ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ ภาษาบาลีอักษรไทย อุ.อ. (ปรมตฺถที.)

                        ๖. ปิณฺโฑลสุตฺตวณฺณนา
    [๓๖] ฉฏฺเฐ ปิณฺโฑลภารทฺวาโชติ ปิณฺฑํ อุลมาโน ปริเยสมาโน
ปพฺพชิโตติ ปิณฺโฑโล. โส กิร ปริชิณฺณโภโค พฺราหฺมโณ หุตฺวา มหนฺตํ
ภิกฺขุสํฆสฺส ลาภสกฺการํ ทิสฺวา ปิณฺฑตฺถาย นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชิโต. โส มหนฺตํ
@เชิงอรรถ:  ก. อภินนฺทติ
กปลฺลํ "ปตฺตนฺ"ติ คเหตฺวา จรติ, กปลฺลปูรํ ยาคุํ ปิวติ, ภตฺตํ ภุญฺชติ,
ปูวขชฺชกญฺจ ขาทติ. อถสฺส มหคฺฆสภาวํ สตฺถุ อาโรจยึสุ. สตฺถา ตสฺส
ปตฺตตฺถวิกํ นานุชานิ, ๑- เหฏฺฐามญฺเจ ปตฺตํ นิกฺกุชฺชิตฺวา ฐเปติ, โส ฐเปนฺโตปิ
ฆํเสนฺโตว ปณาเมตฺวา ฐเปติ, คณฺหนฺโตปิ ฆํเสนฺโตว อากฑฺฒิตฺวา คณฺหาติ.
ตํ คจฺฉนฺเต คจฺฉนฺเต กาเล ฆํสเนน ปริกฺขีณํ, นาฬิโกทนมตฺตสฺเสว
คณฺหนกํ ชาตํ. ตโต สตฺถุ อาโรเจสุํ, อถสฺส สตฺถา ปตฺตตฺถวิกํ อนุชานิ.
เถโร อปเรน สมเยน อินฺทฺริยภาวนํ ภาเวนฺโต อคฺคผเล อรหตฺเต ปติฏฺฐาสิ.
อิติ โส ปุพฺเพ  สวิเสสํ ๒- ปิณฺฑตฺถาย อุลตีติ ปิณฺโฑโล, โคตฺเตน ปน
ภารทฺวาโชติ อุภยํ เอกโต กตฺวา "ปิณฺโฑลภารทฺวาโช"ติ วุจฺจติ.
    อารญฺญโกติ คามนฺตเสนาสนปฏิกฺขิปเนน อรญฺเญ นิวาโส อสฺสาติ
อารญฺญโก, อารญฺญกธุตงฺคํ สมาทาย วตฺตนฺตสฺเสตํ นามํ. ตถา ภิกฺขาสงฺขาตานํ
อามิสปิณฺฑานํ ปาโต ปิณฺฑปาโต, ปเรหิ ทินฺนานํ ปิณฺฑานํ ปตฺเต นิปตนนฺติ
อตฺโถ. ปิณฺฑปาตํ อุญฺฉติ ตํ ตํ กุลํ อุปสงฺกมนฺโต  คเวสตีติ ปิณฺฑปาติโก.
ปิณฺฑาย วา ปติตุํ จริตุํ วตฺตเมตสฺสาติ ปิณฺฑปาตี, ปิณฺฑปาตีเยว ปิณฺฑปาติโก.
สงฺการกูฏาทีสุ ปํสูนํ อุปริ ฐิตตฺตา อพฺภุคฺคตฏฺเฐน ปํสุกูลํ วิยาติ
ปํสุกูลํ, ปํสุ วิย วา กุจฺฉิตภาวํ อุลติ คจฺฉตีติ ปํสุกูลํ, ปํสุกูลสฺส ธารณํ
ปํสุกูลํ, ตํ สีลํ เอตสฺสาติ ปํสุกูลิโก. สงฺฆาฏิอุตฺตราสงฺคอนฺตรวาสกสงฺขาตานิ
ตีณิ จีวรานิ ติจีวรํ, ติจีวรสฺส ธารณํ ติจีวรํ, ตํ สีลํ เอตสฺสาติ เตจีวริโก.
อปฺปิจฺโฉติอาทีนํ ปทานํ อตฺโถ เหฏฺฐา วุตฺโตเยว.
    ธุตวาโทติ ธุโต วุจฺจติ ธุตกิเลโส ปุคฺคโล, กิเลสธุนนกธมฺโม วา.
ตตฺถ อตฺถิ ธุโต, น ธุตวาโท, อตฺถิ น ธุโต, ธุตวาโท, อตฺถิ เนว ธุโต,
@เชิงอรรถ:  ก. นานุชานาติ   สี. อามิสเมสํ
น ธุตวาโท, อตฺถิ ธุโต เจว ธุตวาโท จาติ อิทํ จตุกฺกํ เวทิตพฺพํ. เตสุ โย
สยํ ธุตธมฺเม สมาทาย วตฺตติ, น ปรํ ตทตฺถาย สมาทเปติ, อยํ ปฐโม. โย
ปน สยํ น ธุตธมฺเม สมาทาย วตฺตติ, ปรํ สมาทเปติ, อยํ ทุติโย. โย
อุภยรหิโต, อยํ ตติโย. โย ปน อุภยสมฺปนฺโน, อยํ จตุตฺโถ. เอวรูโป จ
อายสฺมา ปิณฺโฑลภารทฺวาโชติ เตน วุตฺตํ "ธุตวาโท"ติ. เอกเทสสรูเปกเสสวเสน
หิ อยํ นิทฺเทโส ยถา ตํ "นามรูปนฺ"ติ.
    อธิจิตฺตมนุยุตฺโตติ เอตถ อฏฺฐสมาปตฺติสมฺปโยคโต อรหตฺตผลสมาปตฺติสมฺปโยคโต
วา จิตฺตสฺส อธิจิตฺตภาโว เวทิตพฺโพ, อิธ ปน "อรหตฺตผลจิตฺตนฺ"ติ
วทนฺติ. ตํตํสมาปตฺตีสุ สมาธิ เอว อธิจิตฺตํ, อิธ ปน อรหตฺตผลสมาธิ
เวทิตพฺโพ. เกจิ ปน "อธิจิตฺตมนุยุตฺเตน ภิกฺขเว ภิกฺขุนา กาเลน กาลํ ตีณิ
นิมิตฺตานิ มนสิกาตพฺพานี"ติ เอตสฺมึ อธิจิตฺตสุตฺเต ๑- วิย สมถวิปสฺสนาจิตฺตํ
อธิจิตฺตนฺติ อิธาธิปฺเปตนฺ"ติ วทนฺติ, ตํ น สุนฺทรํ. ปุริโมเยวตฺโถ คเหตพฺโพ.
    เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ เอตํ อายสฺมโต ปิณฺโฑลภารทฺวาชสฺส
อธิฏฺฐานปริกฺขารสมฺปทาสมฺปนฺนํ อธิจิตฺตานุโยคสงฺขาตํ อตฺถํ สพฺพาการโต
วิทิตฺวา. เอวํ ๒- "อธิจิตฺตานุโยโค มม สาสนานุฏฺฐานนฺ"ติ ๓- ทีเปนฺโต
อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ.
    ตตฺถ อนูปวาโทติ วาจาย กสฺสจิปิ อนุปวทนํ. อนูปฆาโตติ กาเยน
กสฺสจิ อุปฆาตากรณํ. ปาติโมกฺเขติ เอตฺถ ปาติโมกฺขปทสฺส อตฺโถ เหฏฺฐา
นานปฺปกาเรหิ วุตฺโต, ตสฺมึ ปาติโมกฺเข. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ
อวีติกฺกมลกฺขโณ สํวโร. มตฺตญฺญุตาติ ปฏิคฺคหณปริโภควเสน ปมาณญฺญุตา.
ปนฺตญฺจ สยนาสนนฺติ วิวิตฺตํ สงฺฆฏฺฏนวิรหิตํ เสนาสนํ. อธิจิตฺเต จ อาโยโคติ
อฏฺฐนฺนํ สมาปตฺตีนํ อธิคมาย ภาวนานุโยโค.
@เชิงอรรถ:  องฺ. ติก. ๒๐/๑๐๓/๒๕๐   ม. เอตํ   สี. สาสนนฺติ
    อปโร นโย:- อนูปวาโทติ กสฺสจิปิ อุปรุชฺฌนวจนสฺส อวทนํ. เตน
สพฺพมฺปิ วาจสิกสีลํ สงฺคณฺหาติ. อนูปฆาโตติ กาเยน กสฺสจิ อุปฆาตสฺส
ปรวิเหฐนสฺส อกรณํ. เตน สพฺพมฺปิ กายิกสีลํ สงฺคณฺหาติ. ยาทิสํ ปนิทํ
อุภยํ พุทฺธานํ สาสนนฺโตคธํ โหติ, ตํ ทสฺเสตุํ "ปาติโมกฺเข จ สํวโร"ติ
วุตฺตํ. จสทฺโท นิปาตมตฺตํ. ปาติโมกฺเข จ สํวโรติ ปาติโมกฺขสํวรภูโต
อนูปวาโท อนูปฆาโต จาติ อตฺโถ.
    อถ วา ปาติโมกฺเขติ อธิกรเณ ภุมฺมํ. ปาติโมกฺเข นิสฺสยภูเต สํวโร.
โก ปน โสติ? อนูปวาโท อนูปฆาโต. อุปสมฺปทเวลายํ หิ อวิเสเสน
ปาติโมกฺขสีลํ สมาทินฺนํ นาม โหติ, ตสฺมึ ปาติโมกฺเข ฐิตสฺส ตโต ปรํ
อุปวาทูปฆาตานํ อกรณวเสน สํวโร, โส อนูปวาโท อนูปฆาโต จาติ วุตฺโต.
    อถ วา ปาติโมกฺเขติ นิปฺผาเทตพฺเพ ภุมฺมํ ยถา "เจตโส อวูปสโม
อโยนิโส มนสิการปทฏฺฐานนฺ"ติ ๑- เตน ปาติโมกฺเขน สาเธตพฺโพ อนูปวาโท
อนูปฆาโต ปาติโมกฺขสํวรสงฺคหิโต อนูปวาโท อนูปฆาโต อิจฺเจว อตฺโถ.
สํวโรติ ๒- อิมินา ปน สติสํวโร ญาณสํวโร ขนฺติสํวโร วีริยสํวโรติ อิเมสํ
จตุนฺนํ สํวรานํ คหณํ, ปาติโมกฺขสาธนํ อิทํ สํวรจตุกฺกํ.
    มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมินฺติ ปริเยสนปฏิคฺคหณปริโภควิสฺสชฺชนานํ วเสน โภชเน
ปมาณญฺญุตา. ปนฺตญฺจ สยนาสนนฺติ ภาวนานุกูลํ อรญฺญรุกฺขมูลาทิวิวิตฺตเสนาสนํ.
อธิจิตฺเต จ อาโยโคติ สพฺพจิตฺตานํ อธิกตฺตา อุตฺตมตฺตา
อธิจิตฺตสงฺขาเต อรหตฺตผลจิตฺเต สาเธตพฺเพ ตสฺส นิปฺผาทนตฺถํ สมถวิปสฺสนา-
ภาวนาวเสน อาโยโค. เอตํ พุทฺธานสาสนนฺติ เอตํ ปรสฺส อนูปวาทนํ,
อนูปฆาตนํ, ปาติโมกฺขสํวโร, ปริเยสนปฏิคฺคหณาทีสุ มตฺตญฺญุตา, วิวิตฺตวาโส,
@เชิงอรรถ:  สํ.มหา. ๑๙/๒๓๒/๙๒   ก. สํวโร จาติ
ยถาวุตฺตอธิจิตฺตานุโยโค จ พุทฺธานํ สาสนํ โอวาโท อนุสิฏฺฐีติ อตฺโถ. เอวํ
อิมาย คาถาย ติสฺโส สิกฺขา กถิตาติ เวทิตพฺพา.
                       ฉฏฺฐสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้า ๒๖๘-๒๗๒. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=26&A=6013&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=6013&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=100              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=2712              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=2785              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=2785              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]