บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๒๖

๗. สุภูติสุตฺตวณฺณนา [๕๗] สตฺตเม สุภูตีติ ตสฺส เถรสฺส นามํ, โส หิ อายสฺมา ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต ปาทมูเล กตาภินีหาโร กปฺปสตสหสฺสํ อุปจิตปุญฺญสมฺภาโร อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท อุฬารวิภเว คหปติกุเล อุปฺปนฺโน ภควโต ธมฺมเทสนํ สุตฺวา สํเวคชาโต ฆรา นิกฺขมฺม ปพฺพชิตฺวา กตาธิการตฺตา ฆเฏนฺโต วายมนฺโต นจิรสฺเสว ฉฬภิญฺโญ ชาโต, พฺรหฺมวิหารภาวนาย ปน อุกฺกํสปารมิปฺปตฺติยา "เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ อรณวิหารีนํ ยทิทํ สุภูตี"ติ ^๑- อรณวิหาเร ภควตา เอตทคฺเค ฐปิโต. โส เอกทิวสํ สายนฺหสมยํ ทิวาฏฺฐานโต วิหารงฺคณํ โอติณฺโณ จตุปฺปริสมชฺเฌ ภควนฺตํ ธมฺมํ เทเสนฺตํ ทิสฺวา "เทสนาปริโยสาเน วุฏฺฐหิตฺวา วนฺทิสฺสามี"ติ กาลปริจฺเฉทํ กตฺวา ภควโต อวิทูเร อญฺญตรสฺมึ รุกฺขมูเล นิสินฺโน ผลสมาปตฺตึ สมาปชฺชิ. เตน วุตฺตํ "เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา สุภูติ ฯเปฯ สมาปชฺชิตฺวา"ติ. ตตฺถ ทุติยชฺฌานโต ปฏฺฐาย รูปาวจรสมาธิ สพฺโพปิ อรูปาวจรสมาธิ อวิตกฺกสมาธิ เอว. อิธ ปน จตุตฺถชฺฌานปาทโก อรหตฺตผลสมาธิ @เชิงอรรถ: ^๑ องฺ. เอกก. ๒๐/๒๐๑-๒/๒๔

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๗๔.

"อวิตกฺกสมาธี"ติ อธิปฺเปโต. ทุติยชฺฌานาทีหิ ปหีนา มิจฺฉาวิตกฺกา น ตาว สุปหีนา อจฺจนฺตปฺปหานาภาวโต, อริยมคฺเคน ปน ปหีนา เอว ปุน ปหานกิจฺจาภาวโต ตสฺมา อคฺคมคฺคปริโยสานภูโต อรหตฺตผลสมาธิ สพฺเพสํ มิจฺฉาวิตกฺกานํ ปหานนฺเต อุปฺปนฺนตฺตา วิเสสโต "อวิตกฺกสมาธี"ติ วตฺตพฺพตํ อรหติ, ปเคว จตุตฺถชฺฌานปาทโก. เตน วุตฺตํ "อิธ ปน จตุตฺถชฺฌานปาทโก อรหตฺตผลสมาธิ `อวิตกฺกสมาธี'ติ อธิปฺเปโต"ติ. เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ เอตํ อายสฺมโต สุภูติสฺส สพฺพมิจฺฉาวิตกฺก- สพฺพสงฺกิเลสปฺปหานสงฺขาตํ อตฺถํ สพฺพาการโต ชานิตฺวา ตทตฺถทีปกํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ. ตตฺถ ยสฺส วิตกฺกา วิธูปิตาติ เยน อริยปุคฺคเลน, ยสฺส วา อริยปุคฺคลสฺส กามวิตกฺกาทโย สพฺเพปิ มิจฺฉาวิตกฺกา วิธูปิตา อริยมคฺคญาเณน สนฺตาปิตา สมุจฺฉินฺนา. อชฺฌตฺตํ สุวิกปฺปิตา อเสสาติ นิยกชฺฌตฺตสงฺขาเต อตฺตโน สนฺตาเน อุปฺปชฺชนารหา สุวิกปฺปิตา สุฏฺฐุ วิกปฺปิตา อเสสโต, กิญฺจิปิ อเสเสตฺวา สุฏฺฐุ สมุจฺฉินฺนาติ ^๑- อตฺโถ. ตํ สงฺคมติจฺจ อรูปสญฺญีติ เอตฺถ ตนฺติ นิปาตมตฺตํ. อถ วา เหตุอตฺโถ ตํสทฺโท. ยสฺมา อนวเสสโต ^๒- มิจฺฉาวิตกฺกา สมุจฺฉินฺนา, ตสฺมา ราคสงฺคาทิกํ ปญฺจวิธํ สงฺคํ สพฺพมฺปิ วา กิเลสสงฺคํ อติจฺจ อติกฺกมิตฺวา อติกฺกมนเหตุ รูปสภาวาภาวโต รุปฺปนสงฺขาตสฺส จ วิการสฺส ตตฺถ อภาวโต นิพฺพิการเหตุภาวโต วา "อรูปนฺ"ติ ลทฺธนามํ นิพฺพานํ อารมฺมณํ กตฺวา ปวตฺตาหิ มคฺคผลสญฺญาหิ อรูปสญฺญี. จตุโยคาติคโตติ กามโยโค ภวโยโค ทิฏฺฐิโยโค อวิชฺชาโยโคติ จตฺตาโร โยเค ยถารหํ จตูหิปิ มคฺเคหิ อติกฺกมิตฺวา คโต. น ชาตุเมตีติ มกาโร ปทสนฺธิกโร, ชาตุ เอกํเสเนว ปุนพฺภวาย น เอติ, อายตึ ปุนพฺภวาภินิพฺพตฺติ ตสฺส นตฺถีติ อตฺโถ. "น ชาติเมตี"ติปิ ปฐนฺติ, @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. อเสเสตฺวา สุสมุจฺฉินฺนาติ ^๒ ฉ.ม. อนวเสเสน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๗๕.

โส เอวตฺโถ. อิติ ภควา อายสฺมโต สุภูติสฺส อรหตฺตผลสมาปตฺติวิหารํ อนุปาทิเสสนิพฺพานญฺจ อารพฺภ ปีติเวควิสฺสฏฺฐํ อุทานํ อุทาเนสิ. สตฺตมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้า ๓๗๓-๓๗๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=26&A=8360&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=8360&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=143 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=3675 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=3972 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=3972 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25