อรรถกถาเล่มที่ ๒๗ ภาษาบาลีอักษรไทย
 อิติ.อ. (ปรมตฺถที.)

                         ๙. ทานสุตฺตวณฺณนา
      [๙๘] นวเม ทานนฺติ ทาตพฺพํ, สวตฺถุกา วา เจตนา ทานํ,
สมฺปตฺติปริจฺจาคสฺเสตํ อธิวจนํ. อามิสทานนฺติ จตฺตาโร ปจฺจยา เทยฺยภาววเสน
อามิสทานํ นาม. เต หิ ตณฺหาทีหิ อามสิตพฺพโต อามิสนฺติ วุจฺจนฺติ.
เตสํ วา ปริจฺจาคเจตนา อามิสทานํ. ธมฺมทานนฺติ อิเธกจฺโจ "อิเม ธมฺมา
กุสลา, อิเม ธมฺมา อกุสลา. อิเม ธมฺมา สาวชฺชา, อิเม ธมฺมา อนวชฺชา.
อิเม วิญฺญุครหิตา, อิเม วิญฺญุปฺปสตฺถา. อิเม สมตฺตา สมาทินฺนา อหิตาย
ทุกฺขาย สํวตฺตติ, อิเม หิตาย สุขาย สํวตฺตนฺตี"ติ กุสลากุสลกมฺมปเถ
วิภชนฺโต กมฺมกมฺมวิปาเก อิธโลกปรโลเก ปจฺจกฺขโต ทสฺเสนฺโต วิย ปากฏํ
กโรนฺโต อกุสเลหิ ธมฺเมหิ นิวตฺตาเปนฺโต กุสเลสุ ธมฺเมสุ ปติฏฺฐาเปนฺโต
ธมฺมํ เทเสติ, อิทํ ธมฺมทานํ. โย ปน "อิเม ธมฺมา อภิญฺเญยฺยา, อิเม
ปริญฺเญยฺยา, อิเม ปหาตพฺพา, อิเม สจฺฉิกาตพฺพา, อิเม ภาเวตพฺพา"ติ สจฺจานิ
วิภาเวนฺโต อมตาธิคมาย ปฏิปตฺติธมฺมํ เทเสติ, อิทํ สิขาปฺปตฺตํ ธมฺมทานํ นาม.
เอตทคฺคนฺติ เอตํ อคฺคํ. ยทิทนฺติ ยํ อิทํ ธมฺมทานํ วุตฺตํ, เอตํ อิเมสุ ทฺวีสุ
ทาเนสุ อคฺคํ เสฏฺฐํ อุตฺตมํ. วิวฏฺฏคามิธมฺมทานญฺหิ นิสฺสาย สพฺพานตฺถโต ๑-
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สพฺพวฏฺฏโต
ปริมุจฺจติ, สกลํ วฏฺฏทุกฺขํ อติกฺกมติ. โลกิยมฺปน ธมฺมทานํ สพฺเพสํ ทานานํ
นิทานํ สพฺพสมฺปตฺตีนํ มูลํ. เตนาห:-
                  "สพฺพทานํ ธมฺมทานํ ชินาติ
                   สพฺพรสํ ธมฺมรโส ชินาติ
                   สพฺพรตึ ธมฺมรตี ชินาติ
                   ตณฺหกฺขโย สพฺพทุกฺขํ ชินาตี"ติ. ๑-
อภยทานญฺเจตฺถ ๒- ธมฺมทาเนเนว สงฺคหิตนฺติ ทฏฺฐพฺพํ.
      สาธารณโภคิตาธิปฺปาเยน อตฺตนา ปริภุญฺชิตพฺพโต จตุปจฺจยโต สยเมว
อภุญฺชิตฺวา ปเรสํ สํวิภชนํ อามิสสํวิภาโค. สาธารณโภคิตาธิปฺปาเยเนว อตฺตนา
วิทิตสฺส อธิคตสฺส ธมฺมสฺส อปฺโปสฺสุกฺโก อหุตฺวา ปเรสํ อุปเทโส ธมฺมสํวิภาโค.
จตูหิ ปจฺจเยหิ จตูหิ จ สงฺคหวตฺถูหิ ปเรสํ อนุคฺคณฺหณํ อนุกมฺปนํ
อามิสานุคฺคโห. วุตฺตนเยเนว ธมฺเมน ปเรสํ อนุคฺคณฺหณํ อนุกมฺปนํ
ธมฺมานุคฺคโห. เสสํ วุตฺตนยเมว.
      คาถาสุ ยมาหุ ทานํ ปรมนฺติ ยํ ทานํ จิตฺตเขตฺตเทยฺยธมฺมานํ
อุฬารภาเวน ปรมํ อุตฺตมํ, โภคสมฺปตฺติอาทีนํ วา ปูรณโต ผลนโต, ปรสฺส วา
โลภมจฺฉริยาทิกสฺส ปฏิปกฺขสฺส มทฺทนโต หึสนโต "ปรมนฺ"ติ พุทฺธา ภควนฺโต
อาหุ. อนุตฺตรนฺติ ยํ ทานํ เจตนาทิสมฺปตฺติยา สาติสยปฺปวตฺติยา อคฺคภาเวน
อคฺควิปากตฺตา จ อุตฺตรรหิตํ อนุตฺตรภาวสาธนญฺจาติ อาหุ. ยํ สํวิภาคนฺติ
เอตฺถาปิ "ปรมํ อนุตฺตรนฺ"ติ ปททฺวยํ อาเนตฺวา โยเชตพฺพํ. อวณฺณยีติ กิตฺตยิ,
"โภชนํ ภิกฺขเว ททมาโน ทายโก ปฏิคฺคาหกานํ ปญฺจฏฺฐานานิ
เทตี"ติอาทินา, ๓- "สเจ ภิกฺขเว สตฺตา ชาเนยฺยุํ ทานสํวิภาคสฺส
@เชิงอรรถ: ๑ ขุ.ธ. ๒๕/๓๕๔/๗๘      ๒ ฉ.ม. อภยทานเมตฺถ   ๓ องฺ.ปญฺจก. ๒๒/๓๗/๔๔
วิปากนฺ"ติอาทินา ๑- จ ปสํสยิ. ยถา ปน ทานํ สํวิภาโค จ ปรมํ อนุตฺตรญฺจ โหติ, ตํ
ทสฺเสตุํ "อคฺคมฺหี"ติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ อคฺคมฺหีติ สีลาทิคุณวิเสสโยเคน เสฏฺเฐ
อนุตฺตเร ปุญฺญกฺเขตฺเต สมฺมาสมฺพุทฺเธ อริยสํเฆ จ. ปสนฺนจิตฺโตติ กมฺมผลสทฺธาย
รตนตฺตยสทฺธาย จ จิตฺตํ ปสาเทนฺโต โอกปฺเปนฺโต. จิตฺตสมฺปตฺติยา
หิ เขตฺตสมฺปตฺติยา จ ปริตฺเตปิ เทยฺยธมฺเม ทานํ มหานุภาวํ โหติ มหาชุติกํ
มหาวิปฺผารํ. วุตฺตเญฺหตํ:-
             "นตฺถิ จิตฺเต ปสนฺนมฺหิ    อปฺปกา นาม ทกฺขิณา
              ตถาคเต วา สมฺพุทฺเธ   อถ วา ตสฺส สาวเก"ติ. ๒-
      วิญฺญูติ สปฺปญฺโญ. ปชานนฺติ สมฺมเทว ทานผลํ ทานานิสํสํ ปชานนฺโต.
โก น ยเชถ กาเลติ ยุตฺตปฺปตฺตกาเล โก นาม ทานํ น ทเทยฺย. สทฺธา
เทยฺยธมฺโม ปฏิคฺคาหกาติ อิเมสํ ติณฺณํ สมฺมุขิภูตกาเลเยว หิ ทานํ สมฺภวติ,
น อญฺญถา, ปฏิคฺคาหกานํ วา ทาตุํ ยุตฺตกาเล.
      เอวํ ปฐมคาถาย อามิสทานสํวิภาคานุคฺคเห ทสฺเสตฺวา อิทานิ
ธมฺมทานสํวิภาคานุคฺคเห ทสฺเสตุํ "เย เจว ภาสนฺตี"ติ ทุติยํ คาถมาห. ตตฺถ
อุภยนฺติ "ภาสนฺติ สุณนฺตี"ติ วุตฺตา เทสนา ปฏิคฺคาหกาติ อุภยํ. อยมฺปเนตฺถ
สงฺเขปตฺโถ:- เย สุคตสฺส ภควโต สาสเน สทฺธมฺเม ปสนฺนจิตฺตา วิมุตฺตายตนสีเส
ฐตฺวา เทเสนฺติ ปฏิคฺคณฺหนฺติ จ, เตสํ เทสกปฏิคฺคาหกานํ โส
ธมฺมทานธมฺมสํวิภาคธมฺมานุคฺคหสงฺขาโต อตฺโถ ปรมตฺถสาธนโต ปรโม
ตณฺหาสงฺกิเลสาทิสพฺพสงฺกิเลสมลวิโสธเนน วิสุชฺฌติ. กีทิสานํ? เย อปฺปมตฺตา
สุคตสฺส สาสเน. เย จ:-
              "สพฺพปาปสฺส อกรณํ   กุสลสฺสูปสมฺปทา
               สจิตฺตปริโยทปนํ     เอตํ พุทฺธาน สาสนนฺ"ติ ๓-
@เชิงอรรถ: ๑ ขุ.อิติ. ๒๕/๒๖/๒๔๙     ๒ ขุ.วิมาน. ๒๖/๘๐๔/๘๐
@๓ ที.มหา. ๑๐/๙๐/๔๓, ขุ.ธ. ๒๕/๑๘๓/๔๙
สงฺเขปโต เอวํ ปกาสิเต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส สาสเน โอวาเท อนุสิฏฺฐิยํ
อปฺปมตฺตา อธิสีลสิกฺขาทโย สกฺกจฺจํ สมฺปาเทนฺติ, เตสํ วิสุชฺฌติ,
อรหตฺตผลวิสุทฺธิยา อติวิย โวทายตีติ.
                        นวมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้า ๓๕๑-๓๕๔.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=7781&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=7781&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=278
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=6453
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=6315
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=6315
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_25