อรรถกถาเล่มที่ ๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วินย.อ. (สมนฺต.๒)

     {๕๘๗} เตน สมเยนาติ รูปิยสพฺโยหารสิกฺขาปทํ ฯ ตตฺถ
นานปฺปการกนฺติ กตากตาทิวเสน อเนกวิธํ ฯ รูปิยสพฺโยหารนฺติ
ชาตรูปรชตปริวตฺตนํ ฯ สมาปชฺชนฺตีติ ปฏิคฺคหณสฺเสว ปฏิกฺขิตตฺตา
ปฏิคฺคหิตปริวตฺตเน โทสํ อปสฺสนฺตา กโรนฺติ ฯ {๕๘๙} สีสูปคนฺติ อาทีสุ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๓๔.
สีสํ อุปคจฺฉตีติ สีสูปคํ ฯ โปตฺถเกสุ ปน สีสูปกนฺติ ลิขิตํ ฯ
ยสฺส กสฺสจิ สีสาลงฺการสฺเสตํ อธิวจนํ ฯ เอส นโย สพฺพตฺถ ฯ
กเตน กตนฺติ อาทีสุ สุทฺโธ รูปิยสพฺโยหาโรเยว ฯ รูปิเย
รูปิยสญฺญีติ อาทิมฺหิ ปุริมสิกฺขาปเท วุตฺตวตฺถูสุ นิสฺสคฺคิยวตฺถุนา
นิสฺสคฺคิยวตฺถุํ เจตาเปนฺตสฺส มูลคหเณ ปุริมสิกฺขาปเทน
นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ อปราปรํ ปริวตฺตเน อิมินา นิสฺสคฺคิยํ
ปาจิตฺติยเมว ฯ นิสฺสคฺคิยวตฺถุนา ทุกฺกฏวตฺถุํ วา กปฺปิยวตฺถุํ
วา เจตาเปนฺตสฺสาปิ เอเสว นโย ฯ โย หิ อยํ อรูปิเย รูปิยสญฺญี
รูปิยํ เจตาเปตีติ อาทิ ทุติโย ติโก วุตฺโต ตสฺสานุโลมตฺตา
อวุตฺโตปิ อยมปโรปิ รูปิเย รูปิยสญฺญี อรูปิยํ เจตาเปตีติ
อาทิ ติโก เวทิตพฺโพ ฯ อตฺตโน วา หิ อรูปิเยน ปรสฺส รูปิยํ
เจตาเปยฺย อตฺตโน วา รูปิเยน ปรสฺส อรูปิยํ อุภยถาปิ
รูปิยสพฺโยหาโร กโตเยว โหติ ฯ ตสฺมา ปาลิยํ เอกนฺเตน รูปิยปกฺเข
เอโกเยว ติโก วุตฺโตติ ฯ ทุกฺกฏวตฺถุนา ปน นิสฺสคฺคิยวตฺถุํ
เจตาเปนฺตสฺส มุลคหเณ ปุริมสิกฺขาปเทน ทุกฺกฏํ ปจฺฉาปริวตฺตเน
อิมินา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ ครุกสฺส เจตาปิตตฺตา ฯ ทุกฺกฏวตฺถุนา
ทุกฺกฏวตฺถุเมว กปฺปิยวตฺถุํ วา เจตาเปนฺตสฺส มูลคหเณ
ปุริมสิกฺขาปเทน ทุกฺกฏํ ปจฺฉาปริวตฺตเนปิ อิมินา ทุกฺกฏเมว ฯ กสฺมา ฯ
อกปฺปิยวตฺถุนา เจตาปิตตฺตา ฯ อนฺธกฏฺฐกถายํ ปน สเจ กยวิกฺกยํ
สมาปชฺเชยฺย นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยนฺติ ภาสิตํ ตํ ทุพฺภาสิตํ ฯ
กสฺมา ฯ น หิ ทานคหณโต อญฺโญ กยวิกฺกโย นาม อตฺถิ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๓๕.
กยวิกฺกยสิกฺขาปทญฺจ กปฺปิยวตฺถุนา กปฺปิยวตฺถุํ ปริวตฺตนเมว
สนฺธาย วุตฺตํ ฯ ตญฺจ โข อญฺญตฺร สหธมฺมิเกหิ ฯ อิทํ
สิกฺขาปทํ รูปิเยน จ รูปิยารูปิยเจตาปนํ อรูปิเยน จ รูปิยเจตาปนํ
ทุกฺกฏวตฺถุนา ปน ทุกฺกฏวตฺถุโน เจตาปนํ เนว อิธ น ตตฺถ
ปาลิยํ วุตฺตํ ฯ น เจตฺถ อนาปตฺติ ภวิตุํ อรหติ ฯ ตสฺมา
ยเถว ทุกฺกฏวตฺถุโน ปฏิคฺคหเณ ทุกฺกฏํ ตเถว ตสฺส วา เตเนว
เจตาปเนปิ ทุกฺกฏํ ยุตฺตนฺติ ภควโต อธิปฺปายญฺญูหิ วุตฺตํ ฯ
กปปิยวตฺถุนา ปน นิสฺสคฺคิยวตฺถุํ เจตาเปนฺตสฺส มูลคหเณ
ปุริมสิกฺขาปเทน อนาปตฺติ ปจฺฉาปริวตฺตเน อิมินา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ ฯ
วุตฺตํ เหตํ อรูปิเย อรูปิยสญฺญี รูปิยํ เจตาเปติ นิสฺสคฺคิยํ
ปาจิตฺติยนฺติ ๑- ฯ เตเนว กปฺปิยวตฺถุนา ทุกฺกฏวตฺถุํ เจตาเปนฺตสฺส
มูลคหเณ ตเถว อนาปตฺติ ปจฺฉาปริวตฺตเน อิมินา ทุกฺกฏํ ฯ กสฺมา ฯ
อกปฺปิยสฺส เจตาปิตตฺตา ฯ กปฺปิยวตฺถุนา ปน กปฺปิยวตฺถุํ อญฺญตฺร
สหธมฺมิเกหิ เจตาเปนฺตสฺส มูลคหเณ ปุริมสิกฺขาปเทน อนาปตฺติ
ปจฺฉาปริวตฺตเน อุปริ กยวิกฺกยสิกฺขาปเทน นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ ฯ
กยวิกฺกยํ โมเจตฺวา คณฺหนฺตสฺส อุปริสิกฺขาปเทนปิ อนาปตฺติ ฯ
วุฑฺฒึ ปโยเชนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ฯ
     อิมสฺส จ รูปิยสพฺโยหารสฺส ครุภาวทีปกํ อิทํ ปตฺตจตุกฺกํ
เวทิตพฺพํ ฯ โย หิ รูปิยํ อุคฺคณฺหิตฺวา เตน อยพีชํ สมุฏฺฐาเปติ
ตํ โกฏฺฏาเปตฺวา เตน โลเหน ปตฺตํ กาเรติ อยํ ปตฺโต
มหาอกปฺปิโย นาม น สกฺกา เกนจิ อุปาเยน กปฺปิโย กาตุํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑. วิ. มหาวิภงฺค. ๒/๙๗.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๓๖.
สเจ หิ ตํ วินาเสตฺวา ถาลกํ กาเรติ ตํปิ อกปฺปิยํ ฯ วาสึ
กาเรติ ตาย ฉินฺนํ ทนฺตกฏฺฐํปิ อกปฺปิยํ ฯ พลิสํ กาเรติ เตน
มาริตา มจฺฉาปิ อกปฺปิยา ฯ วาสีผลํ ตาเปตฺวา อุทกํ วา ขีรํ
วา อุณฺหาเปติ ตํปิ อกปฺปิยเมว ฯ โย ปน รูปิยํ อุคฺคณฺหิตฺวา
เตน ปตฺตํ กีณาติ อยํปิ ปตฺโต อกปฺปิโย ปญฺจนฺนํปิ
สหธมฺมิกานํ น กปฺปตีติ มหาปจฺจริยํ วุตฺตํ ฯ สกฺกา ปน กปฺปิโย
กาตุํ ฯ โส หิ มูเล มูลสามิกานํ ปตฺเต จ ปตฺตสฺสามิกานํ
ทินฺเน กปฺปิโย โหติ ฯ กปฺปิยภณฺฑํ ทตฺวา คเหตฺวา ปริภุญฺชิตุํ
วฏฺฏติ ฯ โยปิ รูปิยํ อุคฺคณฺหาเปตฺวา กปฺปิยการเกน สทฺธึ
กมฺมารกุลํ คนฺตฺวา ปตฺตํ ทิสฺวา อยํ มยฺหํ รุจฺจตีติ วทติ ฯ
กปฺปิยการโก จ ตํ รูปิยํ ทตฺวา กมฺมารํ สญฺญาเปติ ฯ อยํปิ
ปตฺโต กปฺปิยโวหาเรน คหิโต ทุติยปตฺตสทิโสเยว มูลสฺส
สมฺปฏิจฺฉิตตฺตา อกปฺปิโยว ฯ กสฺมา เสสานํ น กปฺปตีติ ฯ มูลสฺส
อนิสฺสฏฺฐตฺตา ฯ โย ปน รูปิยํ อสมฺปฏิจฺฉิตฺวา เถรสฺส ปตฺตํ
กีณิตฺวา เทหีติ ปหิตกปฺปิยการเกน สทฺธึ กมฺมารกุลํ คนฺตฺวา
ปตฺตํ ทิสฺวา อิเม กหาปเณ คเหตฺวา อิมํ เทหีติ กหาปเณ
ทาเปตฺวา คหิโต อยํ ปตฺโต เอตสฺเสว ภิกฺขุโน น วฏฺฏติ
ทุพฺพิจาริตตฺตา ฯ อญฺเญสํ ปน วฏฺฏติ มูลสฺส อสมฺปฏิจฺฉิตตฺตา ฯ
มหาสุมตฺเถรสฺส กิร อุปชฺฌาโย อนุรุทฺธตฺเถโร นาม อโหสิ ฯ
โส อตฺตโน เอวรูปํ ปตฺตํ สปฺปิสฺส ปูเรตฺวา สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชิ ฯ
ตปิฏกจูฬนาคตฺเถรสฺสปิ สทฺธิวิหาริกานํ เอวรูโป ปตฺโต อโหสิ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๓๗.
ตํ เถโร สปฺปิสฺส ปูราเปตฺวา สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชาเปสีติ ฯ อิทํ
อกปฺปิยปตฺตจตุกฺกํ ฯ สเจ ปน รูปิยํ อสมฺปฏิจฺฉิตฺวา เถรสฺส
ปตฺตํ กีณิตฺวา เทหีติ ปหิตกปฺปิยการเกน สทฺธึ กมฺมารกุลํ
คนฺตฺวา ปตฺตํ ทิสฺวา อยํ มยฺหํ รุจฺจตีติ วา อิมาหํ คเหสฺสามีติ
วา วทติ กปฺปิยการโก จ ตํ รูปิยํ ทตฺวา กมฺมารํ สญฺญาเปติ
อยํ ปตฺโต สพฺพกปฺปิโย พุทฺธานํปิ ปริโภคารโห ฯ
     {๕๙๑} อรูปิเย รูปิยสญฺญีติ ขรปตฺตาทีสุ สุวณฺณาทิสญฺญี ฯ
อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ สเจ เตน อรูปิยํ เจตาเปติ ทุกฺกฏาปตฺติ
โหติ ฯ เอส นโย เวมติเก ฯ อรูปิยสญฺญิสฺส ปน ปญฺจหิ
สหธมฺมิเกหิ สทฺธึ อิทํ คเหตฺวา อิทํ เทถาติ กยวิกฺกยํ
กโรนฺตสฺสาปิ อนาปตฺติ ฯ เสสํ อุตฺตานตฺถเมว ฯ
     ฉสฺสมุฏฺฐานํ กิริยา โนสญฺญาวิโมกฺขํ อจิตฺตกํ
ปณฺณตฺติวชฺชํ กายกมฺมํ วจีกมฺมํ ติจิตฺตํ ติเวทนนฺติ ฯ
                รูปิยสพฺโยหารสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒ หน้า ๒๓๓-๒๓๗.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=2&A=4909&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=2&A=4909&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=2&i=109
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=2&A=2685
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=2&A=1643
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=2&A=1643
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑
http://84000.org/tipitaka/read/?index_2