ นาม. ตเทว ปน สมตฺตํ สมาทินฺนํ คหิตํ ปรามฏฺฐํ ทิฏฺฐานุโลมิกํ
กายกมฺมํ นาม. วจีกมฺมาทีสุปิ เอเสว นโย. ยถา ปเนตฺถ "ปาณํ หนโต อทินฺนํ
อาทิยโต มิจฺฉาจารํ จรโต นตฺถิ ตโตนิทานํ ปาปนฺ"ติ โยชนา กตา, เอวํ
@เชิงอรรถ:  ม. ปติตา อุปริ ปลวมานา, ฉ. อุปฺปิลวมานา  ฉ.ม. รูปารูปภเว   ฉ.ม. สเจ
@ สี.,ฉ.ม. สตฺต ภเว   ฉ.ม. โลกิกา   ฉ.ม. ว   สี. ยา อยํ ทิฏฺฐิ,  ตสฺสา
@อนุรูปํ   สี.,ฉ.ม. ฐิตกายกมฺมํ
วจีกมฺมมโนกมฺเมสุ "มุสา ภณโต, ปิสุณํ กเถนฺตสฺส, ผรุสํ กเถนฺตสฺส,
สมฺผมฺปลปนฺตสฺส, อภิชฺฌาลุโน, พฺยาปนฺนจิตฺตสฺส, มิจฺฉาทิฏฺฐิกสฺส จ สโต นตฺถิ
ตโตนิทานํ ปาปนฺ"ติ โยชนา กาตพฺพา.
     ยา จ เจตนาติอาทีสุ ทิฏฺฐิสหชาตา จ เจตนา เจตนา นาม, ทิฏฺฐิสหชาตาว
ปฏฺฐนา ปฏฺฐนา นาม, เจตนาปฏฺฐนานํ วเสน จิตฺตฏฺฐปนา ๑- ปณิธิ นาม, เตหิ
ปน เจตนา ทิฏฺฐิสมฺปยุตฺตา ๒- ผสฺสาทโย สงฺขารา นาม. ทิฏฺฐิ หิ ๓- ภิกฺขเว
ปาปิกาติ ยสฺมา ตสฺส ปุคฺคลสฺส ทิฏฺฐิ ปาปิกา ลามกา. ๔- นิกฺขิตฺตนฺติ โรปิตํ.
อุปาทิยตีติ คณฺหาติ. กฏุกตฺตายาติ อิทํ ปุริมสฺเสว เววจนํ.
               "วณฺณคนฺธรสูเปโต      อมฺโพยํ อหุวา ปุเร
                ตเมว ปูชํ ลภมาโน    เกนมฺโพ กฏุกปฺผโล.
                ปุจิมนฺทปริวาโร       อมฺโพ เต ทธิวาหน
                มูลํ มูเลน สํสฏฺฐํ      สาขา สาขํ ๕- นิเสวเร
                อสาตสนฺนิวาเสน      เตนมฺโพ กฏุกปฺผโล"ติ ๖-
อาคตฏฺฐาเน วิย หิ อิธาปิ กฏุกนฺติ ติตฺติกํ เวทิตพฺพํ. อสาตตฺตายาติ อมธุรตาย.
     อิมสฺมึ ปน พีชูปมสุตฺเต ๗- "ทิฏฺฐีติ นิยตมิจฺฉาทิฏฺฐิ คหิตา"ติ
โปราณกตฺเถรา อาหํสุ. ตํ ปน ปฏิกฺขิปิตฺวา "สพฺพานิปิ ทฺวาสฏฺฐี ทิฏฺฐิคตานี"ติ
วุตฺตํ. อนนฺตรสุตฺเต "ปาณาติปาตา วิรมนฺตสฺส อทินฺนาทานา วิรมนฺตสฺส มิจฺฉาจารา
วิรมนฺตสฺส นตฺถิ ตโตนิทานํ ปุญฺญนฺ"ติอาทินา นเยน ๘- ยถา ทิฏฺฐิ ตถา
กายกมฺมาทีนิ ๘- โยเชตฺวา เวทิตพฺพานิ, อิธ ปน สมฺมาทิฏฺฐิสหชาตา จิตฺตฏฺฐปนาว
ปฏฺฐนาติ เวทิตพฺพา. สมฺมาทิฏฺฐิ ปเนตฺถ โลกิยโลกุตฺตรา กถิตา. เสสํ สพฺพตฺถ
อุตฺตานเมวาติ. ๙-
                          ทุติยวคฺควณฺณนา.
@เชิงอรรถ:  ม. จิตฺตปตฺถนา   สี.,ฉ. เจตนาทีหิ สมฺปยุตฺตา, ม. เจตนาทิฏฺฐีหิ
@ ฉ.ม. หิสฺส   ฉ.ม. ลามิกา   ฉ.ม. สาขา   ขุ.ชา. ๒๗/๒๒๑-๒/๖๗ ทธิวาหนชาตก
@(สฺยา)   สี. พีโชปมสุตฺเต  ๘-๘ ฉ.ม. ยถาทิฏฺฐิยํ ฐิตกายกมฺมาทีนิ
@ ฉ.ม. อุตฺตานตฺถเมวาติ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๔ หน้า ๔๒๒-๔๒๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=14&A=10079&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=14&A=10079&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=181              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=884              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=812              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=812              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๐ http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]