ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๙ ภาษาบาลีอักษรไทย สุตฺต.อ.๒ (ปรมตฺถ.๒)

                        ๑๔. ตุวฏกสุตฺตวณฺณนา
      [๙๒๒] ปุจฺฉามิ ตนฺติ ตุวฏกสุตฺตํ. กา อุปฺปตฺติ? อิทมฺปิ ตสฺมึเยว
มหาสมเย "กา นุ โข อรหตฺตปฺปตฺติยา ปฏิปตฺตี"ติ อุปฺปนฺนจิตฺตานํ เอกจฺจานํ
เทวตานํ ตมตฺถํ ปกาเสตุํ ปุริมนเยเนว นิมฺมิตพุทฺเธน อตฺตานํ ปุจฺฉาเปตฺวา
วุตฺตํ.
      ตตฺถ อาทิคาถาย ตาว ปุจฺฉามีติ เอตฺถ อทิฏฺฐโชตนาทิวเสน ๑- ปุจฺฉา
วิภชิตา. ๒- อาทิจฺจพนฺธุนฺติ อาทิจฺจสฺส โคตฺตพนฺธุํ. วิเวกํ สนฺติปทญฺจาติ
วิเวกญฺจ ๓- สนฺติปทญฺจ. กถํ ทิสฺวาติ เกน การเณน ทิสฺวา, กถํ ปวตฺตทสฺสโน ๔-
หุตฺวาติ วุตฺตํ โหติ.
      [๙๒๓] อถ ภควา ยสฺมา ยถา ปสฺสนฺโต กิเลเส อุปรุนฺธติ, ตถา
ปวตฺตทสฺสโน หุตฺวา ปรินิพฺพาติ, ตสฺมา ตมตฺถํ อาวิกโรนฺโต นานปฺปกาเรน
ตํ เทวปริสํ กิเลสปฺปหาเน นิโยเชนฺโต "มูลํ ปปญฺจสงฺขายา"ติ อารภิตฺวา
ปญฺจ คาถา อภาสิ.
@เชิงอรรถ:  ก. ทิฏฺฐสํสนฺทนาทิวเสน   ก. วิสชฺชิตา
@ ก. วิเวกตฺถํ จ   ก. ปวตฺตทสฺสี

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐๖.

ตตฺถ อาทิคาถาย ตาว สงฺเขปตฺโถ:- ปปญฺจาติ สงฺขาตตฺตา ปปญฺจา เอว ปปญฺจสงฺขา. ตสฺสา อวิชฺชาทโย กิเลสา มูลํ, ตํ ปปญฺจสงฺขาย มูลํ อสฺมีติ ปวตฺตมานญฺจ สพฺพํ มนฺตาย อุปรุนฺเธ. ยา กาจิ อชฺฌตฺตํ ตณฺหา อุปฺปชฺเชยฺยุํ, ตาสํ วินยา สทา สโต สิกฺเข, อุปฏฺฐิตสฺสติ หุตฺวา สิกฺเขยฺยาติ. [๙๒๔] เอวํ ตาว ปฐมคาถาย เอว ติสิกฺขายุตฺตํ เทสนํ อรหตฺตนิกูเฏน เทเสตฺวา ปุน มานปฺปหานวเสน เทเสตุํ ๑- "ยํ กิญฺจี"ติ คาถมาห. ตตฺถ ยํ กิญฺจิ ธมฺมมภิชญฺญา อชฺฌตฺตนฺติ ยํ กิญฺจิ อุจฺจากุลีนตาทิกํ อตฺตโน คุณํ ชาเนยฺย. อถ วาปิ พหิทฺธาติ อถ วา พหิทฺธาปิ อาจริยุปชฺฌายานํ วา คุณํ ชาเนยฺย. น เตน ถามํ ๒- กุพฺเพถาติ เตน คุเณน ถามํ ๓- น กเรยฺย. [๙๒๕] อิทานิสฺส อกรณวิธึ ทสฺเสนฺโต "เสยฺโย น เตนา"ติ คาถมาห. ตสฺสตฺโถ:- เตเนว ๔- มาเนน "เสยฺโยหนฺ"ติ วา "นีโจหนฺ"ติ วา "สริกฺโขหนฺ"ติ วาปิ น มญฺเญยฺย, เตหิ จ อุจฺจากุลีนตาทีหิ คุเณหิ ปุฏฺโฐ อเนกรูเปหิ "อหํ อุจฺจากุลา ปพฺพชิโต"ติอาทินา นเยน อตฺตานํ วิกปฺเปนฺโต น ติฏฺเฐยฺย. [๙๒๖] เอวํ มานปฺปหานวเสนปิ เทเสตฺวา อิทานิ สพฺพกิเลสูปสมวเสนปิ ทสฺเสตุํ "อชฺฌตฺตเมวา"ติ คาถมาห. ตตฺถ อชฺฌตฺตเมวุปสเมติ อตฺตนิ เอว ราคาทิสพฺพกิเลเส อุปสเมยฺย. น อญฺญโต ภิกฺขุ สนฺติเมเสยฺยาติ ฐเปตฺวาว ๕- สติปฏฺฐานาทีนิ อญฺเญน อุปาเยน สนฺตึ น ปริเยเสยฺย. กุโต นิรตฺตํ วาติ นิรตฺตํ ๖- กุโต เอว. @เชิงอรรถ: ก. ทสฺเสตุํ สี.,ก. มานํ @ ก. มานํ ฉ.ม.,อิ. เตน จ @ ฉ.ม.,อิ. ฐเปตฺวา จ ฉ.ม. นิรตฺตา วาติ นิรตฺตา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐๗.

[๙๒๗] อิทานิ อชฺฌตฺตํ อุปสนฺตสฺส ขีณาสวสฺส ตาทิภาวํ ทสฺเสนฺโต "มชฺเฌ ยถา"ติ คาถมาห. ตสฺสตฺโถ:- ยถา มหาสมุทฺทสฺส ๑- อุปริมเหฏฺฐิมภาคานํ เวมชฺฌสงฺขาเต จตุโยชนสหสฺสปฺปมาเณ มชฺเฌ ปพฺพตนฺตเร ฐิตสฺส วา มชฺเฌ สมุทฺทสฺส อูมิ น ชายติ, ฐิโตว โส โหติ อวิกมฺปมาโน, เอวํ อเนโช ๒- ขีณาสโว ลาภาทีสุ ฐิโต อสฺส อวิกมฺปมาโน, โส ตาทิโส ราคาทิอุสฺสทํ ภิกฺขุ น กเรยฺย กุหิญฺจีติ [๙๒๘] อิทานิ เอตํ อรหตฺตนิกูเฏน เทสิตํ ธมฺมเทสนํ อพฺภนุโมทนฺโต ตสฺส จ อรหตฺตสฺส อาทิปฏิปทํ ปุจฺฉนฺโต นิมฺมิตพุทฺโธ "อกิตฺตยี"ติ คาถมาห. ตตฺถ อกิตฺตยีติ อาจิกฺขิ. วิวฏจกฺขูติ วิวเฏหิ อนาวรเณหิ ปญฺจหิ จกฺขูหิ สมนฺนาคโต. สกฺขิธมฺมนฺติ สยํ อภิญฺญาตํ อตฺตปจฺจกฺขํ ธมฺมํ. ปริสฺสยวินยนฺติ ปริสฺสยวินยนํ. ๓- ปฏิปทญฺจ วเทหีติ อิทานิ ปฏิปตฺตึ จ ๔- วเทหิ. ภทฺทนฺเตติ "ภทฺทํ ตว อตฺถู"ติ ภควนฺตํ อาลปนฺโต อาห. อถ วา ภทฺทํ สุนฺทรํ ตว ปฏิปทํ ๕- วเทหีติปิ วุตฺตํ โหติ. ปาติโมกฺขํ อถ วาปิ สมาธินฺติ ตเมว ปฏิปทํ ภินฺทิตฺวา ปุจฺฉติ. ปฏิปทนฺติ เอเตน วา มคฺคํ ปุจฺฉติ, อิตเรหิ สีลํ สมาธิญฺจ ปุจฺฉติ. [๙๒๙-๓๐] อถสฺส ภควา ยสฺมา อินฺทฺริยสํวโร สีลสฺส รกฺขา, ยสฺมา วา อิมินานุกฺกเมน เทสิยมานา อยํ เทสนา ตาสํ เทวตานํ สปฺปายา, ตสฺมา อินฺทฺริยสํวรโต ปภุติ ปฏิปทํ ทสฺเสนฺโต "จกฺขูหี"ติอาทิมารทฺโธ. ตตฺถ จกฺขูหิ เนว โลลสฺสาติ อทิฏฺฐทกฺขิตพฺพาทิวเสน จกฺขูหิ โลโล เนวสฺส. คามกถาย @เชิงอรรถ: ก. สมุทฺทสฺส มหาสมุทฺทสฺส ก. อเนญฺโช @ ก. ปริสฺสยวินาสนํ ฉ.ม.,อิ. จสทฺโท น ทิสฺสติ ก. ปฏิรูปํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐๘.

อาวรเย โสตนฺติ ติรจฺฉานกถาโต โสตํ อาวเรยฺย. ผสฺเสนาติ โรคผสฺเสน. ภวญฺจ นาภิชปฺเปยฺยาติ ตสฺส ผสฺสสฺส วิโนทนตฺถาย กามภวาทิภวญฺจ น ปตฺเถยฺย. เภรเวสุ จ น สมฺปเวเธยฺยาติ ตสฺส ผสฺสสฺส ปจฺจยภูเตสุ สีหพฺยคฺฆาทีสุ เภรเวสุ จ น สมฺปเวเธยฺย, อวเสเสสุ วา ฆานินฺทฺริยมนินฺทฺริย- วิสเยสุ นปฺปเวเธยฺย. เอวํ ปริปูโร อินฺทฺริยสํวโร วุตฺโต โหติ. ปุริเมหิ วา อินฺทฺริยสํวรํ ทสฺเสตฺวา อิมินา "อรญฺเญ วสตา เภรวํ ทิสฺวา วา สุตฺวา วา น เวธิตพฺพนฺ"ติ ทสฺเสติ. [๙๓๑] ลทฺธา น สนฺนิธึ กยิราติ เอเตสํ อนฺนาทีนํ ยํ กิญฺจิ ธมฺเมน ลภิตฺวา "อรญฺเญ จ เสนาสเน วสตา สทา ทุลฺลภนฺ"ติ จินฺเตตฺวา สนฺนิธึ น กเรยฺย. [๙๓๒] ฌายี น ปาทโลลสฺสาติ ฌานาภิรโต จ น ปาทโลโล อสฺส. วิรเม กุกฺกุจฺจา ๑- นปฺปมชฺเชยฺยาติ หตฺถกุกฺกุจฺจาทิกุกฺกุจฺจํ วิโนเทยฺย, สกฺกจฺจการิตาย เจตฺถ นปฺปมชฺเชยฺย. [๙๓๓] ตนฺทึ มายํ หสฺสํ ขิฑฺฑนฺติ อาลสิยญฺจ มายญฺจ หสฺสญฺจ กายิกเจตสิกขิฑฺฑญฺจ. สวิภูสนฺติ สทฺธึ วิภูสาย. [๙๓๔-๗] อาถพฺพณนฺติ อาถพฺพณิกมนฺตปฺปโยคํ. สุปินนฺติ สุปินสตฺถํ. ลกฺขณนฺติ มณิลกฺขณาทึ. โน วิทเหติ นปฺปโยเชยฺย. วิรุตญฺจาติ มิคาทีนํ วสฺสิตํ. เปสุณิยนฺติ เปสุญฺญํ. กยวิกฺกเยติ ปญฺจหิ สหธมฺมิเกหิ สทฺธึ วญฺจนาวเสน วา อุทฺรยปตฺถนาวเสน ๒- วา น ติฏฺเฐยฺย. อุปวาทํ ภิกฺขุ น กเรยฺยาติ อุปวาทกเร กิเลเส อนิพฺพตฺเตนฺโต อตฺตนิ ปเรหิ สมณพฺราหฺมเณหิ อุปวาทํ น ชเนยฺย. คาเม จ นาภิสชฺเชยฺยาติ คาเม จ คิหิสํสคฺคาทีหิ @เชิงอรรถ: ก. กุกฺกุจฺจํ ฉ.ม. อุทย....

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐๙.

นาภิสชฺเชยฺย. ลาภกมฺยา ชนํ น ลปเยยฺยาติ ลาภกามตาย ชนํ นาลเปยฺย. ปยุตฺตนฺติ จีวราทีหิ สมฺปยุตฺตํ, ตทตฺถํ วา ปโยชิตํ. [๙๓๘-๙] โมสวชฺเช น นีเยถาติ มุสาวาเท น นีเยถ. ชีวิเตนาติ ชีวิกาย. สุตฺวา รุสิโต พหุํ วาจํ, สมณานํ วา ปุถุชนานนฺติ ๑- รุสิโต ฆฏฺฏิโต ปเรหิ เตสํ สมณานํ วา ขตฺติยาทิเภทานํ วา อญฺเญสํ ปุถุชนานํ ๑- พหุมฺปิ อนิฏฺฐวาจํ สุตฺวา. นปฺปฏิวชฺชาติ น ปฏิวเทยฺย. กึการณํ? น หิ สนฺโต ปฏิเสนิกโรนฺติ. [๙๔๐] เอตญฺจ ธมฺมมญฺญายาติ สพฺพเมตํ ยถาวุตฺตํ ธมฺมํ ญตฺวา วิจินนฺติ วิจินนฺโต. สนฺตีติ นิพฺพุตึ ญตฺวาติ นิพฺพุตึ ราคาทีนํ สนฺตีติ ญตฺวา. [๙๔๑] กึการณา นปฺปมชฺเชอิติ เจ:- อภิภู หิ โสติ คาถา. ตตฺถ อภิภูติ รูปาทีนํ อภิภวิตา. อนภิภูโตติ เตหิ อนภิภูโต. สกฺขิธมฺมมนีติหมทสฺสีติ ปจฺจกฺขเมว อนีติหํ ธมฺมมทฺทกฺขิ. สทา นมสฺสมนุสิกฺเขติ สทา นมสฺสนฺโต ติสฺโส สิกฺขาโย สิกฺเขยฺย. เสสํ สพฺพตฺถ ปากฏเมว. เกวลํ ปน เอตฺถ "จกฺขูหิ เนว โลโล"ติอาทีหิ อินฺทฺริยสํวโร, "อนฺนานมโถ ปานานนฺ"ติอาทีหิ สนฺนิธิปฏิกฺเขปมุเขน ปจฺจยปฏิเสวนสีลํ, เมถุนโมสวชฺช- เปสุณิยาทีหิ ปาติโมกฺขสํวรสีลํ, "อาถพฺพณํ สุปินํ ลกฺขณนฺ"ติอาทีหิ อาชีว- ปาริสุทฺธิสีลํ, "ฌายี อสฺสา"ติ อิมินา สมาธิ, "วิจินํ ภิกฺขู"ติ อิมินา ปญฺญา, "สทา สโต สิกฺเข"ติ อิมินา ปุน สงฺเขปโต ติสฺโสปิ สิกฺขา, "อถ อาสเนสุ สยเนสุ, อปฺปสทฺเทสุ ภิกฺขุ วิหเรยฺย, นิทฺทํ น พหุลีกเรยฺยา"ติอาทีหิ สีลสมาธิปญฺญานํ อุปการาปการสงฺคณฺหนวิโนทนานิ วุตฺตานีติ. เอวํ ภควา @เชิงอรรถ: ๑-๑ สี.,ม.,ก. ปุถุวจนานํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๑๐.

นิมฺมิตสฺส ปริปุณฺณปฏิปทํ วตฺวา อรหตฺตนิกูเฏน เทสนํ นิฏฺฐาเปสิ, เทสนาปริโยสาเน ปุราเภทสุตฺเต วุตฺตสทิโสเยวาภิสมโย อโหสีติ. ปรมตฺถโชติกาย ขุทฺทกฏฺฐกถาย สุตฺตนิปาตฏฺฐกถาย ตุวฏกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ---------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๙ หน้า ๔๐๕-๔๑๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=29&A=9116&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=29&A=9116&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=421              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=10608              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=10661              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=10661              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]