ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๗ ภาษาบาลีอักษรไทย อิติ.อ. (ปรมตฺถที.)

                        ๕. สุกฺกธมฺมสุตฺตวณฺณนา
      [๔๒] ปญฺจเม สุกฺกาติ น วณฺณสุกฺกตาย สุกฺกา, สุกฺกภาวาย ปน
ปรมโวทานาย สํวตฺตนฺตีติ นิปฺผตฺติสุกฺกตาย สุกฺกา. สรเสนปิ สพฺเพ กุสลา
ธมฺมา สุกฺกา เอว กณฺหภาวปฏิปกฺขโต. เตสํ หิ อุปฺปตฺติยา จิตฺตํ ปภสฺสรํ
โหติ ปริสุทฺธํ. ธมฺมาติ กุสลา ธมฺมา. โลกนฺติ สตฺตโลกํ. ปาเลนฺตีติ
อาธารสนฺธารเณน ๑- มริยาทํ ฐเปนฺตา รกฺขนฺติ. หิรี จ โอตฺตปฺปญฺจาติ
เอตฺถ หิริยติ หิริยิตพฺเพน, หิริยนฺติ เอเตนาติ วา หิรี. วุตฺตมฺปิ เจตํ "ยํ
หิริยติ หิริยิตพฺเพน, หิริยติ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ สมาปตฺติยา, อยํ
วุจฺจติ หิรี"ติ ๒- โอตฺตปฺปติ ๓- โอตฺตปฺปิตพฺเพน โอตฺตปฺปนฺติ เอเตนาติ วา
โอตฺตปฺปํ. วุตฺตมฺปิ เจตํ "ยํ โอตฺตปฺปติ โอตฺตปฺปิตพฺเพน, โอตฺตปฺปติ ปาปกานํ
อกุสลานํ ธมฺมานํ สมาปตฺติยา, อิทํ วุจฺจติ โอตฺตปฺปนฺ"ติ. ๒-
      ตตฺถ อชฺฌตฺตสมุฏฺฐานา หิรี, พหิทฺธาสมุฏฺฐานํ โอตฺตปฺปํ. อตฺตาธิปเตยฺยา
หิรี, โลกาธิปเตยฺยํ โอตฺตปฺปํ. ลชฺชาสภาวสณฺฐิตา หิรี, ภยสภาวสณฺฐิตํ
โอตฺตปฺปํ. สปฺปติสฺสวลกฺขณา หิรี, วชฺชภีรุกภยทสฺสาวิลกฺขณํ โอตฺตปฺปํ.
      ตตฺถ อชฺฌตฺตสมุฏฺฐานา หิรึ จตูหิ การเณหิ สมุฏฺฐาเปติ ชาตึ
ปจฺจเวกฺขิตฺวา, วยํ ปจฺจเวกฺขิตฺวา, สูรภาวํ ปจฺจเวกฺขิตฺวา พาหุสจฺจํ
@เชิงอรรถ:  สี. อาธารณสนฺธารเณน, ม. อาจารสนฺธารเณน
@ อภิ.สงฺ. ๓๔/๓๐/๒๖     อิ. โอตฺตปฺปนฺติ
ปจฺจเวกฺขิตฺวา. กถํ? "ปาปกรณํ นาเมตํ น ชาติสมฺปนฺนานํ กมฺมํ, หีนชจฺจานํ
เกวฏฺฏาทีนํ กมฺมํ, มาทิสสฺส ชาติสมฺปนฺนสฺส อิทํ กมฺมํ กาตุํ น
ยุตฺตนฺ"ติ เอวํ ตาว ชาตึ ปจฺจเวกฺขิตฺวา ปาณาติปาตาทิปาปกมฺมํ อกโรนฺโต
หิรึ สมุฏฺฐาเปติ. ตถา "ปาปกรณํ นาเมตํ ทหเรหิ กตฺตพฺพกมฺมํ, มาทิสสฺส
วเย ฐิตสฺส อิทํ กมฺมํ กาตุํ น ยุตฺตนฺ"ติ เอวํ วยํ ปจฺจเวกฺขิตฺวา
ปาณาติปาตาทิปาปกมฺมํ อกโรนฺโต หิรึ สมุฏฺฐาเปติ. ตถา "ปาปกรณํ นาเมตํ
ทุพฺพลชาติกานํ กมฺมํ, มาทิสสฺส สูรภาวสมฺปนฺนสฺส อิทํ กมฺมํ กาตุํ น
ยุตฺตนฺ"ติ เอวํ สูรภาวํ ปจฺจเวกฺขิตฺวา ปาณาติปาตาทิปาปกมฺมํ อกโรนฺโต หิรึ
สมุฏฺฐาเปติ. ตถา "ปาปกรณํ นาเมตํ อนฺธพาลานํ กมฺมํ, น ปณฺฑิตานํ,
มาทิสสฺส ปณฺฑิตสฺส พหุสฺสุตสฺส อิทํ กมฺมํ กาตุํ น ยุตฺตนฺ"ติ เอวํ พาหุสจฺจํ
ปจฺจเวกฺขิตฺวา ปาณาติปาตาทิปาปกมฺมํ อกโรนฺโต หิรึ สมุฏฺฐาเปติ. เอวํ
อชฺฌตฺตสมุฏฺฐานํ หิรึ จตูหิ การเณหิ สมุฏฺฐาเปติ. สมุฏฺฐาเปตฺวา จ ปน
อตฺตโน จิตฺเต หิรึ ปเวเสตฺวา ปาปกมฺมํ น กโรติ. เอวํ หิรี อชฺฌตฺตสมุฏฺฐานา
นาม โหติ.
      กถํ โอตฺตปฺปํ พหิทฺธาสมุฏฺฐานํ นาม? "สเจ ตฺวํ ปาปกมฺมํ กริสฺสสิ,
จตูสุ ปริสาสุ ครหปฺปตฺโต ภวิสฺสสิ.
               ครหิสฺสนฺติ ตํ วิญฺญู      อสุจึ นาคริโก ยถา
               วชฺชิโต สีลวนฺเตหิ      กถํ ภิกฺขุ กริสฺสสี"ติ
ปจฺจเวกฺขนฺโต หิ พหิทฺธา สมุฏฺฐิเตน โอตฺตปฺเปน ปาปกมฺมํ น กโรติ. เอวํ
โอตฺตปฺปํ พหิทฺธาสมุฏฺฐานํ นาม โหติ.
      กถํ หิรี อตฺตาธิปเตยฺยา นาม? อิเธกจฺโจ กุลปุตฺโต อตฺตานํ อธิปตึ
เชฏฺฐกํ กตฺวา "มาทิสสฺส สทฺธาปพฺพชิตสฺส พหุสฺสุตสฺส ธุตวาทิสฺส น ยุตฺตํ
ปาปกมฺมํ กาตุนฺ"ติ ปาปกมฺมํ น กโรติ. เอวํ หิรี อตฺตาธิปเตยฺยา นาม โหติ.
เตนาห ภควา:-
               "โส อตฺตานํเยว อธิปตึ กริตฺวา อกุสลํ ปชหติ, กุสลํ
          ภาเวติ, สาวชฺชํ ปชหติ, อนวชฺชํ ภาเวติ, สุทฺธมตฺตานํ ปริหรตี"ติ. ๑-
      กถํ โอตฺตปฺปํ โลกาธิปเตยฺยํ นาม? อิเธกจฺโจ กุลปุตฺโต โลกํ อธิปตึ
เชฏฺฐกํ กตฺวา ปาปกมฺมํ น กโรติ. ยถาห:-
               "มหา โข ปนายํ โลกสนฺนิวาโส, มหนฺตสฺมึ โข ปน
          โลกสนฺนิวาเส สนฺติ สมณพฺราหฺมณา อิทฺธิมนฺโต ทิพฺพจกฺขุกา
          ปรจิตฺตวิทุโน, เต ทูรโตปิ ปสฺสนฺติ, อาสนฺนาปิ น ทิสฺสนฺติ,
          เจตสาปิ จิตฺตํ ปชานนฺติ, เตปิ มํ เอวํ ชานิสฺสนฺติ `ปสฺสถ โภ
          อิมํ กุลปุตฺตํ, สทฺโธ อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชิโต สมาโน
          โวกิณฺโณ วิหรติ ปาปเกหิ อกุสเลหิ ธมฺเมหี'ติ. สนฺติ เทวตา
          อิทฺธิมนฺตินิโย ทิพฺพจกฺขุกา ปรจิตฺตวิทุนิโย, ตา ทูรโตปิ ปสฺสนฺติ,
          อาสนฺนาปิ น ทิสฺสนฺติ, เจตสาปิ จิตฺตํ ปชานนฺติ, ตาปิ มํ เอวํ
          ชานิสฺสนฺติ `ปสฺสถ โภ อิมํ กุลปุตฺตํ, สทฺธา อคารสฺมา อนคาริยํ
          ปพฺพชิโต สมาโน โวกิณฺโณ วิหรติ ปาปเกหิ อกุสเลหิ ธมฺเมหี'ติ.
          โส โลกํเยว อธิปตึ กริตฺวา อกุสลํ ปชหตี"ติ. ๑-
เอวํ โลกาธิปเตยฺยํ โอตฺตปฺปํ.
      ลชฺชาสภาวสณฺฐิตาติ เอตฺถ ลชฺชาติ ลชฺชนากาโร, เตน สภาเวน
สณฺฐิตา หิรี. ภยนฺติ อปายภยํ, เตน สภาเวน สณฺฐิตํ โอตฺตปฺปํ. ตทุภยํ
ปาปปริวชฺชเน ปากฏํ โหติ. ตตฺถ ยถา ทฺวีสุ อโยคุเฬสุ เอโก สีตโลปิ
@เชิงอรรถ:  องฺ.ติก. ๒๐/๔๐/๑๔๒-๓
ภเวยฺย คูถมกฺขิโต, เอโก อุโณฺห อาทิตฺโต. เตสุ ยถา สีตลํ คูถมกฺขิตตฺตา
ชิคุจฺฉนฺโต วิญฺญุชาติโก น คณฺหาติ, อิตรํ ทาหภเยน, เอวํ ปณฺฑิโต
ลชฺชาย ชิคุจฺฉนฺโต ปาปํ น กโรติ, โอตฺตปฺเปน อปายภีโต ปาปํ น กโรติ.
เอวํ ลชฺชาสภาวสณฺฐิตา หิรี, ภยสภาวสณฺฐิตํ โอตฺตปฺปํ.
      กถํ สปฺปติสฺสวลกฺขณา หิรี, วชฺชภีรุกภยทสฺสาวิลกฺขณํ โอตฺตปฺปํ? เอกจฺโจ
หิ ชาติมหตฺตปจฺจเวกฺขณา สตฺถุมหตฺตปจฺจเวกฺขณา ทายชฺชมหตฺตปจฺจเวกฺขณา
สพฺรหฺมจาริมหตฺตปจฺจเวกฺขณาติ จตูหิ การเณหิ ตตฺถ คารเวน สปฺปติสฺสวลกฺขณํ
หิรึ สมุฏฺฐาเปตฺวา ปาปํ น กโรติ, เอกจฺโจ อตฺตานุวาทภยํ ปรานุวาทภยํ
ทณฺฑภยํ ทุคฺคติภยนฺติ จตูหิ การเณหิ วชฺชโต ภายนฺโต วชฺชภีรุกภยทสฺสาวิลกฺขณํ
โอตฺตปฺปํ สมุฏฺฐาเปตฺวา ปาปกมฺมํ น กโรติ. เอตฺถ จ อชฺฌตฺตสมุฏฺฐานาทิตา
หิโรตฺตปฺปานํ ตตฺถ ตตฺถ ปากฏภาเวน วุตฺตา, น ปน เนสํ กทาจิ
อญฺญมญฺญํ วิปฺปโยโค. น หิ ลชฺชนํ นิพฺภยํ, ปาปภยํ วา อลชฺชนํ อตฺถีติ. ๑-
      อิเม เจ ภิกฺขเว เทฺว สุกฺกา ธมฺมา โลกํ น ปาเลยฺยุนฺติ ภิกฺขเว
อิเม เทฺว อนวชฺชธมฺมา ยทิ โลกํ น รกฺเขยฺยุํ, โลกปาลกา ยทิ น ภเวยฺยุํ.
นยิธ ปญฺญาเยถ มาตาติ อิธ อิมสฺมึ โลเก ชนิกา มาตา "อยํ เม มาตา"ติ
ครุจิตฺตีการวเสน น ปญฺญาเยถ, "อยํ มาตา"ติ น ลพฺเภยฺย. เสสปเทสุปิ
เอเสว นโย. มาตุจฺฉาติ มาตุภคินี. มาตุลานีติ มาตุลภริยา. ครูนนฺติ
มหาปิตุจูฬปิตุเชฏฺฐภาตุอาทีนํ ครุฏฺฐานิยานํ. สมฺเภทนฺติ สงฺกรํ, มริยาทเภทํ วา.
ยถา อเชฬกาติอาทีหิ อุปมํ ทสฺเสติ. เอเต หิ สตฺตา "อยํ เม มาตา"ติ วา
"มาตุจฺฉา"ติ วา ครุจิตฺตีการวเสน น ชานนฺติ, ยํ วตฺถุํ นิสฺสาย อุปฺปนฺนา,
ตตฺถปิ วิปฺปฏิปชฺชนฺติ. ตสฺมา อุปมํ อาหรนฺโต อเชฬกาทโย อาหริ. อยเญฺหตฺถ
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ. น หิ ลชฺชา น ภยํ นิพฺภยํ วา อลชฺชนํ อตฺถีติ
สงฺเขปตฺโถ:- ยถา อเชฬกาทโย ติรจฺฉานา หิโรตฺตปฺปรหิตา มาตาทิสญฺญํ
อกตฺวา ภินฺนมริยาทา สพฺพตฺถ สมฺเภเทน วตฺตนฺติ, เอวมยํ มนุสฺสโลโก ยทิ
โลกปาลกธมฺมา น ภเวยฺยุํ, สพฺพตฺถ สมฺเภเทน วตฺเตยฺย. ยสฺมา ปนิเม
โลกปาลกธมฺมา ปาเลนฺติ, ตสฺมา นตฺถิ สมฺเภโทติ.
      คาถาสุ เยสํ เจ หิริโอตฺตปฺปนฺติ เจติ นิปาตมตฺตํ, เยสํ สตฺตานํ หิรี
จ โอตฺตปฺปญฺจ สพฺพทาว สพฺพกาลเมว น วิชฺชติ  น อุปลพฺภติ. โวกฺกนฺตา
สุกฺกมูลา เตติ เต สตฺตา กุสลมูลุปจฺเฉทาวหสฺสาปิ กมฺมสฺส กรณโต
กุสลกมฺมานํ ปติฏฺฐานภูตานํ หิโรตฺตปฺปานเมว วา อภาวโต กุสลโต โวกฺกมิตฺวา
อปสกฺกิตฺวา ฐิตตฺตา โวกฺกนฺตา สุกฺกมูลา, ปุนปฺปุนํ ชายนมียนสภาวตฺตา
ชาติมรณคามิโน สํสารํ นาติวตฺตนฺตีติ อตฺโถ.
      เยสญฺจ หิริโอตฺตปฺปนฺติ เยสํ ปน ปริสุทฺธมตีนํ สตฺตานํ หิรี จ
โอตฺตปฺปญฺจาติ อิเม ธมฺมา สทา สพฺพกาลํ รตฺตินฺทิวํ นวมชฺฌิมเถรกาเลสุ
สมฺมา อุปคมฺม ฐิตา ปาปา ชิคุจฺฉนฺตา ภายนฺตา ตทงฺคาทิวเสน ปาปํ
ปชหนฺตา. วิรูฬฺหพฺรหฺมจริยาติ สาสนพฺรหฺมจริเย มคฺคพฺรหฺมจริเย จ วิรูฬฺหํ
อาปนฺนา, อคฺคมคฺคาธิคเมน สพฺพโส สนฺตกิเลสตาย สนฺตคุณตาย วา สนฺโต,
ปุนพฺภวสฺส เขปิตตฺตา ขีณปุนพฺภวา ๑- โหนฺตีติ.
                       ปญฺจมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         --------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้า ๑๗๙-๑๘๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=3951&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=3951&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=220              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=5199              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=5303              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=5303              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]