อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ ภาษาบาลีอักษรไทย
 องฺ.อ. (มโนรถ.๓)

                         ๔. เขตฺตสุตฺตวณฺณนา
     [๓๔] จตุตฺเถ น มหปฺผลํ โหตีติ ธญฺญผเลน มหปฺผลํ น โหติ. น มหสฺสาทนฺติ
ยมฺปิสฺส ผลํ โหติ, ตสฺส อสฺสาโท น มหา โหติ มนฺทสฺสาทํ น มธุรํ. น
ผาติเสยฺยนฺติ ติเสยฺยาปิสฺส น โหติ  วฑฺฒิ, ๑- ตสฺส มหนฺตํ วีหิถมฺภสนฺนิเวสํ
น โหตีติ อตฺโถ. อุนฺนามนินฺนามีติ ๒- ถลนินฺนวเสน วิสมตลํ. ตตฺถ ถเล
อุทกํ น สณฺฐาติ, นินฺเน อติพหุ ติฏฺฐติ. ปาสาณสกฺขริลฺลนฺติ ๓- ปตฺถริตฺวา
ฐิตปิฏฺฐิปาสาเณหิ จ ขุทฺทกมหนฺตาหิ ๔-  จ สกฺขราหิ จ สมนฺนาคตํ. อูสรนฺติ
อุพฺภิโททกํ. ๕- น จ คมฺภีรสิตนฺติ ถทฺธภูมิตาย คมฺภีรานุคตํ, นงฺคลมคฺคํ กตฺวา
กสิตุํ น สกฺกา โหติ, อุตฺตานนงฺคลมคฺคเมว โหติ. น อายสมฺปนฺนนฺติ น
อุทกาคมนสมฺปนฺนํ.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. น ผาติเยยฺยาติ วฑฺฒิปิสฺส น โหติ  ๒ ก. อุณฺณามนินฺนามีติ
@๓ ฉ.ม. ปาสาณสกฺขริกนฺติ  ๔ ฉ.ม. ขุทฺทกปาสาเณหิ  ๕ ฉ.ม. อุพฺภินฺนโลณํ
น อปายสมฺปนฺนนฺติ ปจฺฉาภาเค อุทกนิคฺคมนมคฺคสมฺปนฺนํ โหติ. น มาติกาสมฺปนฺนนฺติ
น ขุทฺทกมหนฺตีหิ อุทกมาติกาหิ สมฺปนฺนํ โหติ. น มริยาทสมฺปนฺนนฺติ น
เกทารมริยาทาหิ สมฺปนฺนํ. น มหปฺผลนฺติอาทีนิ สพฺพานิ วิปากผลวเสเนว
เวทิตพฺพานิ.
     สมฺปนฺเนติ ปริปุณฺเณ สมฺปตฺติยุตฺเต. ปวุตฺตา พีชสมฺปทาติ สมฺปนฺนํ พีชํ
โรปิตํ. เทเว สมฺปาทยนฺตมฺหีติ เทเว สมฺมา วสฺสนฺเต. อนีติสมฺปทา โหตีติ
กีฏกิมิอาทิปาณกอีติยา อภาโว เอกา สมฺปทา โหติ. วิรุฬฺหีติ วฑฺฒิ ทุติยา
สมฺปทา โหติ. เวปุลฺลนฺติ วิปุลภาโว ตติยา สมฺปทา โหติ. ผลนฺติ ปริปุณฺณํ
ธญฺญผลํ จตุตฺถสมฺปทา ๑- โหติ. สมฺปนฺนสีเลสูติ ปริปุณฺณสีเลสุ. โภชนสมฺปทาติ
สมฺปนฺนปญฺจวิธโภชนํ. ๒- สมฺปทานนฺติ ติวิธกุสลสมฺปทํ. อุปเนตีติ สา โภชนสมฺปทาติ
อุปนยติ. กสฺมา? สมฺปนฺนํ หิสฺส ตํ กตํ, ยสฺมาสฺส ตํ กตกมฺมํ สมฺปนฺนํ
ปริปุณฺณนฺติ อตฺโถ. สมฺปนฺนตฺถูธาติ สมฺปนฺโน อตฺถุ อิธ. วิชฺชาจรณสมฺปนฺโนติ
ตีหิ วิชฺชาหิ จ ปญฺจทสหิ จรณธมฺเมหิ จ สมนฺนาคโต. ลทฺธาติ เอวรูโป ปุคฺคโล
จิตฺตสฺส สมฺปทํ อเวกลฺลํ ปริปุณฺณภาวํ ลภิตฺวา. กโรติ กมฺมสมฺปทนฺติ ปริปุณฺณํ
กมฺมํ กโรติ. ลภติ จตฺถสมฺปทนฺติ อตฺถญฺจ ปริปุณฺณํ ลภติ. ทิฏฺฐิสมฺปทนฺติ
วิปสฺสนาทิฏฺฐึ. มคฺคสมฺปทนฺติ โสตาปตฺติมคฺคํ. ยาติ สมฺปนฺนมานโสติ
ปริปุณฺณจิตฺโต หุตฺวา อรหตฺตํ ยาติ. สา โหติ สพฺพสมฺปทาติ สา สพฺพทุกฺเขหิ
วิมุตฺติ สพฺพสมฺปทา นาม โหตีติ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้า ๒๕๔-๒๕๕.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=5710&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=5710&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=23&i=124
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=23&A=4904
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=23&A=5147
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=23&A=5147
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_23