ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลีอักษรไทย วินย.อ. (สมนฺต.๓)

     {๑๐๕} เยน กปิลวตฺถุ เตน จาริกํ ปกฺกามีติ เอตฺถ อยํ อนุปุพฺพี-
กถา สุทฺโธทนมหาราชา กิร โพธิสตฺตสฺส อภินิกฺขมนทิวสโต
ปฏฺฐาย มม ปุตฺโต พุทฺโธ ภวิสฺสามีติ นิกฺขนฺโต ชาโต นุโข
พุทฺโธ โนติ ปวตฺติสวนตฺถํ โอหิตโสโตว วิหรติ ฯ โล ภควโต
ปธานจริยญฺจ สมฺโพธิญฺจ ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตนาทีนิ จ สุณนฺโต
อิทานิ กิร เม ปุตฺโต ราชคหํ อุปนิสฺสาย วิหรตีติ สุตฺวา เอกํ อมจฺจํ
อาณาเปสิ อหํ ตาต วุฑฺโฒ มหลฺลโก สาธุ เม ชีวนฺตสฺเสว
ปุตฺตํ ทสฺเสหีติ ฯ โส สาธูติ ปฏิสฺสุณิตฺวา ปุริสสหสฺสปริวาโร
ราชคหํ คนฺตฺวา ภควโต ปาเท วนฺทิตฺวา นิสีทิ ฯ อถสฺส ภควา
ธมฺมกถํ กเถสิ ฯ โส ปสีทิตฺวา ปพฺพชฺชญฺเจว อุปสมฺปทญฺจ
ยาจิ ฯ ตโต นํ ภควา เอหิภิกฺขุปสมฺปทาย อุปสมฺปาเทสิ ฯ
โส สปริโส อรหตฺตํ ปตฺวา ตตฺเถว ผลสมาปตฺติสุขํ อนุภวมาโน
วิหาสิ ฯ ราชา เตเนว อุปาเยน อปเรปิ อฏฺฐ ทูเต ปหิณิ ฯ
เตปิ สพฺเพ สปริสา ตเถว อรหตฺตํ ปตฺวาว ตตฺเถว วิหรึสุ ฯ
อิมินา นาม การเณน เต นาคจฺฉนฺตีติ รญฺโญ โกจิ ปวตฺติ-
มตฺตมฺปิ อาโรเจนฺโต นตฺถิ ฯ อถ ราชา โพธิสตฺเตน สทฺธึ
เอกทิวเส ชาตํ กาฬุทายึ นาม อมจฺจํ ปหิณิตุกาโม ปุริมนเยเนว
ยาจิ ฯ โส สเจ อหํ ปพฺพชิตุํ ลภามิ ทสฺเสสฺสามีติ อาห ฯ
ตํ ราชา ปพฺพชิตฺวาปิ เม ปุตฺตํ ทสฺเสหีติ ปหิณิ ฯ โสปิ
ปุริสสหสฺสปริวาโร คนฺตฺวา ตเถว สปริโส อรหตฺตํ ปาปุณิ ฯ โส
เอกทิวสํ สมฺภเตสุ สพฺพสสฺเสสุ วิสฺสฏฺฐกมฺมนฺเตสุ ชานปทมนุสฺเสสุ
ปุปฺผิเตสุ ถลชชลชปุปฺเผสุ ปฏิปชฺชนกฺขเม มคฺเค ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา
สฏฺฐิมตฺตาหิ คาถาหิ คมนวณฺณํ วณฺเณสิ ฯ ภควา กิเมตนฺติ
ปุจฺฉิ ฯ ภนฺเต ตุมฺหากํ ปิตา สุทฺโธทนมหาราชา มหลฺลโกมฺหิ
ชีวนฺตสฺเสว เม ปุตฺตํ ทสฺเสหีติ มํ เปเสสิ สาธุ ภนฺเต ภควา
ญาตกานํ สงฺคหํ กโรตุ กาโลทานิ จาริกํ ปกฺกมิตุนฺติ ฯ เตนหิ
สงฺฆสฺส อาโรเจหิ ภิกฺขู คมิยวตฺตํ ปูเรสฺสนฺตีติ ฯ สาธุ ภนฺเตติ
เถโร ตถา อกาสิ ฯ ภควา องฺคมคธวาสีนํ กุลปุตฺตานํ ทสหิ
สหสฺเสหิ กปิลวตฺถุวาสีนํ ทสหิ สหสฺเสหีติ สพฺเพเหว วีสติสหสฺเสหิ
ขีณาสเวหิ ปริวุโต ราชคหา นิกฺขมิตฺวา ราชคหโต สฏฺฐิโยชนิกํ
กปิลวตฺถุํ ทิวเส โยชนํ คจฺฉนฺโต ทฺวีหิ มาเสหิ ปาปุณิสฺสามีติ
อตุริตจาริกํ ปกฺกามิ ฯ เตน วุตฺตํ เยน กปิลวตฺถุ เตน จาริกํ
ปกฺกามีติ ฯ เอวํ ปกฺกนฺเต จ ภควาติ อุทายิตฺเถโร นิกฺขนฺต-
ทิวสโต ปฏฺฐาย สุทฺโธทนมหาราชสฺส เคเห ภตฺตกิจฺจํ กโรติ ฯ
ราชา เถรํ ปริวิสิตฺวา ปตฺตํ คนฺธจุณฺเณน อุพฺพฏฺเฏตฺวา อุตฺตม-
โภชนสฺส ปูเรตฺวา ภควโต ทสฺสถาติ เถรสฺส หตฺเถ ฐเปสิ ฯ
เถโรปิ ตเถว กโรติ ฯ อิติ ภควา อนฺตรามคฺเค รญฺโญเยว
ปิณฺฑปาตํ ปริภุญฺชิ ฯ เถโรปิ ภตฺตกิจฺจาวสาเน ทิวเส ทิวเส
รญฺโญ อาโรเจสิ อชฺช เอตฺตกํ ภควา อาคโตติ พุทฺธคุณ-
ปฏิสํยุตฺตาย จ กถาย สากิยานํ ภควติ สทฺธํ อุปฺปาเทสิ ฯ เตเนว
นํ ภควา เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ กุลปฺปสาทกานํ
ยทิทํ กาฬุทายีติ เอตทคฺเค ฐเปสิ ฯ สากิยาปิ โข อนุปฺปตฺเต
ภควติ อมฺหากํ ญาติเสฏฺฐํ ปสฺสิสฺสามาติ สนฺนิปติตฺวา ภควโต
วสนฏฺฐานํ วีมํสมานา นิโคฺรธสกฺกสฺส อาราโม รมณีโยติ
สลฺลกฺเขตฺวา ตตฺถ สพฺพํ ปฏิชคฺคนวิธึ กาเรตฺวา คนฺธปุปฺผหตฺถา
ปจฺจุคฺคมนํ กโรนฺตา สพฺพาลงฺการปฏิมณฺฑิเต ทหเร นาครทารเก
จ นาครทาริกาโย จ ปฐมํ ปหิณึสุ ตโต ราชกุมาเร จ
ราชกุมาริโย จ เตสํ อนนฺตรา สามํ คนฺตฺวา ปุปฺผจุณฺณาทีหิ
ปูชยมานา ภควนฺตํ คเหตฺวา นิโคฺรธารามเมว อคมํสุ ฯ ตตฺร
ภควา วีสติสหสฺสขีณาสวปริวุโต ปญฺญตฺตปวรพุทฺธาสเน นิสีทิ ฯ
สากิยา มานชาติกา มานตฺถทฺธา ฯ เต สิทฺธตฺถกุมาโร อมฺเหหิ
ทหรทหโร อมฺหากํ กนิฏฺโฐ ภาคิเนยฺโย ปุตฺโต นตฺตาติ จินฺเตตฺวา
ทหรทหเร ราชกุมาเร อาหํสุ ตุมฺเห วนฺทถ มยํ ตุมฺหากํ
ปิฏฺฐิโต นิสีทิสฺสามาติ ฯ เตสุ เอวํ นิสินฺเนสุ ภควา เตสํ อชฺฌาสยํ
โอโลเกตฺวา น มํ ญาตี วนฺทนฺติ หนฺททานิ เต วนฺทาเปสฺสามีติ
อภิญฺญาปาทกํ จตุตฺถชฺฌานํ สมาปชฺชิตฺวา วุฏฺฐาย อิทฺธิยา อากาสํ
อพฺภุคฺคนฺตฺวา เตสํ สีเส ปาทปํสุํ โอกีรมาโน วิย คณฺฑามฺพรุกฺขมูเล
ยมกปาฏิหาริยสทิสํ ปาฏิหาริยมกาสิ ฯ ราชา ตํ อจฺฉริยํ ทิสฺวา
อาห ภควา ตุมฺหากํ มงฺคลทิวเส พฺราหฺมณสฺส วนฺทนตฺถํ
อุปนีตานํ ปาเท โว ปริวตฺเตตฺวา พฺราหฺมณสฺส มตฺถเก ปติฏฺฐิเต
ทิสฺวาปิ อหํ ตุมฺเห วนฺทึ อยํ เม ปฐมวนฺทนา วปฺปมงฺคลทิวเส
ชมฺพูฉายาย สิริสยเน นิปนฺนานํ โว ชมฺพูฉายาย อปริวตฺตนํ ทิสฺวาปิ
ปาเท วนฺทึ อยํ เม ทุติยวนฺทนา อิทานิ อิมํ อทิฏฺฐปุพฺพํ
ปาฏิหาริยํ ทิสฺวาปิ ตุมฺหากํ ปาเท วนฺทามิ อยํ เม ตติยวนฺทนาติ ฯ
     สุทฺโธทนมหาราเชน ปน วนฺทิเต ภควติ อวนฺทิตฺวา ฐิโต นาม
เอกสากิโยปิ นาโหสิ สพฺเพเยว วนฺทึสุ ฯ อิติ ภควา ญาตี
วนฺทาเปตฺวา อากาสโต โอรุยฺห ปญฺญตฺเต อาสเน นิสีทิ ฯ นิสินฺเน
ภควติ สิขาปฺปตฺโต ญาติสมาคโม อโหสิ ฯ สพฺเพ เอกคฺคจิตฺตา
สนฺนิสินฺนา นิสีทึสุ ฯ ตโต มหาเมโฆ โปกฺขรวสฺสํ วสฺสิ ฯ
ตามฺพวณฺณมุทกํ เหฏฺฐา วิรวนฺตํ คจฺฉติ ฯ กสฺสจิ สรีเร
เอกพินฺทุมตฺตมฺปิ น ปตติ ฯ ตํ ทิสฺวา สพฺเพ อจฺฉริยพฺภูตชาตา
อเหสุํ ฯ ภควา น อิทาเนว มยฺหํ ญาติสมาคเม โปกฺขรวสฺสํ
วสติ อตีเตปิ วสฺสีติ อิมิสฺสา อตฺถุปฺปตฺติยา เวสฺสนฺตรชาตกํ
กเถสิ ฯ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา สพฺเพ อุฏฺฐาย วนฺทิตฺวา ปทกฺขิณํ
กตฺวา ปกฺกมึสุ ฯ เอโกปิ ราชา วา ราชมหามตฺโต วา เสฺว
อมฺหากํ ภิกฺขํ คณฺหถาติ วตฺวา คโต นาม นตฺถิ ฯ ภควา
ทุติยทิวเส วีสติภิกฺขุสหสฺสปริวาโร กปิลวตฺถุํ ปิณฺฑาย ปาวิสิ ฯ
น โกจิ ปจฺจุคฺคนฺตฺวา นิมนฺเตสิ วา ปตฺตํ วา อคฺคเหสิ ฯ ภควา
อินฺทขีเล ฐิโต อาวชฺเชสิ กถํ นุโข ปุพฺเพ พุทฺธา กุลนคเร
ปิณฺฑาย จรึสุ กึ อุปฺปฏิปาฏิยา อิสฺสรชนานํ ฆรานิ อคมํสุ
อุทาหุ สปทานจาริกํ จรึสูติ ตโต เอกพุทฺธสฺสาปิ อุปฺปฏิปาฏิยา
คมนํ อทิสฺวา มยาปิ อิทานิ อยเมว วํโส อยํ ปเวณิ ปคฺคเหตพฺพา
อายติญฺจ เม สาวกาปิ มเมว อนุสิกฺขนฺตา ปิณฺฑจาริยวตฺตํ
ปูเรสฺสนฺตีติ โกฏิยํ นิวิฏฺฐเคหโต ปฏฺฐาย สปทานํ ปิณฺฑาย
จรติ ฯ อยฺโย กิร สิทฺธตฺถกุมาโร ปิณฺฑาย จรตีติ จตุภูมิกาทีสุ
ปาสาเทสุ สีหปญฺชรํ วิวริตฺวา มหาชโน ทสฺสนพฺยาวโฏ อโหสิ ฯ
ราหุลมาตาปิ เทวี อยฺยปุตฺโต กิร อิมสฺมึเยว นคเร มหตา
ราชานุภาเวน สุวณฺณสีวิกาทีหิ วิจริตฺวา อิทานิ เกสมสฺสุํ โอหาเรตฺวา
กาสายวตฺถวสโน กปาลหตฺโถ ปิณฺฑาย จรติ โสภติ นุ
โข โน วาติ สีหปญฺชรํ วิวริตฺวา โอโลกยมานา ภควนฺตํ
นานาวิราคสมุชฺชลาย สรีรปฺปภาย นครวีถิโย โอภาเสตฺวา
พุทฺธสิริยา วิโรจมานํ ทิสฺวา อุณฺหีสโต ปฏฺฐาย ยาว ปาทตลา
นรสีหคาถาหิ นาม อฏฺฐหิ คาถาหิ อภิตฺถวิตฺวา รญฺโญ สนฺติกํ
คนฺตฺวา ตุมฺหากํ ปุตฺโต ปิณฺฑาย จรตีติ รญฺโญ อาโรเจสิ ฯ
ราชา ตํ สุตฺวา สํวิคฺคหทโย หตฺเถน สาฏกํ สณฺฐาปยมาโน
ตุริตตุริตํ นิกฺขมิตฺวา เวเคน คนฺตฺวา ภควโต ปุรโต ฐตฺวา
อาห กึ ภนฺเต อมฺเห ลชฺชาเปถ กิมตฺถํ ปิณฺฑาย จรถ กึ
เอตฺตกานํ ภิกฺขูนํ น สกฺกา ภตฺตํ ลทฺธุนฺติ เอวํ สญฺญิโน
อหุวตฺถาติ ฯ วํสจาริตฺตเมตํ มหาราช อมฺหากนฺติ ฯ นนุ ภนฺเต อมฺหากํ
มหาสมฺมตขตฺติยวํโส นาม วํโส ตตฺถ จ เอกขตฺติโยปิ
ภิกฺขาจาโร นาม นตฺถีติ ฯ อยํ มหาราช ราชวํโส นาม ตว วํโส
อมฺหากํ ปน พุทฺธวํโส นาม สพฺพพุทฺธาว ปิณฺฑจาริกา อเหสุนฺติ
อนฺตรวีถิยํ ฐิโตว
          อุตฺติฏฺเฐ นปฺปมชฺเชยฺย    ธมฺมํ สุจริตํ จเร
          ธมฺมจารี สุขํ เสติ       อสฺมึ โลเก ปรมฺหิ จาติ
     อิมํ คาถมาห ฯ คาถาปริโยสาเน ราชา โสตาปตฺติผลํ สจฺฉากาสิ ฯ
          ธมฺมํ จเร สุจริตํ        น ตํ ทุจฺจริตํ จเร
          ธมฺมจารี สุขํ เสติ       อสฺมึ โลเก ปรมฺหิ จาติ
     อิมํ ปน คาถํ สุตฺวา สกทาคามิผเล ปติฏฺฐาสิ ธมฺมปาลชาตกํ
สุตฺวา อนาคามิผเล ปติฏฺฐาสิ มรณสมเย เสตจฺฉตฺตสฺส เหฏฺฐา
สิริสยเน นิปนฺโนเยว อรหตฺตํ ปาปุณิ ฯ อรญฺญวาเสน ปธานานุ-
โยคกิจฺจํ รญฺโญ นาโหสิ ฯ โสตาปตฺติผลํ สจฺฉิกตฺวาเอว ปน
ภควโต ปตฺตํ คเหตฺวา สปริสํ ภควนฺตํ มหาปาสาทํ อาโรเปตฺวา
ปณีเตน ขาทนีเยน โภชนีเยน ปริวิสิ ฯ ภตฺตกิจฺจาวสาเน สพฺพํ
อิตฺถาคารํ อาคนฺตฺวา ภควนฺตํ วนฺทิ ฐเปตฺวา ราหุลมาตรํ ฯ สา
ปน คจฺฉ อยฺยปุตฺตํ วนฺทาหีติ ปริชเนน วุจฺจมานาปิ สเจ มยฺหํ
คุโณ อตฺถิ สยเมว อยฺยปุตฺโต อาคมิสฺสติ อาคตํ นํ
วนฺทิสฺสามีติ วตฺวา น อคมาสิ ฯ ภควา ราชานํ ปตฺตํ คาหาเปตฺวา
ทฺวีหิ อคฺคสาวเกหิ สทฺธึ ราชธีตาย สิริคพฺภํ คนฺตฺวา ราชธีตา
ยถารุจิยา วนฺทมานา น กิญฺจิ วตฺตพฺพาติ วตฺวา ปญญตฺเต
อาสเน นิสีทิ ฯ สา เวเคน อาคนฺตฺวา โคปฺผเกสุ คเหตฺวา
ปาทปิฏฺฐิยํ สีสํ ปริวตฺเตตฺวา ปริวตฺเตตฺวา ยถาชฺฌาสยํ วนฺทิ ฯ
     ราชา ราชธีตาย ภควติ สิเนหพหุมานาทิคุณสมฺปตฺตึ กเถสิ ฯ
ภควา อนจฺฉริยํ มหาราช ยํ อิทานิ ปริปกฺเก ญาเณ ตยา
รกฺขิยมานา ราชธีตา อตฺตานํ รกฺขติ สา ปุพฺเพ อนารกฺขา
ปพฺพตปาเท วิจรมานา อปริปกฺเก ญาเณ อตฺตานํ รกฺขีติ วตฺวา
จนฺทกินฺนรีชาตกํ กเถสิ ฯ ตํ ทิวสเมว นนฺทราชกุมารสฺส เกส-
วิสชฺชนํ ปฏฺฏพนฺโธ ฆรมงฺคลํ อาวาหมงฺคลํ ฉตฺตมงฺคลนฺติ ปญฺจ
มหามงฺคลานิ โหนฺติ ฯ ภควา นนฺทํ ปตฺตํ คาหาเปตฺวา มงฺคลํ
วตฺวา อุฏฐายาสนา ปกฺกามิ ฯ ตทา ชนปทกลฺยาณี กุมารํ
คจฺฉนฺตํ ทิสฺวา ตุวฏํ โข อยฺยปุตฺต อาคจฺเฉยฺยาสีติ วตฺวา คีวํ
ปสาเรตฺวา โอโลเกสิ ฯ โสปิ ภควนฺตํ ปตฺตํ คณฺหถาติ วตฺตุํ
อวิสหมาโน วิหารํเยว อคมาสิ ฯ ตํ อนิจฺฉมานํเยว ภควา
ปพฺพาเชสิ ฯ อิติ ภควา กปิลปุรํ อาคนฺตฺวา ทุติยทิวเส นนฺทํ
ปพฺพาเชสิ ฯ สตฺตเม ทิวเส ราหุลมาตา กุมารํ อลงฺกริตฺวา
ภควโต สนฺติกํ เปเสสิ ปสฺส ตาต เอตํ วีสติสหสฺสสมณปริวุตํ
สุวณฺณวณฺณํ พฺรหฺมรูปวณฺณํ สมณํ อยนฺเต ปิตา เอตสฺส
มหนฺตา นิธโย อเหสุํ ตสฺส นิกฺขมนโต ปฏฺฐาย น ปสฺสาม
คจฺฉ นํ ทายชฺชํ ยาจ อหํ ตาต กุมาโร ฉตฺตํ อุสฺสาเปตฺวา
จกฺกวตฺติ ภวิสฺสามิ ธเนน เม อตฺโถ ธนํ เม เทหิ สามิโก
หิ ปุตฺโต ปิตุสนฺตกสฺสาติ ฯ กุมาโร ภควโต สนฺติกํ คนฺตฺวาว
ปิตุสิเนหํ ปฏิลภิตฺวา หฏฺฐตุฏฺฐจิตฺโต สุขา เต สมณ ฉายาติ
วตฺวา อญฺญมฺปิ พหุํ อตฺตโน อนุรูปํ วทนฺโต อฏฺฐาสิ ฯ
ภควา กตภตฺตกิจฺโจ อนุโมทนํ กตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามิ ฯ
กุมาโรปิ ทายชฺชํ เม สมณ เทหิ ทายชฺชํ เม สมณ เทหีติ
ภควนฺตํ อนุพนฺธิ ฯ เตน วุตฺตํ อนุปุพฺเพน จาริกญฺจรมาโน
เยน กปิลวตฺถุ ฯเปฯ ทายชฺชํ เม สมณ เทหีติ ฯ อถโข
ภควา อายสฺมนฺตํ สารีปุตฺตํ อามนฺเตสีติ ภควา กุมารํ น
นิวตฺตาเปสิ ปริชโนปิ กุมารํ ภควตา สทฺธึ คจฺฉนฺตํ นิวตฺเตตุํ
น วิสหติ ฯ อถ อารามํ คนฺตฺวา ยํ อยํ ปิตุ สนฺตกํ ธนํ อิจฺฉติ
ตํ วฏฺฏานุคตํ สวิฆาตํ หนฺทสฺส โพธิมณฺเฑ ปฏิลทฺธํ สตฺตวิธํ
อริยธนํ เทมิ โลกุตฺตรทายชฺชสฺส นํ สามิกํ กโรมีติ อายสฺมนฺตํ
สารีปุตฺตํ อามนฺเตสิ ฯ อามนฺเตตฺวา จ ปนาห เตนหิ ตฺวํ
สารีปุตฺต ราหุลกุมารํ ปพฺพาเชหีติ ฯ ยสฺมา อยํ ทายชฺชํ ยาจติ
ตสฺมา นํ โลกุตฺตรทายชฺชํ ปฏิลาภาย ปพฺพาเชหีติ อตฺโถ ฯ
     อิทานิ ยา สา ภควตา พาราณสิยํ ตีหิ สรณคมเนหิ ปพฺพชฺชา จ
อุปสมฺปทา จ อนุญฺญาตา ตโต ยสฺมา อุปสมฺปทํ ปฏิกฺขิปิตฺวา
ครุภาเว ฐเปตฺวา ญตฺติจตุตฺเถน กมฺเมน อุปสมฺปทา อนุญฺญาตา
ปพฺพชฺชา ปน เนว ปฏิกฺขิตฺตา น ปุน อนุญฺญาตา ตสฺมา
อนาคเต ภิกฺขูนํ วิมติ อุปฺปชฺชิสฺสติ อยํ ปพฺพชฺชา นาม
ปุพฺเพ อุปสมฺปทาสทิสา กึ นุ โข อิทานิปิ อุปสมฺปทา วิย
กมฺมวาจาย เอว กตฺตพฺพา อุทาหุ สรณคมเนหีติ อิมญฺจ
ปนตฺถํ วิทิตฺวา ภควา ปุน ตีหิ สรณคมเนหิ สามเณรปพฺพชฺชํ
อนุชานิตุกาโม ตสฺมา ธมฺมเสนาปติ ตํ ภควโต อชฺฌาสยํ
วิทิตฺวา ภควนฺตํ ปุน ปพฺพชฺชํ อนุชานาเปตุกาโม อาห กถาหํ
ภนฺเต ราหุลกุมารํ ปพฺพาเชมีติ ฯ อถโข อายสฺมา สารีปุตฺโต
ราหุลกุมารํ ปพฺพาเชสีติ กุมารสฺส มหาโมคฺคลฺลานตฺเถโร เกเส
ฉินฺทิตฺวา กาสายานิ ทตฺวา สารีปุตฺโต สรณานิ อทาสิ ฯ
มหากสฺสปตฺเถโร โอวาทาจริโย อโหสิ ฯ ยสฺมา ปน อุปชฺฌาย-
มูลกา ปพฺพชฺชา จ อุปสมฺปทา จ อุปชฺฌาโยว ตตฺถ อิสฺสโร
น อาจริโย ตสฺมา วุตฺตํ อถโข อายสฺมา สารีปุตฺโต
ราหุลกุมารํ ปพฺพาเชสีติ ฯ เอวํ กุมาโร ปพฺพชิโตติ สุตฺวา
อุปฺปนฺนสํเวเคน หทเยน อถโข สุทฺโธทโน สกฺโกติ สพฺพํ วตฺตพฺพํ ฯ
ตตฺถ ยสฺมา อุญฺฉาจริยาย ชีวโต ปพฺพชิตสฺส อวิเสเสน วรํ
ยาจามีติ วุตฺเต ยาจสฺสูติ วจนํ อปฺปฏิรูปํ น จ พุทฺธานํ
อาจิณฺณํ ตสฺมา อติกฺกนฺตวรา โข โคตม ตถาคตาติ วุตฺตํ ฯ
ยญฺจ ภนฺเต กปฺปติ ยญฺจ อนวชฺชนฺติ ยํ ตุมฺหากญฺเจว ทาตุํ
กปฺปติ อนวชฺชญฺจ โหติ มม สมฺปฏิจฺฉนปฺปจฺจยา วญฺญูหิ
น ครหิตพฺพํ ตํ ยาจามีติ อตฺโถ ฯ ตถา นนฺเท อธิมตฺตํ
ราหุเลติ ยเถว กิร โพธิสตฺตํ เอวํ นนฺทมฺปิ ราหุลมฺปิ มงฺคลทิวเส
เนมิตฺตกา จกฺกวตฺติ ภวิสฺสตีติ พฺยากรึสุ ฯ อถ ราชา ปุตฺตสฺส
จกฺกวตฺติสิรึ ปสฺสิสฺสามีติ อุสฺสาหชาโต ภควโต ปพฺพชฺชาย
มหนฺตํ อิจฺฉาวิฆาตํ ปาปุณิ ฯ ตโต นนฺทสฺส จกฺกวตฺติสิรึ
ปสฺสิสฺสามีติ อุสฺสาหํ ชเนสิ ฯ ตมฺปิ ภควา ปพฺพาเชสิ ฯ
อิติ ตมฺปิ ทุกฺขํ อธิวาเสตฺวา อิทานิ ราหุลสฺส จกฺกวตฺติสิรึ
ปสฺสิสฺสามีติ อุสฺสาหํ ชเนสิ ฯ ตมฺปิ ภควา ปพฺพาเชสิ ฯ เตนสฺส
อิทานิ กุลวํโสปิ ปจฺฉินฺโน กุโต จกฺกวตฺติสิรีติ อธิกตรํ ทุกฺขํ
อุปฺปชฺชิ ฯ เตน วุตฺตํ ตถา นนฺเท อธิมตฺตํ ราหุเลติ ฯ
รญฺโญ ปน อิโต ปจฺฉา อนาคามิผลปฺปตฺติ เวทิตพฺพา ฯ สาธุ
ภนฺเต อยฺยาติ อิทํ กสฺมา อาห ฯ โส กิร จินฺเตสิ ยตฺร หิ
นาม อหมฺปิ พุทฺธมามโก ธมฺมมามโก สงฺฆมามโก สมาโน
อตฺตโน ปิตรา ปุตฺเต ปพฺพาชิยมาเน ญาติวิโยคทุกฺขํ อธิวาเสตุํ
น สกฺโกมิ อญฺเญ ชนา ปุตฺตนตฺตเกสุ ปพฺพชนฺเตสุ กถํ
อธิวาเสสฺสนฺติ ตสฺมา อญฺเญสมฺปิ ตาว เอวรูปํ ทุกฺขํ มา
อโหสีติ อาห ฯ ภควา สาสเน นิยฺยานิกการณํ ราชา วทตีติ
ธมฺมกถํ กตฺวา น ภิกฺขเว อนนุญฺญาโต มาตาปิตูหิ ปุตฺโต
ปพฺพาเชตพฺโพติ สิกฺขาปทํ ปญฺญาเปสิ ฯ ตตฺถ มาตาปิตูหีติ
ชนนีชนเก สนฺธาย วุตฺตํ ฯ สเจ เทฺว อตฺถิ เทฺวปิ
อาปุจฺฉิตพฺพา ฯ สเจ ปิตา มโต โหติ มาตา วา โย ชีวติ โส
อาปุจฺฉิตพฺโพ ฯ ปพฺพชิตาปิ อาปุจฺฉิตพฺพาว ฯ อาปุจฺฉนฺเตน
สยํ วา คนฺตฺวา อาปุจฺฉิตพฺพํ อญฺโญ วา เปเสตพฺโพ โสเอว
วา เปเสตพฺโพ คจฺฉ มาตาปิตโร อาปุจฺฉิตฺวา เอหีติ ฯ สเจ
อนุญฺญาโตมฺหีติ วทติ สทฺทหนฺเตน ปพฺพาเชตพฺโพ ฯ ปิตา สยํ
ปพฺพชิโต ปุตฺตมฺปิ ปพฺพาเชตุกาโม โหติ มาตรํ อาปุจฺฉิตฺวาว
ปพฺพาเชตุ ฯ มาตา วา ธีตรํ ปพฺพาเชตุกามา ปิตรํ อาปุจฺฉิตฺวาว
ปพฺพาเชตุ ฯ ปิตา ปุตฺตทาเรน อนตฺถิโก ปลายิ ฯ มาตา อิมํ
ปพฺพาเชถาติ ปุตฺตํ ภิกฺขูนํ เทติ ปิตาสฺส กุหินฺติ วุตฺเต
จิตฺตเกฬิยํ กีฬิตุํ ปลาโตติ วทติ ตํ ปพฺพาเชตุํ วฏฺฏติ ฯ มาตา
เกนจิ ปุริเสน สทฺธึ ปลาตา โหติ ฯ ปิตา ปน ปพฺพาเชถาติ
เทติ ฯ เอตฺถาปิ เอเสว นโย ฯ ปิตา วิปฺปวุตฺโถ โหติ ฯ
มาตา ปุตฺตํ ปพฺพาเชถาติ อนุชานาติ ปิตาสฺส กุหินฺติ วุตฺเต
กึ ตุมฺหากํ ปิตรา อหํ ชานิสฺสามีติ วทติ ปพฺพาเชตุํ วฏฺฏตีติ
กุรุนฺทิยํ วุตฺตํ ฯ มาตาปิตโร มตา ทารโก จูฬมาตาทีนํ สนฺติเก
สํวฑฺโฒ ตสฺมึ ปพฺพาชิยมาเน ตํ นิสฺสาย ญาตกา กลหํ วา
กโรนฺติ ขียนฺติ วา ตสฺมา วิวาทุปจฺเฉทนตฺถํ อาปุจฺฉิตฺวาว
ปพฺพาเชตพฺโพ ฯ อนาปุจฺฉา ปพฺพาเชนฺตสฺส ปน อาปตฺติ นตฺถิ ฯ
ทหรกาเล คเหตฺวา โปสนกา มาตาปิตโร นาม โหนฺติ ฯ เตสุปิ
เอเสว นโย ฯ ปุตฺโต อตฺตานํ นิสฺสาย ชีวติ น มาตาปิตโร
สเจปิ ราชา โหติ อาปุจฺฉิตฺวาว ปพฺพาเชตพฺโพ ฯ มาตาปิตูหิ
อนุญฺญาโต ปพฺพชิตฺวา ปุน วิพฺภมติ สเจปิ สตฺตกฺขตฺตุํ
ปพฺพชิตฺวา วิพฺภมติ อาคตาคตกาเล ปุนปฺปุนํ อาปุจฺฉิตฺวาว
ปพฺพาเชตพฺโพ ฯ สเจ เอวํ วทนฺติ อยํ วิพฺภมิตฺวา เคหํ อาคโต
อมฺหากํ กมฺมํ น กโรติ ปพฺพชิตฺวา ตุมฺหากํ วตฺตํ น ปูเรติ
นตฺถิ อิมสฺส อาปุจฺฉนกิจฺจํ อาคตาคตํ นํ ปพฺพาเชยฺยาถาติ
เอวํ นิสฺสฏฺฐํ ปุน อนาปุจฺฉาปิ ปพฺพาเชตุํ วฏฺฏติ ฯ โยปิ
ทหรกาเลเยว อยํ ตุมฺหากํ ทินฺโน ยทา อิจฺฉถ ตทา
ปพฺพาเชยฺยาถาติ เอวํ ทินฺโน โหติ โสปิ อาคตาคโต ปุน
อาปุจฺฉิตฺวาว ปพฺพาเชตพฺโพ ฯ ยมฺปน ทหรกาเลเยว อิมํ ภนฺเต
ปพฺพาเชยฺยาถาติ อนุชานิตฺวา ปจฺฉา วุฑฺฒิปฺปตฺตกาเล นานุชานนฺติ ฯ
อยํ น อนาปุจฺฉา ปพฺพาเชตพฺโพ ฯ เอโก มาตาปิตูหิ สทฺธึ
ภณฺฑิตฺวา ปพฺพาเชถ มนฺติ อาคจฺฉติ ฯ อาปุจฺฉิตฺวา เอหีติ
จ วุตฺโต นาหํ คจฺฉามิ สเจ มํ น ปพฺพาเชถ วิหารํ วา
ฌาเปมิ สตฺเถน วา ตุมฺเห ปหรามิ ตุมฺหากํ ญาตกอุปฏฺฐากานํ
วา อารามจฺเฉทนาทีหิ อนตฺถํ อุปฺปาเทมิ รุกฺขา วา ปติตฺวา
มรามิ โจรมชฺฌํ วา ปวิสามิ เทสนฺตรํ วา คจฺฉามีติ
วทติ ฯ ตํ ชีวิตสฺเสว รกฺขณตฺถาย ปพฺพาเชตุํ วฏฺฏติ ฯ
สเจ ปนสฺส มาตาปิตโร อาคนฺตฺวา กสฺมา อมฺหากํ ปุตฺตํ
ปพฺพาชยิตฺถาติ วทนฺติ เตสํ ตมตฺถํ อาโรเจตฺวา รกฺขณตฺถาย
นํ ปพฺพาชยิมฺหา ปญฺญายถ ตุมฺเห ปุตฺเตนาติ วตฺตพฺพา ฯ
รุกฺขา ปปติสฺสามีติ อารูหิตฺวา ปน หตฺถปาเท มุญฺจนฺตํ ปพฺพาเชตุํ
วฏฺฏติเยว ฯ เอโก วิเทสํ คนฺตฺวา ปพฺพชฺชํ ยาจติ ฯ อาปุจฺฉิตฺวา
เจ คโต ปพฺพาเชตพฺโพ ฯ โน เจ ทหรภิกฺขุํ เปเสตฺวา
อาปุจฺฉาเปตฺวา ปพฺพาเชตพฺโพ ฯ อติทูรญฺเจ โหติ ปพฺพาเชตฺวาปิ
ภิกฺขูหิ สทฺธึ เปเสตฺวา ทสฺเสตุํ วฏฺฏติ ฯ กุรุนฺทิยมฺปน วุตฺตํ
สเจ ทูรํ โหติ มคฺโค จ มหากนฺตาโร คนฺตฺวา อาปุจฺฉิสฺสามีติ
ปพฺพาเชตุํ วฏฺฏตีติ ฯ สเจ ปน มาตาปิตูนํ พหู ปุตฺตา โหนฺติ
เอวญฺจ วทนฺติ ภนฺเต เอเตสํ ทารกานํ ยํ อิจฺฉถ ตํ
ปพฺพาเชยฺยาถาติ ทารเก วีมํสิตฺวา ยํ อิจฺฉติ โส ปพฺพาเชตพฺโพ
สเจปิ สกเลน กุเลน วา คาเมน วา อนุญฺญาตํ โหติ ภนฺเต
อิมสฺมึ กุเล วา คาเม วา ยํ อิจฺฉถ ตํ ปพฺพาเชยฺยาถาติ ยํ
อิจฺฉติ โส ปพฺพาเชตพฺโพติ ฯ
                  ราหุลวตฺถุกถา นิฏฺฐิตา ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้า ๗๑-๘๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=3&A=1483&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=3&A=1483&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=4&i=118              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=4&A=3321              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=4&A=3442              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=4&A=3442              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_4

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]