บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๒

{๖๐๙} เตน สมเยนาติ อูนปญฺจพนฺธนสิกฺขาปทํ ฯ ตตฺถ น ยาเปตีติ โส กิร ยทิ อริยสาวโก นาภวิสฺส อญฺญถตฺตํปิ อคมิสฺส เอวํ เตหิ อุพฺพาฬฺโห ฯ โสตาปนฺนตฺตา ปน เกวลํ สรีเรเนว น ยาเปติ ฯ เตน วุตฺตํ อตฺตนาปิ น ยาเปติ ปุตฺตทาราปิสฺส กิลมนฺตีติ ฯ {๖๑๒-๖๑๓} อูนปญฺจพนฺธเนนาติ เอตฺถ อูนานิ ปญฺจ พนฺธนานิ อสฺสาติ อูนปญฺจพนฺธโน ฯ นาสฺส ปญฺจ พนฺธนานิ ปูเรนฺตีติ อตฺโถ ฯ เตน อูนปญฺจพนฺธเนน ฯ อิตฺถมฺภูตสฺส ลกฺขเณ กรณวจนํ ฯ ตตฺถ ยสฺมา อพนฺธนสฺสาปิ ปญฺจ พนฺธนานิ น ปูเรนฺติ สพฺพโส นตฺถิตาย ตสฺมา ปทภาชเน อพนฺธโน วาติ อาทิ วุตฺตํ ฯ อูนปญฺจพนฺธเนนาติ จ วุตฺตตฺตา ยสฺส ปญฺจพนฺธโน ปตฺโต โหติ ตสฺส โส อปตฺโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๔๙.

ตสฺมา อญฺญํ วิญฺญาเปตุํ วฏฺฏติ ฯ พนฺธนญฺจ นาเมตํ ยสฺมา พนฺธโนกาเส สติ โหติ อสฺติ น โหติ ตสฺมา ตสฺส ลกฺขณํ ทสฺเสตุํ อพนฺธโนกาโส นามาติ อาทิ วุตฺตํ ฯ ทฺวงฺคุลราชิ น โหตีติ มุขวฏฺฏิโต เหฏฺฐา ทฺวงฺคุลปฺปมาณา เอกาปิ ราชิ น โหติ ฯ ยสฺส ทฺวงฺคุลราชิ โหตีติ ยสฺส ปน ตาทิสา เอกา ราชิ โหติ โส ตสฺสา ราชิยา เหฏฺฐิมปริยนฺเต ปตฺตเวธเกน วิชฺฌิตฺวา ปจิตฺวา สุตฺตรชฺชุกมกจิรชฺชุกาทีหิ วา ติปุสุตฺตเกน วา พนฺธิตพฺโพ ฯ ตํ พนฺธน อามิสสฺส อลคฺคนตฺถํ ติปุปฏฺฏเกน วา เกนจิ พนฺธสิเลเสน วา ปฏิจฺฉาเทตพฺพํ ฯ โส จ ปตฺโต อธิฏฺฐหิตฺวา ปริภุญฺชิตพฺโพ ฯ สุขุมํ วา ฉิทฺทํ กตฺวา พนฺธิตพฺโพ ฯ สุทฺเธหิ ปน มธุสิฏฺฐกลาขาสชฺชุลสาทีหิ พนฺธิตุํ น วฏฺฏติ ฯ ผาณิตํ ฌาเปตฺวา ปาสาณจุณฺเณน พนฺธิตุํ วฏฺฏติ ฯ มุขวฏฺฏิสมีเป ปน ปตฺตเวธเกน วิชฺฌิยมาโน กปาลสฺส พหลตฺตา ภิชฺชติ ตสฺมา เหฏฺฐา วิชฺฌิตพฺโพ ฯ ยสฺส ปน เทฺว ราชิโย เอกาเยว วา จตุรงฺคุลา ตสฺส เทฺว พนฺธนานิ ทาตพฺพานิ ฯ ยสฺส ติสฺโส เอกาเยว วา ฉฬงฺคุลา ตสฺส ตีณิ ฯ ยสฺส จตสฺโส เอกาเยว วา อฏฺฐงฺคุลา ตสฺส จตฺตาริ ฯ ยสฺส ปญฺจ เอกาเยว วา ทสงฺคุลา โส พนฺโธปิ อพนฺโธปิ อปตฺโตเยว อญฺโญ วิญฺญาเปตพฺโพ ฯ เอส ตาว มตฺติกาปตฺเต วินิจฺฉโย ฯ อโยปตฺเต ปน สเจปิ ปญฺจ วา อติเรกานิ วา ฉิทฺทานิ โหนฺติ ตานิ จ อยจุณฺเณน วา อาณิยา วา โลหมณฺฑลเกน วา พทฺธานิ มฏฺฐานิ โหนฺติ เสฺวว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๐.

ปตฺโต ปริภุญฺชิตพฺโพ อญฺโญ น วิญฺญาเปตพฺโพ ฯ อถ ปน เอกํปิ ฉิทฺทํ มหนฺตํ โหติ โลหมณฺฑลเกน พทฺธํปิ มฏฺฐํ น โหติ ปตฺเต อามิสํ ลคฺคติ อกปฺปิโย โหติ อยํ อปตฺโต อญฺโญ วิญฺญาเปตพฺโพ ฯ {๖๑๕} เถโร วตฺตพฺโพติ ปตฺเต อานิสํสํ ทสฺเสตฺวา อยํ ภนฺเต ปตฺโต ปมาณยุตฺโต สุนฺทโร เถรานุรูโป ตํ คณฺหาถาติ วตฺตพฺโพ ฯ โย น คณฺเหยฺยาติ อนุกมฺปาย อคณฺหนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ฯ โย ปน สนฺตุฏฺฐิยา กึ เม อญฺเญน ปตฺเตนาติ น คณฺหาติ ตสฺส อนาปตฺติ ฯ ปตฺตปริยนฺโตติ เอวํ ปริวตฺเตตฺวา ปริยนฺเต ฐิตปตฺโต ฯ อเทเสติ มญฺจปีฐจฺฉตฺตนาค- ทนฺตกาทิเก อเทเส น นิกฺขิปิตพฺโพ ฯ ยตฺถ ปุริมํ สุนฺทรํ ปตฺตํ ฐเปติ ตตฺเถว ฐเปตพฺโพ ฯ ปตฺตสฺส หิ นิกฺขิปนเทโส อนุชานามิ ภิกฺขเว อาธารกนฺติ ^๑- อาทินา นเยน ขนฺธเก วุตฺโตเยว ฯ น อโภเคนาติ ยาคุรนฺธนรชนปจนาทินา อโภเคน น ภุญฺชิตพฺโพ ฯ อนฺตรามคฺเค ปน พฺยาธิมฺหิ อุปฺปนฺเน อญฺญสฺมึ ภาชเน อสติ มตฺติกาย ลิมฺปิตฺวา ยาคุํ วา ปจิตุํ อุทกํ วา ตาเปตุํ วฏฺฏติ ฯ น วิสฺสชฺเชตพฺโพติ อญฺญสฺส น ทาตพฺโพ ฯ สเจ ปน สทฺธิวิหาริโก วา อนฺเตวาสิโก วา อญฺญํ วรปตฺตํ ฐเปตฺวา อยํ มยฺหํ สารุปฺโป อยํ เถรสฺสาติ คณฺหาติ วฏฺฏติ ฯ อญฺโญ วา ตํ คเหตฺวา อตฺตโน ปตฺตํ เทติ วฏฺฏติ ฯ มยฺหเมว ปตฺตํ อาหราติ วตฺตพฺพกิจฺจํ นตฺถิ ฯ {๖๑๗} ปวาริตานนฺติ เอตฺถ จ สงฺฆวเสน ปวาริตฏฺฐาเน ปญฺจพนฺธเนเนว วฏฺฏติ ปุคฺคลวเสน ปวาริตฏฺฐาเน อูนปญฺจพนฺธเนนาปิ @เชิงอรรถ: ^๑. วิ. จุลฺลวคฺค. ๗/๑๙. ปาลิยเมว ปตฺตาธารกนฺติ ทิสฺสติ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๑.

วฏฺฏตีติ กุรุนฺทิยํ วุตฺตํ ฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมว ฯ ฉสฺสมุฏฺฐานํ กิริยา โนสญฺญาวิโมกฺขํ อจิตฺตกํ ปณฺณตฺติวชฺชํ กายกมฺมํ วจีกมฺมํ ติจิตฺตํ ติเวทนนฺติ ฯ อูนปญฺจพนฺธนสิกฺขาปทํ ฯ

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒ หน้า ๒๔๘-๒๕๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=2&A=5220&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=2&A=5220&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=2&i=128 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=2&A=3081 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=2&A=1871 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=2&A=1871 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_2