ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๙ ภาษาบาลีอักษรไทย สุตฺต.อ.๒ (ปรมตฺถ.๒)

                         ๖. ชราสุตฺตวณฺณนา
      [๘๑๑] อปฺปํ วต ชีวิตนฺติ ชราสุตฺตํ. กา อุปฺปตฺติ? เอกํ สมยํ ภควา
สาวตฺถิยํ วสฺสํ วสิตฺวา ยานิ ตานิ พุทฺธานํ สรีราโรคฺยสมฺปาทนํ อนุปฺปนฺน-
สิกฺขาปทปญฺญาปนํ เวเนยฺยทมนํ ตถารูปาย อฏฺฐุปฺปตฺติยา ชาตกาทิกถนนฺติ-
อาทีนิ ชนปทจาริกานิมิตฺตานิ, ตานิ สมเวกฺขิตฺวา ชนปทจาริกํ ปกฺกามิ.
อนุปุพฺเพน จาริกํ จรมาโน สายํ สาเกตํ อนุปฺปตฺโต อญฺชนวนํ ปาวิสิ.
สาเกตวาสิโน สุตฺวา "อกาโล ปนิทานิ ๒- ภควนฺตํ ทสฺสนายา"ติ วิภาตาย
รตฺติยา มาลาคนฺธาทีนิ คเหตฺวา ภควโต สนฺติกํ คนฺตฺวา ปูชนวนฺทนสมฺโมทนาทีนิ
@เชิงอรรถ:  ก. จ ผสฺสาทิเภเท   ฉ.ม.,อิ. อิทานิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖๘.

กตฺวา ปริวาเรตฺวา อฏฺฐํสุ ยาว ภควโต คามปฺปเวสนเวลา, อถ ภควา ภิกฺขุสํฆปริวุโต ปิณฺฑาย ปาวิสิ. ตํ อญฺญตโร สาเกตโก พฺราหฺมณมหาสาโล นครา นิกฺขนฺโต นครทฺวาเร อทฺทส. ทิสฺวาน ปุตฺตสิเนหํ อุปฺปาเทตฺวา "จิรํ ทิฏฺโฐสิ ปุตฺต มยา"ติ ปริเทวยมาโน อภิมุโข อคมาสิ. ภควา ภิกฺขู สญฺญาเปสิ "อยํ ภิกฺขเว พฺราหฺมโณ ยํ อิจฺฉติ, ตํ กโรตุ, น วาเรตพฺโพ"ติ. พฺราหฺมโณปิ วจฺฉคิทฺธินีว คาวี อาคนฺตฺวา ภควโต กายํ ปุรโต จ ปจฺฉิมโต ๑- จ ทกฺขิณโต วามโต จาติ สมนฺตา อาลิงฺคิ "จิรํ ทิฏฺโฐสิ ปุตฺต จิรํ วินา อโหสี"ติ ภณนฺโต. ยทิ ปน โส ตถา กาตุํ น ลเภยฺย, หทยํ ผาเลตฺวา มเรยฺย. โส ภควนฺตํ อโวจ "ภควา ตุเมฺหหิ สทฺธึ อาคตภิกฺขูนํ อหเมว ภิกฺขํ ทาตุํ สมตฺโถ, มเมว อนุคฺคหํ กโรถา"ติ. อธิวาเสสิ ภควา ตุณฺหีภาเวน พฺราหฺมโณ ภควโต ปตฺตํ คเหตฺวา ปุรโต คจฺฉนฺโต พฺราหฺมณิยา เปเสสิ "ปุตฺโต เม อาคโต อาสนํ ปญฺญาเปตพฺพนฺ"ติ. สา ตถา กตฺวา อาคมนํ ปสฺสนฺตี ฐิตา ภควนฺตํ อนฺตรวีถิยํเยว ทิสฺวา ปุตฺตสิเนหํ อุปฺปาเทตฺวา "จิรํ ทิฏฺโฐสิ ปุตฺต มยา"ติ ปาเทสุ คเหตฺวา โรทิตฺวา ฆรํ อติเนตฺวา สกฺกจฺจํ โภเชสิ. ภุตฺตาวิโน พฺราหฺมโณ ปตฺตํ อุปนาเมสิ. ภควา เตสํ สปฺปายํ วิทิตฺวา ธมฺมํ เทเสสิ, เทสนาปริโยสาเน อุโภปิ โสตาปนฺนา อเหสุํ. อถ ภควนฺตํ ยาจึสุ "ยาว ภนฺเต ภควา อิมํ นครํ อุปนิสฺสาย วิหรติ, อมฺหากํเยว ฆเร ภิกฺขา คเหตพฺพา"ติ. ภควา "น พุทฺธา เอวํ เอกํ นิพทฺธํ ฐานํเยว คจฺฉนฺตี"ติ ปฏิกฺขิปิ. เต อาหํสุ "เตนหิ ภนฺเต ภิกฺขุสํเฆน สทฺธึ ปิณฺฑาย จริตฺวาปิ ตุเมฺห อิเธว ภตฺตกิจฺจํ กตฺวา ธมฺมํ เทเสตฺวา วิหารํ คจฺฉถา"ติ. ภควา เตสํ อนุคฺคหตฺถาย ตถา อกาสิ. มนุสฺสา พฺราหฺมณญฺจ พฺราหฺมณิญฺจ "พุทฺธปิตา พุทฺธมาตา"เตฺวว โวหรึสุ, ตมฺปิ กุลํ "พุทฺธกุลนฺ"ติ นามํ ลภิ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ปจฺฉโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖๙.

อานนฺทตฺเถโร ภควนตํ ปุจฺฉิ "อหํ ภควโต มาตาปิตโร ชานามิ, อิเม ปน กสฺมา วทนฺติ `อหํ พุทฺธมาตา อหํ พุทฺธปิตา'ติ. "ภควา อาห "นิรนฺตรํ เม อานนฺท พฺราหฺมณี จ พฺราหฺมโณ จ ปญฺจ ชาติสตานิ มาตาปิตโร อเหสุํ, ปญฺจ ชาติสตานิ มาตาปิตูนํ เชฏฺฐกา, ปญฺจ ชาติสตานิ กนิฏฺฐกา, เต ปุพฺพสิเนเหเนว กเถนฺตี"ติ อิมญฺจ คาถํ อภาสิ:- "ปุพฺเพว สนฺนิวาเสน ปจฺจุปฺปนฺนหิเตน วา เอวนฺตํ ชายเต เปมํ อุปฺปลํว ยโถทเก"ติ. ๑- ตโต ภควา สาเกเต ยถาภิรนฺตํ วิหริตฺวา ปุน จาริกํ จรมาโน สาวตฺถิเมว อคมาสิ. โสปิ พฺราหฺมโณ จ พฺราหฺมณี จ ภิกฺขู อุปสงฺกมิตฺวา ปติรูปํ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา เสสมคฺเค ปาปุณิตฺวา อนุปาทิเสสาย นิพฺพานธาตุยา ปรินิพฺพายึสุ. นคเร พฺราหฺมณา สนฺนิปตึสุ "อมฺหากํ ญาตเก สกฺกริสฺสามา"ติ. โสตาปนฺนสกทาคามิอนาคามิโน อุปาสกาปิ สนฺนิปตึสุ อุปาสิกาโย จ "อมฺหากํ สหธมฺมิเก สกฺกริสฺสามา"ติ. เต สพฺเพปิ กมฺพลกูฏาคารํ อาโรเปตฺวา มาลาคนฺธาทีหิ ปูเชนฺตา นครา นิกฺขาเมสุํ. ภควาปิ ตํ ทิวสํ ปจฺจูสสมเย พุทฺธจกฺขุนา โลกํ โวโลเกนฺโต เตสํ ปรินิพฺพานภาวํ "ตตฺถ มยิ คเต ธมฺมเทสนํ สุตฺวา พหุชนสฺส ธมฺมาภิสมโย ภวิสฺสตี"ติ ญตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย สาวตฺถิโต อาคนฺตฺวา อาฬาหนเมว ปาวิสิ. มนุสฺสา ทิสฺวา "มาตาปิตูนํ สรีรกิจฺจํ กาตุกาโม ภควา อาคโต"ติ สนฺนิปติตฺวา ๒- อฏฺฐํสุ. นาคราปิ กูฏาคารํ ปูเชนฺตา อาฬาหนํ อาเนตฺวา ภควนฺตํ ปุจฺฉึสุ "คหฏฺฐา อริยสาวกา กถํ ปูเชตพฺพา"ติ. ภควา "ยถา อเสกฺขา ปูชิยนฺติ, ตถา ปูเชตพฺพา อิเม"ติ อธิปฺปาเยน เตสํ อเสกฺขมุนิภาวํ ทีเปนฺโต อิมํ คาถมาห:- @เชิงอรรถ: ขุ.ชา. ๒๗/๑๗๔/๖๘ ฉ.ม. วนฺทิตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๗๐.

"อหึสกา เย มุนโย นิจฺจํ กาเยน สํวุตา เต ยนฺติ อจฺจุตํ ฐานํ ยตฺถ คนฺตฺวา น โสจเร"ติ. ๑- ตํ ๒- ปริสํ โอโลเกตฺวา ตํ ขณานุรูปํ ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมํ สุตฺตมภาสิ. ตตฺถ อปฺปํ วต ชีวิตํ อิทนฺติ "อิทํ วต มนุสฺสานํ ชีวิตํ อปฺปกํ ๓- ปริตฺตํ ฐิติปริตฺตตาย สรสปริตฺตตายา"ติ สลฺลสุตฺเตปิ วุตฺตนยเมตํ. โอรํ วสฺสสตาปิ มิยฺยตีติ วสฺสสตา โอรํ กลลาทิกาเลปิ มิยฺยติ. อติจฺจาติ วสฺสสตํ อติกฺกมิตฺวา. ชรสาปิ มิยฺยตีติ ชรายปิ มิยฺยติ. [๘๑๒-๖] มมายิเตติ มมายิตวตฺถุการณา. วินาภาวสนฺตเมวิทนฺติ สนฺตวินาภาวํ วิชฺชมานวินาภาวเมว อิทํ, น สกฺกา อวินาภาเวน ภวิตุนฺติ วุตฺตํ โหติ. มามโกติ มม อุปาสโก ภิกฺขุ วาติ สงฺขํ คโต, พุทฺธาทีนิ วา วตฺถูนิ มมายมาโน. สงฺคตนฺติ สมาคตํ ทิฏฺฐปุพฺพํ วา. ปิยายิตนฺติ ปิยํ กตํ. นามเมวาวสิสฺสติ, ๔- อกฺเขยฺยนฺติ สพฺพํ รูปาทิธมฺมชาตํ ปหียติ, นามมตฺตเมว ตุ อวสิสฺสติ "พุทฺธรกฺขิโต ธมฺมรกฺขิโต"ติ เอวํ สงฺขาตุํ ๕- กเถตุํ. มุนโยติ ขีณาสวมุนโย. เขมทสฺสิโนติ นิพฺพานทสฺสิโน. [๘๑๗] สตฺตมคาถา เอวํ มรณพฺภาหเต โลเก อนุรูปปฏิปตฺติทสฺสนตฺถํ วุตฺตา. ตตฺถ ปติลีนจรสฺสาติ ตโต ตโต ปติลีนํ จิตฺตํ กตฺวา จรนฺตสฺส. ภิกฺขุโนติ กลฺยาณปุถุชฺชนสฺส เสกฺขสฺส วา. สามคฺคิยมาหุ ตสฺส ตํ, โย อตฺตานํ ภวเน น ทสฺสเยติ ตสฺเสตํ ปติรูปมาหุ, โย เอวํ ปฏิปนฺโน นิรยาทิเภเท ภวเน อตฺตานํ น ทสฺเสยฺย. เอวํ ภิยฺโย ๖- หิ โส อิมมฺหา มรณา มุจฺเจยฺยาติ อธิปฺปาโย. @เชิงอรรถ: ขุ.ธ. ๒๕/๒๒๕/๕๖ ฉ.ม.,อิ. ตญฺจ ฉ.ม.,อิ. อปฺปํ @ ฉ.ม. นามํเยวาวสิสฺสติ อิ. อกฺขาตุํ @ ฉ.ม.,อิ. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๗๑.

[๘๑๘-๒๐] อิทานิ โย "อตฺตานํ ภวเน น ทสฺสเย"ติ เอวํ ขีณาสโว กถิโต, ๑- ตสฺส วณฺณภณนตฺถํ อิโต ปรา ติสฺโส คาถาโย อาห. ตตฺถ สพฺพตฺถาติ ทฺวาทสสุ อายตเนสุ. ยทิทํ ทิฏฺฐสุตํ มุเตสุ วาติ เอตฺถ ปน ยทิทํ ทิฏฺฐสุตํ, เอตฺถ วา มุเตสุ วา ธมฺเมสุ เอวํ มุนิ น อุปลิมฺปตีติ เอวํ สมฺพนฺโธ เวทิตพฺโพ. โธโน น หิ เตน มญฺญติ, ยทิทํ ทิฏฺฐสุตํ มุเตสุ วาติ อตฺราปิ ยทิทํ ทิฏฺฐสุตํ, เตน วตฺถุนา น มญฺญติ, มุเตสุ วา ธมฺเมสุ น มญฺญตีติ เอวเมว สมฺพนฺโธ เวทิตพฺโพ. น หิ โส รชฺชติ โน วิรชฺชตีติ พาลปุถุชฺชนา วิย น รชฺชติ, กลฺยาณปุถุชฺชนา เสกฺขา วิย น วิรชฺชติ, ราคสฺส ปน ขีณตฺตา "วิราโค"เตฺวว ๒- สงฺขยํ ๓- คจฺฉตีติ. เสสํ สพฺพตฺถ ปากฏเมวาติ. เทสนาปริโยสาเน จตุราสีติยา ปาณสหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อโหสีติ. ปรมตฺถโชติกาย ขุทฺทกฏฺฐกถาย สุตฺตนิปาตฏฺฐกถาย ชราสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. --------------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๙ หน้า ๓๖๗-๓๗๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=29&A=8260&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=29&A=8260&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=413              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=10111              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=10229              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=10229              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]