ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ ภาษาบาลีอักษรไทย อุ.อ. (ปรมตฺถที.)

                         ๒. อุทฺธตสุตฺตวณฺณนา
    [๓๒] ทุติเย กุสินารายนฺติ กุสินารายํ นาม มลฺลราชูนํ นคเร.
อุปวตฺตเน มลฺลานํ สาลวเนติ ยถา หิ อนุราธปุรสฺส ถูปาราโม, เอวํ กุสินาราย
อุยฺยานํ ทกฺขิณปจฺฉิมทิสาย โหติ. ยถา ถูปารามโต ทกฺขิณทฺวาเรน
นครปวิสนมคฺโค ปาจีนมุโข คนฺตฺวา อุตฺตเรน นิวตฺตติ, เอวํ อุยฺยานโต
สาลปนฺติ ปาจีนมุขา คนฺตฺวา อุตฺตเรน นิวตฺตา, ตสฺมา "อุปวตฺตนนฺ"ติ
วุจฺจติ. ตสฺมึ อุปวตฺตเน มลฺลราชูนํ สาลวเน. อรญฺญกุฏิกายนฺติ สาลปนฺติยา
อวิทูเร รุกฺขคจฺฉสญฺฉนฺนฏฺฐาเน กตา กุฏิกา, ตํ สนฺธาย วุตฺตํ "อรญฺญกุฏิกายํ
วิหรนฺตี"ติ. เต ปน ภิกฺขู ปฏิสงฺขานวิรหิตา โอสฺสฏฺฐวีริยา ปมตฺตวิหาริโน,
เตน วุตฺตํ "อุทฺธตา"ติอาทิ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อุปฺปิลาวิต...   ฉ.ม. อุปฺปิลาเว
@ ฉ.ม. จตุสจฺจปฺปโพเธน
    ตตฺถ อุทฺธจฺจพหุลตฺตา อวูปสนฺตจิตฺตตาย อุทฺธตา. ตุจฺฉภาเวน มาโน นโฬ
วิยาติ นโฬ, มานสงฺขาโต อุคฺคโต นโฬ เอเตสนฺติ อุนฺนฬา, อุคฺคตตุจฺฉมานาติ
อตฺโถ. ปตฺตจีวรมณฺฑนาทิจาปลฺเลน สมนฺนาคตตฺตา พหุกตาย ๑- วา จปลา.
ผรุสวาจตาย มุเขน ขราติ มุขรา. ติรจฺฉานกถาพหุลตาย วิกิณฺณา พฺยากุลา
วาจา เอเตสนฺติ วิกิณฺณวาจา, มุฏฺฐา นฏฺฐา สติ เอเตสนฺติ มุฏฺฐสฺสติโน.
สติวิรหิตา ปมาทวิหาริโนติ อตฺโถ. สพฺเพน สพฺพํ สมฺปชญฺญาภาวโต อสมฺปชานา.
คทฺทูหนมคฺคมฺปิ กาลํ จิตฺตสมาธานสฺส อภาวโต น สมาหิตาติ อสมาหิตา.
โลลสภาวตฺตา ภนฺตมิคสปฺปฏิภาคตาย วิพฺภนฺตจิตฺตา. มนจฺฉฏฺฐานํ อินฺทฺริยานํ
อสํวรณโต อสญฺญตินฺทฺริยตาย ๒- ปากตินฺทฺริยา.
    เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ เอตํ เตสํ ภิกฺขูนํ อุทฺธจฺจาทิวเสน ปมาทวิหารํ
ชานิตฺวา. อิมํ อุทานนฺติ อิมํ ปมาทวิหาเร อปฺปมาทวิหาเร จ ยถากฺกมํ
อาทีนวานิสํสวิภาวนํ อุทานํ อุทาเนสิ.
    ตตฺถ อรกฺขิเตนาติ สติอารกฺขาภาเวน อคุตฺเตน. กาเยนาติ ฉวิญฺญาณกาเยน
จกฺขุวิญฺญาเณน หิ รูปํ ทิสฺวา ตตฺถ นิมิตฺตานุพฺยญฺชนคฺคหณวเสน
อภิชฺฌาทิปฺปวตฺติโต วิญฺญาณทฺวารสฺส สติยา อรกฺขิตภาวโต. โสตวิญฺญาณาทีสุปิ
เอเสว นโย. เอวํ ฉวิญฺญาณกายสฺส อรกฺขิตภาวํ สนฺธายาห "อรกฺขิเตน กาเยนา"ติ.
เกจิ ปน "กาเยนา"ติ อตฺถํ วทนฺติ, เตสมฺปิ วุตฺตนเยเนว อตฺถโยชนาย สติ
ยุชฺเชยฺย. อปเร ปน "อรกฺขิเตน จิตฺเตนา"ติ ปฐนฺติ, ๓- เตสมฺปิ วุตฺตนโย เอว
อตฺโถ. มิจฺฉาทิฏฺฐิหเตนาติ สสฺสตาทิมิจฺฉาภินิเวสทูสิเตน. ถินมิทฺธาภิภูเตนาติ
จิตฺตสฺส อกลฺยตาลกฺขเณน ถิเนน กายสฺส อกลฺยตาลกฺขเณน มิทฺเธน จ
อชฺโฌตฺถเตน, เตน กาเยน จิตฺเตนาติ วา สมฺพนฺโธ. วสํ มารสฺส คจฺฉตีติ
@เชิงอรรถ:  ม. ลหุกตาย   ม. อรกฺขิตินฺทฺริยตาย
@ สี.,ก. วทนฺติ
กิเลสมาราทิกสฺส สพฺพสฺสปิ มารสฺส วสํ ยถากามกรณียตํ อุปคจฺฉติ, เตสํ
วิสยํ นาติกฺกมตีติ อตฺโถ.
    อิมาย หิ คาถาย ภควา เย สติอารกฺขาภาเวน สพฺพโส อรกฺขิตจิตฺตา,
โยนิโสมนสิการสฺส เหตุภูตาย ปญฺญาย อภาวโต อโยนิโส อุมฺมุชฺชเนน
นิจฺจนฺติอาทินา วิปริเยสคาหิโน, ตโต เอว กุสลกิริยาย วีริยารมฺภาภาวโต
โกสชฺชาภิภูตา ๑- เต วฏฺฏโต ๑- สีสํ น อุกฺขิปิสฺสนฺตีติ เตสํ ภิกฺขูนํ
ปมาทวิหารครหามุเขน วฏฺฏํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ วิวฏฺฏํ ทสฺเสตุํ "ตสฺมา
รกฺขิตจิตฺตสฺสา"ติ ทุติยํ คาถมาห.
    ตตฺถ ตสฺมา รกฺขิตจิตฺตสฺสาติ ยสฺมา อรกฺขิตจิตฺโต มารสฺส ยถากามกรณีโย
หุตฺวา สํสาเรเยว โหติ, ตสฺมา สติสํวเรน มนจฺฉฏฺฐานํ อินฺทฺริยานํ รกฺขเนน
ปิทหเนน รกฺขิตจิตฺโต อสฺส. จิตฺเต หิ รกฺขิเต จกฺขฺวาทิอินฺทฺริยานิ รกฺขิตาเนว
โหนฺตีติ. สมฺมาสงฺกปฺปโคจโรติ ยสฺมา มิจฺฉาสงฺกปฺปโคจโร ตถา ตถา อโยนิโส
วิตกฺเกตฺวา นานาวิธานิ มิจฺฉาทสฺสนานิ คณฺหนฺโต มิจฺฉาทิฏฺฐิหเตน จิตฺเตน
มารสฺส ยถากามกรณีโย โหติ, ตสฺมา โยนิโสมนสิกาเรน กมฺมํ กโรนฺโต
เนกฺขมฺมสงฺกปฺปาทิสมฺมาสงฺกปฺปโคจโร อสฺส, ฌานาทิสมฺปยุตฺตํ สมฺมาสงฺกปฺปเมว
อตฺตโน จิตฺตสฺส ปวตฺติฏฺฐานํ กเรยฺย. สมฺมาทิฏฺฐิปุเรกฺขาโรติ
สมฺมาสงฺกปฺปโคจรตาย วิธูตมิจฺฉาทสฺสโน ปุเรตรํเยว กมฺมสฺสกตาลกฺขณํ, ตโต
ยถาภูตญาณลกฺขณญฺจ สมฺมาทิฏฺฐึ ปุพฺพงฺคมํ ๒- กตฺวา ปุพฺเพ วุตฺตนเยเนว
สีลสมาธีสุ ยุตฺโต ปยุตฺโต วิปสฺสนํ อารภิตฺวา สงฺขาเร สมฺมสนฺโต ญตฺวาน
อุทยพฺพยํ ปญฺจสุ อุปาทานกฺขนฺเธสุ สมปญฺญาสาย อากาเรหิ อุปฺปาทํ นิโรธญฺจ
ววตฺถเปตฺวา ยุทยพฺพยญาณํ อธิคนฺตฺวา ตโต ปรํ ภงฺคานุปสฺสนาทิวเสน
@เชิงอรรถ: ๑-๑ ฉ.ม. สํสารวฏฺฏโต   ฉ.ม. ปุรโต
วิปสฺสนํ อุสฺสุกฺกาเปตฺวา อนุกฺกเมน อริยมคฺคํ คณฺหนฺโต อคฺคมคฺเคน
ถินมิทฺธาภิภู ภิกฺขุ สพฺพา ทุคฺคติโย ชเหติ, เอวํ โส เหฏฺฐิมมคฺควชฺฌานํ
กิเลสานํ ปฐมเมว ปหีนตฺตา ทิฏฺฐิวิปฺปยุตฺตโลภสหคตจิตฺตุปฺปาเทสุ
อุปฺปชฺชนกถินมิทฺธานํ อธิคเตน อรหตฺตมคฺเคน สมุจฺฉินฺทนโต ตเทกฏฺฐานํ
มานาทีนมฺปิ ปหีนตฺตา สพฺพโส ภินฺนกิเลโส ขีณาสวภิกฺขุ ติวิธทุกฺขตาโยเคน
ทุคฺคติสงฺขาตา สพฺพาปิ คติโย อุจฺฉินฺนภวมูลตฺตา ชเห ปชเหยฺย, ตาสํ ปรภาเค
นิพฺพาเน ปติฏฺเฐยฺยาติ อตฺโถ.
                       ทุติยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         --------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้า ๒๕๓-๒๕๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=26&A=5675&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=5675&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=90              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=2564              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=2626              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=2626              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]