ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๗ ภาษาบาลีอักษรไทย อิติ.อ. (ปรมตฺถที.)

                            ๒. ทุติยวคฺค
                      ๑. ปุญฺญกิริยาวตฺถุสุตฺตวณฺณนา
      [๖๐] ทุติยวคฺคสฺส ปฐเม ปุญฺญกิริยาวตฺถูนีติ ปุชฺชภวผลํ นิพฺพตฺเตนฺติ,
อตฺตโน สนฺตานํ ปุนนฺตีติ วา ปุญฺญานิ, ปุญฺญานิ จ ตานิ เหตุปจฺจเยหิ
กตฺตพฺพโต กิริยา จาติ ปุญฺญกิริยา, ตา เอว จ เตสํ เตสํ อานิสํสานํ
วตฺถุภาวโต ปุญฺญกิริยาวตฺถูนิ. ทานมยนฺติ อนูปจฺฉินฺนภวมูลสฺส อนุคฺคหวเสน
ปูชาวเสน วา อตฺตโน เทยฺยธมฺมสฺส ปเรสํ ปริจฺจาคเจตนา ทิยฺยติ เอตายาติ
ทานํ, ทานเมว ทานมยํ. จีวราทีสุ หิ จตูสุ ปจฺจเยสุ อนฺนาทีสุ วา ทสสุ
ทานวตฺถูสุ รูปาทีสุ วา ฉสุ อารมฺมเณสุ ตํ ตํ เทนฺตสฺส เตสํ อุปฺปาทนโต
ปฏฺฐาย ปุพฺพภาเค ปริจฺจาคกาเล ปจฺฉา โสมนสฺสจิตฺเตน อนุสฺสรเณ จาติ
ตีสุ กาเลสุ วุตฺตนเยเนว ๑- ปวตฺตเจตนา ทานมยํ ปุญฺญกิริยาวตฺถุ นาม.
      สีลมยนฺติ นิจฺจสีลอุโปสถนิยมาทิวเสน ปญฺจ อฏฺฐ ทส วา สีลานิ
สมาทิยนฺตสฺส สีลปูรณตฺถํ ปพฺพชิสฺสามีติ วิหารํ คจฺฉนฺตสฺส ปพฺพชนฺตสฺส
มโนรถํ มตฺถกํ ปาเปตฺวา "ปพฺพชิโต วตมฺหิ สาธุ สุฏฺฐู"ติ อาวชฺเชนฺตสฺส
สทฺธาย ปาติโมกฺขํ ปริปูเรนฺตสฺส ปญฺญาย จีวราทิเก ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส สติยา
อาปถคเตสุ รูปาทีสุ จกฺขุทฺวาราทีนิ สํวรนฺตสฺส วีริเยน อาชีวํ โสเธนฺตสฺส จ
ปวตฺตา เจตนา สีลตีติ สีลมยํ ปุญฺญกิริยาวตฺถุ นาม.
      ตถา ปฏิสมฺภิทายํ ๒- วุตฺเตน วิปสฺสนามคฺเคน จกฺขุํ อนิจฺจโต ทุกฺขโต
อนตฺตโต วิปสฺสนฺตสฺส โสตํ, ฆานํ, ชิวฺหํ, กายํ, มนํ. รูเป ฯเปฯ ธมฺเม.
จกฺขุวิญฺญาณํ ฯเปฯ มโนวิญฺญาณํ. จกฺขุสมฺผสฺสํ ฯเปฯ มโนสมฺผสฺสํ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. วุตฺตนเยน         ขุ.ปฏิ. ๓๑/๙๙/๗๖
จกฺขุสมฺผสฺสชํ เวทนํ ฯเปฯ มโนสมฺผสฺสชํ เวทนํ. รูปสญฺญํ ฯเปฯ
ธมฺมสญฺญํ. ชรามรณํ อนิจฺจโต ทุกฺขโต อนตฺตโต วิปสฺสนฺตสฺส ยา เจตนา,
ยา จ ปฐวีกสิณาทีสุ อฏฺฐตึสาย อารมฺมเณสุ ปวตฺตา ฌานเจตนา, ยา จ
อนวชฺเชสุ กมฺมายตนสิปฺปายตนวิชฺชาฏฺฐาเนสุ ปริจฺจยมนสิการาทิวเสน ปวตฺตา
เจตนา, สพฺพา ภาเวติ เอตายาติ ภาวนามยํ, วุตฺตนเยน ปุญฺญกิริยาวตฺถุ จาติ.
      เอกเมกญฺเจตฺถ ยถารหํ ปุพฺพภาคโต ปฏฺฐาย กาเยน กโรนฺตสฺส
กายกมฺมํ โหติ, ตทตฺถํ วาจํ นิจฺฉาเรนฺตสฺส วจีกมฺมํ, กายงฺคํ วาจงฺคญฺจ
อโจเปตฺวา มนสา จินฺเตนฺตสฺส มโนกมฺมํ. อนฺนาทีนิ เทนฺตสฺส จาปิ
"อนฺนทานาทีนิ ๑- เทมี"ติ วา ทานปารมึ อาวชฺเชตฺวา วา ทานกาเล ทานมยํ
ปุญฺญกิริยาวตฺถุ โหติ. วตฺตสีเส ฐตฺวา ททโต สีลมยํ, ขยโต วยโต กมฺมโต
สมฺมสนํ ปฏฺฐเปตฺวา ททโต ภาวนามยํ ปุญฺญกิริยาวตฺถุ โหติ.
      อปรานิปิ สตฺต ปุญฺญกิริยาวตฺถูนิ อปจิติสหคตํ ปุญฺญกิริยาวตฺถุ
เวยฺยาวจฺจสหคตํ ปตฺติอนุปฺปทานํ อพฺภนุโมทนํ เทสนามยํ สวนมยํ ทิฏฺฐุชุคตํ
ปุญฺญกิริยาวตฺถูติ. สรณคมนมฺปิ หิ ทิฏฺฐุชุคเตเนว สงฺคยฺหติ. ยมฺปเนตฺถ
วตฺตพฺพํ, ตํ ปรโต อาวิ ภวิสฺสติ.
      ตตฺถ วุฑฺฒตรํ ทิสฺวา ปจฺจุคฺคมนปตฺตจีวรปฏิคฺคหณอภิวาทนมคฺค-
สมฺปทานาทิวเสน อปจายนสหคตํ เวทิตพฺพํ. วุฑฺฒตรานํ วตฺตปฏิปตฺติกรณวเสน,
คามํ ปิณฺฑาย ปวิฏฺฐํ ภิกฺขุํ ทิสฺวา ปตฺตํ คเหตฺวา คาเม ภิกฺขํ สมฺปาเทตฺวา
อุปสํหรณวเสน, "คจฺฉ ภิกฺขูนํ ปตฺตํ อาหรา"ติ สุตฺวา เวเคน คนฺตฺวา
ปตฺตาหรณาทิวเสน จ เวยฺยาวจฺจสหคตํ เวทิตพฺพํ. จตฺตาโร ปจฺจเย ทตฺวา
ปุปฺผคนฺธาทีหิ รตนตฺตยสฺส ปูชํ กตฺวา อญฺญํ วา ตาทิสํ ปุญฺญํ กตฺวา
@เชิงอรรถ:  ม. อนฺนปานาทีนิ
"สพฺพสตฺตานํ ปตฺติ โหตู"ติ ปริณามวเสน ปตฺติอนุปฺปทานํ เวทิตพฺพํ. ตถา
ปเรหิ ทินฺนาย ปตฺติยา เกวลํ วา ปเรหิ กตํ ปุญฺญํ "สาธุ สุฏฺฐู"ติ
อนุโมทนวเสน อพฺภนุโมทนํ เวทิตพฺพํ. อตฺตโน ปคุณธมฺมํ อปจฺจาสึสนฺโต
หิตชฺฌาสเยน ปเรสํ เทเสติ. อิทํ เทสนามยํ ปุญฺญกิริยาวตฺถุ นาม. ยํ ปน
เอโก "เอวํ มํ ธมฺมกถิโกติ ชานิสฺสนฺตี"ติ อิจฺฉาย ฐตฺวา ลาภสกฺการสิโลก-
สนฺนิสฺสิโต ธมฺมํ เทเสติ, ตํ น มหปฺผลํ โหติ. "อทฺธา อยํ อตฺตหิตปรหิตานํ
ปฏิปชฺชนูปาโย"ติ โยนิโสมนสิการปุเรจาริกหิตผรเณน มุทุจิตฺเตน ธมฺมํ สุณาติ,
อิทํ สวนมยํ ปุญฺญกิริยาวตฺถุ โหติ. ยํ ปเนโก "อิติ มํ สทฺโธติ ชานิสฺสนฺตี"ติ
สุณาติ, ตํ น มหปฺผลํ โหติ. ทิฏฺฐิยา อุชุคมนํ ทิฏฺฐุชุคตํ. ๑- "อตฺถิ
ทินฺนนฺ"ติ อาทินยปฺปวตฺตสฺส สมฺมาทสฺสนสฺส เอตํ อธิวจนํ. อิทํ หิ ปุพฺพภาเค
วา ปจฺฉาภาเค วา ญาณวิปฺปยุตฺตมฺปิ อุชุกรณกาเล ญาณสมฺปยุตฺตเมว โหติ.
อปเร ปนาหุ "วิชานปชานวเสน ทสฺสนํ ทิฏฺฐิ กุสลญฺจ วิญฺญาณํ
กมฺมสฺสกตญาณาทิ จ สมฺมาทสฺสนนฺ"ติ. ตตฺถ กุสเลน วิญฺญาเณน ญาณสฺส
อนุปฺปาเทปิ อตฺตนา กตปุญฺญานุสฺสรณวณฺณารหวณฺณาทีนํ สงฺคโห,
กมฺมสฺสกตญาเณน กมฺมปถสมฺมาทิฏฺฐิยา. อิตรํ ปน ทิฏฺฐุชุคตํ สพฺเพสํ นิยมลกฺขณํ.
ยํ หิ กิญฺจิ ปุญฺญํ กโรนฺตสฺส ทิฏฺฐิยา อุชุภาเวเนว ตํ มหปฺผลํ โหติ.
      อิเมสํ ปน สตฺตนฺนํ ปุญฺญกิริยาวตฺถูนํ ปุริเมหิ ตีหิ ทานมยาทีหิ
ปุญฺญกิริยาวตฺถูหิ สงฺคโห. ตตฺถ หิ อปจายนเวยฺยาวจฺจานิ สีลมเย,
ปตฺติอนุปฺปทานอพฺภนุโมทนานิ ทานมเย, ธมฺมเทสนาสวนานิ ภาวนามเย, ทิฏฺฐุชุคตํ
ตีสุปิ. เตนาห ภควา:-
             "ตีณิมานิ ภิกฺขเว ปุญฺญกิริยาวตฺถูนิ, กตมานิ ตีณิ, ทานมยํ
         ฯเปฯ ภาวนามยํ ปุญฺญกิริยาวตฺถู"ติ. ๒-
@เชิงอรรถ:  สี. ทิฏุฐุชฺชุคตํ ฉ.ม. ทิฏฺฐิชุคตํ      องฺ.อฏฺฐก. ๒๓/๓๖/๒๔๕ (สฺยา)
      เอตฺถ จ อฏฺฐนฺนํ กามาวจรกุสลเจตนานํ วเสน ติณฺณมฺปิ ปุญฺญกิริยาวตฺถูนํ
ปวตฺติปิ โหติ. ยถา หิ ปคุณํ ธมฺมํ ปริวตฺเตนฺตสฺส เอกจฺเจ อนุสนฺธึ
อสลฺลกฺเขนฺตสฺเสว คจฺฉนฺติ, เอวํ ปคุณํ สมถวิปสฺสนาภาวนํ อนุยุญฺชนฺตสฺส
อนฺตรนฺตรา ญาณวิปฺปยุตฺตจิตฺเตนาปิ มนสิกาโร ปวตฺตติ. สพฺพนฺตํ ปน
มหคฺคตกุสลเจตนานํ วเสน ภาวนามยเมว ปุญฺญกิริยาวตฺถุ โหติ, น อิตรานิ.
คาถาย อตฺโถ เหฏฺฐา วุตฺโตเยว.
                       ปฐมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         --------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้า ๒๓๒-๒๓๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=5111&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=5111&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=238              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=5574              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=5572              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=5572              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]