ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๗ ภาษาบาลีอักษรไทย อิติ.อ. (ปรมตฺถที.)

                        ๓. อุภยตฺถสุตฺตวณฺณนา
      [๒๓] ตติเย ภาวิโตติ อุปฺปาทิโต จ วฑฺฒิโต จ. พหุลีกโตติ ปุนปฺปุนํ
กโต. อตฺโถติ หิตํ. ตํ หิ อรณียโต อุปคนฺตพฺพโต อตฺโถติ วุจฺจติ. สมธิคฺคยฺห
ติฏฺฐตีติ สมฺมา ปริคฺคเหตฺวา วตฺตติ. ทิฏฺฐธมฺมิกนฺติ ทิฏฺฐธมฺโม วุจฺจติ
ปจฺจกฺขภูโต อตฺตภาโว, ทิฏฺฐธมฺเม ภวํ ทิฏฺฐธมฺมิกํ, อิธโลกปริยาปนฺนนฺติ
อตฺโถ. สมฺปรายิกนฺติ ธมฺมวเสน สมฺปเรตพฺพโต สมฺปราโย, ปรโลโก,
สมฺปราเย ภวํ สมฺปรายิกํ, ปรโลกปริยาปนฺนนฺติ วุตฺตํ โหติ.
      โก ปเนส ทิฏฺฐธมฺมิโก นาม อตฺโถ, โก วา สมฺปรายิโกติ? สงฺเขเปน
ตาว ยํ อิธโลกสุขํ, ยญฺเจตรหิ อิธโลกสุขาวหํ, อยํ ทิฏฺฐธมฺมิโก อตฺโถ.
เสยฺยถิทํ? คหฏฺฐานํ ตาว อิธ ยงฺกิญฺจิ วิตฺตูปกรณํ, อนากุลกมฺมนฺตตา,
อาโรคฺยสํวิธานํ วตฺถุวิสทกิริยาโยควิหิตานิ สิปฺปายตนวิชฺชฏฺฐานานิ
สงฺคหิตปริชนตาติ เอวมาทิ. ปพฺพชิตานํ ปน เย อิเม ชีวิตปริกฺขาราจีวรปิณฺฑปาต-
เสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารา, เตสํ อกิจฺฉลาโภ, ตตฺถ จ สงฺขาย
ปฏิเสวนา, สงฺขาย ปริวชฺชนา, วตฺถุวิสทกิริยา, อปฺปิจฺฉตา, สนฺตุฏฺฐิตา, ๑-
ปวิเวโก, อสํสคฺโคติ เอวมาทิ. ปติรูปเทสวาสสปฺปุริสูปนิสฺสยสทฺธมฺมสฺสวนโยนิโส-
มนสิการาทโย ปน อุภเยสํ สาธารณา อุภยานุรูปา จาติ เวทิตพฺพา.
      อปฺปมาโทติ เอตฺถ อปฺปมาโท ปมาทปฺปฏิปกฺขโต เวทิตพฺโพ. โก
ปเนส ปมาโท นาม? ปมชฺชนากาโร. วุตฺตเญฺหตํ:-
              "ตตฺถ กตโม ปมาโท, กายทุจฺจริเต วา วจีทุจฺจริเต วา
         มโนทุจฺจริเต วา ปญฺจสุ กามคุเณสุ จิตฺตสฺส โวสฺสคฺโค
         โวสฺสคฺคานุปฺปาทนํ กุสลานํ วา ธมฺมานํ ภาวนาย อสกฺกจฺจกิริยตา
         อสาตจฺจกิริยตา อนฏฺฐิตกิริยตา ๒- โอลีนวุตฺติตา นิกฺขิตฺตจฺฉนฺทตา
         นิกฺขิตฺตธุรตา อนาเสวนา อภาวนา อพหุลีกมฺมํ อนธิฏฺฐานํ
         อนนุโยโค ปมาโท, โย เอวรูโป, ปมาโท ปมชฺชนา ปมชฺชิตตฺตํ,
         อยํ วุจฺจติ ปมาโท"ติ. ๓-
      ตสฺมา วุตฺตปฺปฏิปกฺขโต อปฺปมาโท เวทิตพฺโพ. อตฺถโต หิ โส สติยา
อวิปฺปวาโส, นิจฺจํ อุปฏฺฐิตสฺสติยา เอตํ นามํ. อปเร ปน "สติสมฺปชญฺญโยเคน
ปวตฺตา จตฺตาโร อรูปิโน ขนฺธา อปฺปมาโท"ติ วทนฺติ.
     "ภาวิโต พหุลีกโต"ติ วุตฺตํ, กถํ ปนายํ อปฺปมาโท ภาเวตพฺโพติ? น
อปฺปมาทภาวนา นาม วิสุํ เอกา ภาวนา อตฺถิ. ยา หิ  กาจิ ปุญฺญกิริยา
กุสลกิริยา, สพฺพา สา อปฺปมาทภาวนาเตฺวว เวทิตพฺพา. วิเสสโต ปน
วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ สรณคมนํ กายิกวาจสิกสํวรญฺจ อุปาทาย สพฺพา สีลภาวนา
สพฺพา สมาธิภาวนา สพฺพา ปญฺญาภาวนา สพฺพา กุสลภาวนา อนวชฺชภาวนา
อปฺปมาทภาวนาติ เวทิตพฺพา. "อปฺปมาโท"ติ หิ อิทํ มหนฺตํ อตฺถํ ทีเปติ,
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. สนฺตุฏฺฐิ     ม. อนุฏฺฐิตกิริยตา     อภิ.วิ. ๓๕/๘๔๖/๔๒๗
มหนฺตํ อตฺถํ ปริคฺคเหตฺวา ติฏฺฐติ. สกลมฺปิ เตปิฏกํ พุทฺธวจนํ อาหริตฺวา
อปฺปมาทปทสฺส อตฺถํ กตฺวา กเถนฺโต ธมฺมกถิโก "อติฏฺเฐน ปกฺขนฺโท"ติ น
วตฺตพฺโพ. กสฺมา? อปฺปมาทปทสฺส มหนฺตภาวโต. ตถา หิ สมฺมาสมฺพุทฺโธ
กุสินารายํ ยมกสาลานมนฺตเร ปรินิพฺพานสมเย นิปนฺโน อภิสมฺโพธิโต
ปฏฺฐาย ปญฺจจตฺตาลีสาย วสฺเสสุ อตฺตนา ภาสิตํ ธมฺมํ เอเกน ปเทน
สงฺคเหตฺวา ทสฺเสนฺโต "อปฺปมาเทน สมฺปาเทถา"ติ ภิกฺขูนํ โอวาทมทาสิ. ตถา
จ วุตฺตํ:-
            "เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว ยานิ กานิจิ ชงฺคลานํ ปาณานํ
         ปทชาตานิ, สพฺพานิ ตานิ หตฺถิปเท สโมธานํ คจฺฉนฺติ, หตฺถิปทํ
         เตสํ อคฺคมกฺขายติ ยทิทํ มหนฺตฏฺเฐน. เอวเมว โข ภิกฺขเว เย
         เกจิ กุสลา ธมฺมา, สพฺเพ เต อปฺปมาทมูลกา อปฺปมาทสโมสรณา,
         อปฺปมาโท เตสํ ธมฺมานํ อคฺคมกฺขายตี"ติ. ๑-
      คาถาสุ อปฺปมาทํ ปสํสนฺตีติ ทานาทิปุญฺญกิริยาสุ อปฺปมาทํ อปฺปมชฺชนํ
ปณฺฑิตา สปฺปญฺญา พุทฺธาทโย ปสํสนฺติ วณฺเณนฺติ โถเมนฺติ. กสฺมา? ยสฺมา
อปฺปมตฺโต อุโภ อตฺเถ อธิคณฺหาติ ปณฺฑิโต. เก ปน เต อุโภ อตฺถาติ
อาห "ทิฏฺเฐ ธมฺเม จ โย อตฺโถ, โย จตฺโถ สมฺปรายิโก"ติ, เอวเมตฺถ
ปทโยชนา เวทิตพฺพา. อิธาปิ ทิฏฺเฐ ธมฺเม จ โย อตฺโถติ คหฏฺฐสฺส ตาว
"อนวชฺชานิ กมฺมานิ, อนากุลา จ กมฺมนฺตา"ติอาทินา นเยน วุตฺโต
กสิโครกฺขาทิวิธินา ลทฺธพฺโพ อตฺโถ. ปพฺพชิตสฺส ปน อวิปฺปฏิสาราทิอตฺโถ
เวทิตพฺโพ. โย จตฺโถ สมฺปรายิโกติ ปน อุภเยสมฺปิ ธมฺมจริยาว วุตฺตาติ
เวทิตพฺพา. อตฺถาภิสมยาติ ทุวิธสฺสปิ อตฺถสฺส หิตสฺส ปฏิลาภา, ลทฺธพฺเพน
สมิติ สงฺคติ สโมธานนฺติ สมโย, ลาโภ. สมโย เอว อภิสมโย, อภิมุขภาเวน
@เชิงอรรถ:  ม.มู. ๑๒/๓๐๐/๒๖๒
วา สมโย อภิสมโยติ เอวเมตฺถ อภิสมโย เวทิตพฺโพ. ธิติสมฺปนฺนตฺตา ธีโร.
ตติเยน เอตฺถ อตฺถสทฺเทน ปรมตฺถสฺส นิพฺพานสฺสาปิ สงฺคโห เวทิตพฺโพ.
เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมว. อิติ อิมสฺมิมฺปิ สุตฺเต วฏฺฏสมฺปตฺติ เอว กถิตา. คาถายํ
ปน วิวฏฺฏสฺสปิ สงฺคโห ทฏฺฐพฺโพ. ตถา หิ วุตฺตํ:-
           "อปฺปมาโท อมตํปทํ       ปมาโท มจฺจุโน ปทํ
            อปฺปมตฺตา น มียนฺติ      เย ปมตฺตา ยถา มตา.
            เอวํ วิเสสโต ญตฺวา     อปฺปมาทมฺหิ ปณฺฑิตา
            อปฺปมาเท ปโมทนฺติ      อริยานํ โคจเร รตา.
            เต ฌายิโน สาตติกา     นิจฺจํ ทฬฺหปรกฺกมา
            ผุสนฺติ ธีรา นิพฺพานํ      โยคกฺเขมํ อนุตฺตรนฺ"ติ. ๑-
ตสฺมา "อตฺถาภิสมยา"ติ เอตฺถ โลกุตฺตรตฺถวเสนปิ อตฺโถ เวทิตพฺโพ.
                        ตติยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้า ๙๐-๙๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=1974&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=1974&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=201              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=4791              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=4990              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=4990              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]