ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๗ ภาษาบาลีอักษรไทย อิติ.อ. (ปรมตฺถที.)

                       ๗. สพฺพปริญฺญาสุตฺตวณฺณนา
      [๗] สตฺตเม สพฺพนฺติ อนวเสสํ. อนวเสสวาจโก หิ อยํ สพฺพสทฺโท,
โส เยน เยน สพฺพนฺธํ คจฺฉติ, ตสฺส ตสฺส อนวเสสตํ ทีเปติ ยถา "สพฺพํ
รูปํ, สพฺพา เวทนา, สพฺพสกฺกายปริยาปนฺเนสุ ธมฺเมสู"ติ. โส ปนายํ
สพฺพสทฺโท สปฺปเทสนิปฺปเทสวิสยตาย ทุวิโธ. ตถา เหส สพฺพสพฺพํ ปเทสสพฺพํ
อายตนสพฺพํ สกฺกายสพฺพนฺติ จตูสุ วิสเยสุ ทิฏฺฐปฺปโยโค. ตตฺถ "สพฺเพ
ธมฺมา สพฺพากาเรน พุทฺธสฺส ภควโต ญาณมุเข อาปาถมาคจฺฉนฺตี"อาทีสุ ๔-
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ     สี. อปฺปตฺตมตฺเต
@ อภิ.ปุ. ๓๖/๑๒๓            ขุ.จูฬ. ๓/๔๙๒/๒๓๘, ขุ.ปฏิ. ๓๑/๕/๔๐๘
สพฺพสพฺพสฺมึ อาคโต. "สพฺเพสํ โว สาริปุตฺตา สุภาสิตํ ปริยาเยนา"ติอาทีสุ ๑-
ปเทสสพฺพสฺมึ. "สพฺพํ โว ภิกฺขเว เทเสสฺสามิ, จกฺขุญฺเจว รูปญฺจ ฯเปฯ
มนญฺเจว ธมฺเม จา"ติ ๒- เอตฺถ อายตนสพฺพสฺมึ. "สพฺพธมฺมมูลปริยายํ โว
ภิกฺขเว เทเสสฺสามี"ติอาทีสุ ๓- สกฺกายสพฺพสฺมึ. ตตฺถ สพฺพสพฺพสฺมึ อาคโต
นิปฺปเทสวิสโย, อิตเรสุ ตีสุปิ อาคโต สปฺปเทสวิสโย. อิธ ปน สกฺกายสพฺพสฺมึ
เวทิตพฺโพ. วิปสฺสนาย อารมฺมณภูตา เตภูมกธมฺมา หิ อิธ "สพฺพนฺ"ติ อนวเสสโต
คหิตา.
      อนภิชานนฺติ "อิเม ธมฺมา กุสลา, อิเม อกุสลา, อิเม สาวชฺชา, อิเม
อนวชฺชา"ติอาทินา "อิเม ปญฺจกฺขนฺธา, อิมานิ ทฺวาทสายตนานิ, อิมา
อฏฺฐารส ธาตุโย, อิทํ ทุกฺขํ อริยสจฺจํ, อยํ ทุกฺขสมุทโย อริยสจฺจนฺ"ติ จ
อาทินา สพฺเพ อภิญฺเญยฺเย ธมฺเม อวิปรีตสภาวโต อนภิชานนฺโต อภิวิสิฏฺเฐน
ญาเณน น ชานนฺโต. อปริชานนฺติ น ปริชานนฺโต. โย หิ สพฺพํ
เตภูมกธมฺมชาตํ ปริชานาติ, โส ตีหิ ปริญฺญาหิ ปริชานาติ ญาตปริญฺญาย
ตีรณปริญฺญาย ปหานปริญฺญาย. ตตฺถ กตมา ญาตปริญฺญา? สพฺพํ เตภูมกํ
นามรูปํ "อิทํ รูปํ, เอตฺตกํ รูปํ, น อิโต ภิยฺโย. อิทํ นามํ, เอตฺตกํ นามํ,
น อิโต ภิยฺโย"ติ ภูตปฺปสาทาทิปฺปเภทํ รูปํ ผสฺสาทิปฺปเภทํ นามญฺจ
ลกฺขณรสปจฺจุปฏฺฐานปทฏฺฐานโต ววตฺถเปติ, ตสฺส อวิชฺชาทิกญฺจ ปจฺจยํ ปริคฺคณฺหาติ,
อยํ ญาตปริญฺญา. กตมา ตีรณปริญฺญา? เอวํ ญาตํ กตฺวา ตํ สพฺพํ ตีเรติ
อนิจฺจโต ทุกฺขโต โรคโตติ ทฺวาจตฺตาลีสาย อากาเรหิ, อยํ ตีรณปริญฺญา.
กตมา ปหานปริญฺญา? เอวํ ตีรยิตฺวา อคฺคมคฺเคน สพฺพสฺมึ ฉนฺทราคํ
ปชหติ, อยํ ปหานปริญฺญา.
@เชิงอรรถ:  ม.มู. ๑๒/๓๔๕/๓๐๕    สํ.สฬา. ๑๘/๒๔/๑๙    ม.มู. ๑๒/๑/๑
      ทิฏฺฐิวิสุทฺธิกงฺขาวิตรณวิสุทฺธิโยปิ ญาตปริญฺญา. มคฺคามคฺคปฏิปทาญาณ-
ทสฺสนวิสุทฺธิโย กลาปสมฺมสนาทิอนุโลมปริโยสานา วา ปญฺญา ตีรณปริญฺญา.
อริยมคฺเคน ปชหนํ ปหานปริญฺญา. โย สพฺพํ ปริชานาติ, โส อิมาหิ ตีหิ
ปริญฺญาหิ ปริชานาติ. อิธ ปน วิราคปฺปหานานํ ปฏิกฺเขปวเสน วิสุํ คหิตตฺตา
ญาตปริญฺญาย, ตีรณปริญฺญาย จ วเสน ปริชานนา เวทิตพฺพา. โย ปเนวํ
น ปริชานาติ, ตํ สนฺธาย วุตฺตํ "อปริชานนฺ"ติ.
      ตตฺถ จิตฺตํ อวิราชยนฺติ ตสฺมึ อภิญฺเญยฺยวิเสเส ปริญฺเญยฺเย อตฺตโน
จิตฺตสนฺตานํ น วิราชยํ น วิรชฺชนฺโต, ยถา ตตฺถ ราโค น โหติ, เอวํ
วิราคานุปสฺสนํ น อุปฺปาเทนฺโตติ อตฺโถ. อปฺปชหนฺติ วิปสฺสนาปญฺญาสหิตาย
มคฺคปญฺญาย ตตฺถ ปหาตพฺพยุตฺตกํ กิเลสวฏฺฏํ อนวเสสโต น ปชหนฺโต.
ยถา เจตํ, เอวํ อภิชานนาทโยปิ มิสฺสกมคฺควเสน เวทิตพฺพา. ปุพฺพภาเค หิ
นานาจิตฺตวเสน ญาตตีรณปหานปริญฺญาหิ กเมน อภิชานนาทีนิ สมฺปาเทตฺวา
มคฺคกาเล เอกกฺขเณเนว กิจฺจวเสน ตํ สพฺพํ นิปฺผาเทนฺตํ เอกเมว ญาณํ
ปวตฺตตีติ. อภพฺโพ ทุกฺขกฺขยายาติ นิพฺพานาย สกลสฺส วฏฺฏทุกฺขสฺส เขปนาย
น ภพฺโพ, นาลํ น สมตฺโถติ อตฺโถ.
      สพฺพญฺจ โขติ เอตฺถ จสทฺโท พฺยติเรเก, โขสทฺโท อวธารเณ.
ตทุภเยน อภิชานนาทิโต ลทฺธพฺพํ วิเสสํ ทุกฺขกฺขยสฺส จ ๑- เอกนฺตการณํ
ทีเปติ. อภิชานนาทีสุ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ วุตฺตเมว. ตตฺถ ปน ปฏิกฺเขปวเสน
วุตฺตํ, อิธ วิธานวเสน เวทิตพฺพํ. อยเมว วิเสโส. อปิจ อภิชานนฺติ
อุปาทานกฺขนฺธปญฺจกสงฺขาตํ สกฺกายสพฺพํ สรูปโต ปจฺจยโต จ ญาณสฺส
อภิมุขีกรณวเสน อภิชานนฺโต หุตฺวา อภาวาการาทิปริคฺคเหน ตํ อนิจฺจาทิลกฺขเณหิ
@เชิงอรรถ:  สี. ทุกฺขกฺขยาย จสฺส, ม. ทุกฺขกฺขยสฺส จสฺส
ปริจฺฉิชฺชมานวเสน ปริชานนฺโต. วิราชยนฺติ สมฺมเทวสฺส อนิจฺจตาทิอวโพธเนน
อุปฺปนฺนภยาทีนวนิพฺพิทาทิญาณานุภาเวน อตฺตโน จิตฺตํ วิรตฺตํ กโรนฺโต ตตฺถ
อณุมตฺตมฺปิ ราคํ อนุปฺปาเทนฺโต. ปชหนฺติ วุฏฺฐานคามินิวิปสฺสนาสหิตาย
มคฺคปญฺญาย สมุทยปกฺขิยํ กิเลสวฏฺฏํ ปชหนฺโต สมุจฺฉินฺทนฺโต. ภพฺโพ
ทุกฺขกฺขยายาติ เอวํ กิเลสมลปฺปหาเนเนว สพฺพสฺส กมฺมวฏฺฏสฺส ปริกฺขีณตฺตา
อนวเสสวิปากวฏฺฏเขปนาย สกลสํสารวฏฺฏทุกฺขปริกฺขยภูตาย วา อนุปาทิเสสาย
นิพฺพานธาตุยา ภพฺโพ เอกนฺเตเนตํ ปาปุณิตุนฺติ เอวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพ.
      โย สพฺพํ สพฺพโต ญตฺวาติ โย ยุตฺตโยโค อารทฺธวิปสฺสโก สพฺพํ
เตภูมกธมฺมชาตํ สพฺพโต สพฺพภาเคน กุสลาทิกฺขนฺธาทิวิภาคโต
ทุกฺขาทิปีฬนาทิวิภาคโต จ. อถ วา สพฺพโตติ สพฺพสฺมา กกฺขฬผุสนาทิลกฺขณาทิโต
อนิจฺจาทิโต จาติ สพฺพาการโต ชานิตฺวา วิปสฺสนาปุพฺพงฺคเมน มคฺคญาเณน
ปฏิวิชฺฌิตฺวา, วิปสฺสนาญาเณเนว วา ชานนเหตุ. สพฺพตฺเถสุ น รชฺชตีติ
สพฺเพสุ อตีตาทิวเสน อเนกเภทภินฺเนสุ สกฺกายธมฺเมสุ น รชฺชติ,
อริยมคฺคาธิคเมน ราคํ น ชเนติ. อิมินาสฺส ตณฺหาคาหสฺส อภาวํ ทสฺเสนฺโต
ตนฺนิมิตฺตตฺตา ทิฏฺฐิมานคฺคาหานํ "เอตํ มม, เอโสหมสฺมิ, เอโส เม อตฺตา"ติ
มิจฺฉาคาหตฺตยสฺสปิ อภาวํ ทสฺเสติ. ส เวติ เอตฺถ สอิติ นิปาตมตฺตํ, เวติ
พฺยตฺตํ, เอกํเสนาติ วา เอตสฺมึ อตฺเถ นิปาโต. สพฺพํ ปริญฺญาติ
สพฺพปริชานนโต, ยถาวุตฺตสฺส สพฺพสฺส อภิสมยวเสน ปริชานนโต. โสติ
ยถาวุตฺโต โยคาวจโร, อริโย เอว วา. สพฺพํ ทุกฺขํ อุปจฺจคาติ สพฺพํ วฏฺฏทุกฺขํ
อจฺจคา อติกฺกมิ, สมติกฺกมีติ อตฺโถ.
                       สตฺตมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้า ๕๘-๖๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=1284&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=1284&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=185              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=4494              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=4784              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=4784              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]