อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ ภาษาบาลีอักษรไทย
 องฺ.อ. (มโนรถ.๓)

                        ๔. ยสฺสํทิสํสุตฺตวณฺณนา
     [๑๓๔] จตุตฺเถ อุภโตติ ทฺวีหิปิ ปกฺเขหิ. มาติโต จ ปิติโต จาติ ยสฺส
หิ มาตา ขตฺติยา, มาตุ มาตา ขตฺติยา, ตสฺสาปิ มาตา ขตฺติยา. ปิตา
ขตฺติโย, ปิตุ ปิตา ขตฺติโย, ตสฺสปิ ปิตา ขตฺติโย. โส อุภโต สุชาโต มาติโต
จ ปิติโต จ. สํสุทฺธคหณิโกติ สํสุทฺธาย มาตุกุจฺฉิยา สมนฺนาคโต. "สมเวปากินิยา
คหณิยา"ติ เอตฺถ ปน กมฺมชเตโชธาตุคหณีติ วุจฺจติ. ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคาติ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปฏิสลฺลีนสฺส
เอตฺถ ปิตุ ปิตา ปิตามโห, ปิตามหสฺส ยุคํ ปิตามหยุคํ. ยุคนฺติ อายุปฺปมาณํ
วุจฺจติ. อภิลาปมตฺตเมว เจตํ, อตฺถโต ปน ปิตามโหเยว ปิตามหยุคํ. ตโต อุทฺธํ
สพฺเพปิ ปุพฺพปุริสา  ๑- ปิตามหคฺคหเณเนว คหิตา. เอวํ ยาว สตฺตโม ปุริโส, ตาว
สํสุทฺธคหณิโก,  อถวา อกฺขิตฺโต อนุปกุฏฺโฐ ชาติวาเทนาติ ทสฺเสติ. อกฺขิตฺโตติ
"อปเนถ เอตํ, กึ อิมินา"ติ เอวํ อกฺขิตฺโต อนเปกฺขิโต. ๒- อนุปกุฏฺโฐติ น
อุปกุฏฺโฐ น อกฺโกสํ วา นิทฺทํ วา ปตฺตปุพฺโพ. เกน การเณนาติ? ชาติวาเทน, "อิติปิ
หีนชาติโก เอโส"ติ เอวรูเปน วจเนนาติ อตฺโถ.
     อฑฺโฒติอาทีสุ ๓- โย โกจิ อตฺตโน สนฺตเกน วิภเวน อฑฺโฒ โหติ. อิธ
ปน น เกวลํ อฑฺโฒเยว, มหทฺธโน มหตา อปริมาณสงฺเขน ธเนน
สมนฺนาคโตติ อตฺโถ. ปญฺจกามคุณวเสน มหนฺตา อุฬารา โภคา อสฺสาติ
มหาโภโค. ปริปุณฺณโกฏฺฐาคาโรติ โกโส วุจฺจติ ภณฺฑาคารํ, นิทหิตฺวา ฐปิเตน
ธเนน ปริปุณฺณโกโส, ธญฺเญน จ ปริปุณฺณโกฏฺฐาคาโรติ อตฺโถ. อถวา จตุพฺพิโธ
โกโส หตฺถี อสฺสา รถา ปตฺตีติ, ๔- ติวิธํ โกฏฺฐาคารํ ธนโกฏฺฐาคารํ ธญฺญ-
โกฏฺฐาคารํ วตฺถโกฏฺฐาคารนฺติ. ตํ สพฺพํปิ ปริปุณฺณมสฺสาติ ปริปุณฺณโกส-
โกฏฺฐาคาโร. อสฺสวายาติ กสฺสจิ พหุํปิ ธนํ เทนฺตสฺส เสนา น สุณาติ, สา
อนสฺสวา นาม โหติ. กสฺสจิ อเทนฺตสฺสาปิ สุณาติเยว, อยํ อสฺสวา นาม.
โอวาทปฏิการายาติ ๕-   "อิทํ โว กตฺตพฺพํ, อิทํ น กตฺตพฺพนฺ"ติ ทินฺนโอวาทกราย.
ปณฺฑิโตติ ปณฺฑิจฺเจน สมนฺนาคโต. พฺยตฺโตติ ปญฺญาเวยฺยตฺติเยน ยุตฺโต. เมธาวีติ
ฐานุปฺปตฺติกปญฺญาย สมนฺนาคโต. ปฏิพโลติ สมตฺโถ. อตฺเถ จินฺเตตุนฺติ วุฑฺฒิอตฺเถ
จินฺเตตุํ. โส หิ ปจฺจุปฺปนฺนอตฺถวเสเนว "อตีเตปิ เอวํ อเหสุํ, อนาคเตปิ
เอวํ ภวิสฺสนฺตี"ติ จินฺเตติ. วิชิตาวีนนฺติ วิชิตวิชยานํ, มหนฺเตน วา วิชเยน
สมนฺนาคตานํ. วิมุตฺตจิตฺตานนฺติ ปญฺจหิ วิมุตฺตีหิ วิมุตฺตมานสานํ.
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ปิตุปกฺขปุริสา  ๒ ฉ.ม. อนวกฺขิตฺโต  ๓ ฉ.ม. อทฺโธติอาทีสุ
@๔ ฉ.ม. รฏฺฐนฺติ  ๕ ฉ.ม. โอวาทปฏิกรายาติ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้า ๕๑-๕๒.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=1151&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=1151&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=22&i=134
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=22&A=3542
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=22&A=3561
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=22&A=3561
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_22