ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ ภาษาบาลีอักษรไทย องฺ.อ. (มโนรถ.๓)

                          อฏฺฐกนิปาตวณฺณนา
                          ๑. ปฐมปณฺณาสก
                           ๑. เมตฺตาวคฺค
                        ๑. เมตฺตาสุตฺตวณฺณนา
     [๑] อฏฺฐกนิปาตสฺส ปฐเม อาเสวิตายาติ อาทเรน เสวิตาย. ภาวิตายาติ
วฑฺฒิตาย. พหุลีกตายาติ ปุนปฺปุนํ กตาย. ยานีกตายาติ ยุตฺตยานสทิสกตาย.
วตฺถุกตายาติ ปติฏฺฐานฏฺเฐน วตฺถุ วิย กตาย. อนุฏฺฐิตายาติ ปจฺจุปฏฺฐิตาย.
ปริจิตายาติ สมนฺโต จิตาย อุปจิตาย. สุสมารทฺธายาติ สุฏฺฐุ สมารทฺธาย
สุกตาย. อานิสํสาติ คุณา. สุขํ สุปตีติอาทีสุ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ เอกาทสกนิปาเต
วกฺขาม.
     อปฺปมาณนฺติ ผรณวเสน อปฺปมาณํ. ตนู สํโยชนา โหนฺติ, ปสฺสโต
อุปธิกฺขยนฺติ เมตฺตาปทฏฺฐานาย วิปสฺสนาย อนุกฺกเมน อุปธิกฺขยสงฺขาตํ อรหตฺตํ
ปตฺตสฺส ทส สํโยชนา ปหียนฺตีติ อตฺโถ. อถวา ตนู สํโยชนา โหนฺตีติ
ปฏิฆญฺเจว ปฏิฆสมฺปยุตฺตสํโยชนา จ ตนุกา โหนฺติ. ปสฺสโต อุปธิกฺขยนฺติ เตสํเยว
กิเลสูปธีนํ ขยสงฺขาตํ อรหตฺตํ ๑- อธิคมวเสน ปสฺสนฺตสฺส. กุสลํ ๒- เตน โหตีติ เตน
เมตฺตายเนน กุสลํ ๓- โหติ. สตฺตสณฺฑนฺติ สตฺตสงฺขาเตน สณฺเฑน สมนฺนาคตํ,
สตฺตภริตนฺติ อตฺโถ. ชินิตฺวาติ ๔- อทณฺเฑน อสตฺเถน ธมฺเมเนว วิชินิตฺวา.
ราชิสฺสโยติ อิสิสทิสา ธมฺมิกราชาโน. ยชมานาติ ทานานิ ททมานา. อนุจริยคาติ ๕-
วิจรึสุ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. เมตฺตํ   ฉ.ม. กุสลี   ฉ.ม. กุสโล
@ ฉ.ม. วิเชตฺวาติ   ฉ.ม. อนุปริยคาติ
     สสฺสเมธนฺติอาทีสุ ๑- โปราณกธมฺมิกราชกาเล ๒- กิร สสฺสเมธํ ปุริสเมธํ
สมฺมาปาสํ วาชเปยฺยนฺติ ๓- จตฺตาริ สงฺคหวตฺถูนิ อเหสุํ, เยหิ ราชาโน โลกํ
สงฺคณฺหึสุ. ตตฺถ นิปฺผนฺนสสฺสโต ทสมภาคคฺคหณํ สสฺสเมธํ นาม, สสฺสสมฺปาทเน
เมธาวิตาติ อตฺโถ. มหาโยธานํ ฉมาสิกภตฺตเวตนานุปฺปทานํ ปุริสเมธํ นาม,
ปุริสสงฺคณฺหเน เมธาวิตาติ อตฺโถ. ทลิทฺทมนุสฺสานํ หตฺถโต เลขํ คเหตฺวา ตีณิ
วสฺสานิ วินา วฑฺฒิยา สหสฺสทฺวิสหสฺสมตฺตธนานุปฺปทานํ สมฺมาปาสํ นาม. ตญฺหิ สมฺมา
มนุสฺเส ปาเสติ หทเย พนฺธิตฺวา วิย ฐเปติ, ตสฺมา สมฺมาปาสนฺติ วุจฺจติ. "ตาต
มาตุลา"ติอาทินา นเยน ปน สณฺหวาจาภณนํ วาชเปยฺยํ นาม, ปิยวาจาติ อตฺโถ. เอวํ
จตูหิ สงฺคหวตฺถูหิ สงฺคหิตํ รฏฺฐํ อิทฺธญฺเจว โหติ ผีตญฺจ พหุตนฺนปานํ ๔- เขมํ
นิรพฺพุทํ. มนุสฺสา สมฺโมทมานา ๕- อุเร ปุตฺเต นจฺเจนฺตา อปารุตฆรา วิหรนฺติ.
อิทํ ฆรทฺวาเรสุ อคฺคฬานํ อภาวโต นิรคฺคฬนฺติ วุจฺจติ. อยํ โปราณิกา
ปเวณิ.
     อปรภาเค ปน โอกฺกากราชกาเล พฺราหฺมณา อิมานิ จตฺตาริ สงฺคหวตฺถูนิ
อิมญฺจ รฏฺฐสมฺปตฺตึ ปริวตฺเตตฺวา อุทฺธํมูลกํ กตฺวา อสฺสเมธนฺติอาทิเก ปญฺจ
ยญฺเญ นาม อกํสุ. เตสุ อสฺสเมตฺถ เมธนฺติ วเธนฺตีติ อสฺสเมโธ. ทฺวีหิ ปริยญฺเญหิ
ยชิตพฺพสฺส เอกวีสติยูปสฺส เอกสฺมึ ปจฺฉิมทิวเสเยว สตฺตนวุติปญฺจปสุสต-
ฆาตภึสนสฺส ฐเปตฺวา ภูมิญฺจ ปุริเส จ อวเสสสพฺพวิภวทกฺขิณสฺส ยญฺญสฺเสตํ อธิวจนํ.
ปุริสเมตฺถ เมธนฺตีติ ปุริสเมโธ. จตูหิ ปริยญฺเญหิ ยชิตพฺพสฺส สทฺธึ ภูมิยา
อสฺสเมเธ วุตฺตวิภวทกฺขิณสฺส ยญฺญสฺเสตํ อธิวจนํ. สมฺมเมตฺถ ปาสนฺตีติ
สมฺมาปาโส. ทิวเส ทิวเส ยุคจฺฉิคฺคเฬ ปเวสนทณฺฑสงฺขาตํ สมฺมํ ขิปิตฺวา ตสฺส
ปติโตกาเส เวทึ กตฺวา สํหาริเมหิ ยูปาทีหิ สรสฺสตีนทิยา นิมุคฺโคกาสโต ปภูติ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อสฺสเมธนฺติอาทีสุ, สา.ป. ๑/๑๒๐/๑๓๘ ยญฺญสุตฺตวณฺณนา
@ ฉ.ม. โปราณกราชกาเล   ฉ.ม. วาจาเปยฺยนฺติ. เอวมุปริปิ
@ ฉ.ม. พหุอนฺนปานํ   ฉ.ม. มนุสฺสา มุทา โมทมานา
ปฏิโลมํ คจฺฉนฺเตน ยชิตพฺพสฺส สตฺรยาคสฺเสตํ ๑- อธิวจนํ. วาชเมตฺถ ปิวนฺตีติ
วาชเปยฺโย. เอเกน ปริยญฺเญน สตฺตรสหิ ปสูหิ ยชิตพฺพสฺส เพลุวยูปสฺส สตฺตรสยุตฺต-
ทกฺขิณสฺส ๒- ยญฺญสฺเสตํ อธิวจนํ. นตฺถิ เอตฺถ อคฺคฬาติ นิรคฺคโฬ. นวหิ
ปริยญฺเญหิ ยชิตพฺพสฺส สทฺธึ ภูมิยา จ ปุริเสหิ จ อสฺสเมเธ วุตฺตวิภวทกฺขิณสฺส
สพฺพเมธปริยายนามสฺส อสฺสเมธวิกปฺปสฺเสตํ อธิวจนํ.
     กลมฺปิ เต นานุภวนฺติ โสฬสินฺติ เต สพฺเพปิ มหายาคา เอกสฺส เมตฺต-
จิตฺตสฺส วิปากมหนฺตตาย โสฬสึ กลํ น อคฺฆนฺติ, โสฬสมํ ภาคํ น ปาปุณนฺตีติ
อตฺโถ. น ชินาตีติ น อตฺตนา ปรสฺส ชานึ กโรติ. น ชาปเยติ น ปเรน
ปรสฺส ชานึ กาเรติ. เมตฺตํโสติ เมตฺตาสมาธิจิตฺตโกฏฺฐาโส ๓- หุตฺวา. สพฺพ-
ภูตานนฺติ สพฺพสตฺเตสุ. เวรํ ตสฺส น เกนจีติ ตสฺส เกนจิ สทฺธึ อกุสลเวรํ
วา ปุคฺคลเวรํ วา นตฺถิ.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้า ๒๑๒-๒๑๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=4719&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=4719&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=23&i=91              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=23&A=3076              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=23&A=3226              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=23&A=3226              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_23

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]