อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วินย.อ. (สมนฺต.๓)

                     สมถกฺขนฺธกวณฺณนา
                        -------
     {๑๘๖-๑๘๗} สมถกฺขนฺธเก ฯ อธมฺมวาที ปุคฺคโลติอาทีนิ ฉ มาติกาปทานิ
นิกฺขิปิตฺวา อธมฺมวาที ปุคฺคโล ธมฺมวาทึ ปุคฺคลํ สญฺญาเปตีติอาทินา
นเยน วิตฺถาโร วุตฺโต ฯ ตตฺถ สญฺญาเปตีติ การณปฏิรูปกานิ
วจนานิ วตฺวา ปริโตเสตฺวา ชานาเปติ ฯ นิชฺฌาเปตีติ
ยถา โส ตํ อตฺถํ นิชฺฌาเปติ โอโลเกติ เอวํ กโรติ ฯ
เปกฺเขติ อนุเปกฺเขตีติ ยถา โส ตํ อตฺถํ เปกฺเขติ เจว ปุนปฺปุนํ
จ เปกฺเขติ เอวํ กโรติ ฯ ทสฺเสติ อนุทสฺเสตีติ เตสญฺเญว
ปริยายวจนานิ ฯ อธมฺเมน วูปสมตีติ ยสฺมา โส อธมฺมเมว
อยํ ธมฺโมติอาทินา นเยน ตํ โมเหตฺวา ทสฺเสติ ตสฺมา
อธมฺเมน วูปสมติ นาม ฯ {๑๘๘} ธมฺเมน วูปสมตีติ ยสฺมา ธมฺมวาที
ธมฺมเมว อยํ ธมฺโมติอาทินา นเยน อโมเหตฺวา ทสฺเสติ ตสฺมา
ธมฺเมน วูปสมติ นาม ฯ
     {๑๙๕} ปญฺจิมานิ ภิกฺขเว ธมฺมิกานิ สติวินยสฺส ทานานีติ เอตฺถ
สุทฺธสฺส อาปตฺติกสฺส ทานํ เอกํ อนุวทิตสฺส ทานํ เอกํ
ยาจิตสฺส ทานํ เอกํ สงฺเฆน ทานํ เอกํ ธมฺเมน สมคฺเคน
ทานํ เอกนฺติ เอวํ ปญฺจ ฯ เอตานิ ปน เอเกกองฺควเสน น
ลพฺภนฺติ ฯ ตสฺมา เทสนามตฺตเมเวตํ ฯ ปญฺจงฺคสมนฺนาคตํ ปน
สติวินยทานํ ธมฺมิกนฺติ อยเมตฺถ อตฺโถ ฯ ตตฺถ จ อนุวทนฺตีติ
โจเทนฺติ ฯ เสสํ อุตฺตานเมว ฯ อยมฺปน สติวินโย ขีณาสวสฺเสว
ทาตพฺโพ น อญฺญสฺส อนฺตมโส อนาคามิโนปิ ฯ โส จ โข
อญฺเญน โจทิยมานสฺเสว น อโจทิยมานสฺส ฯ ทินฺเน จ ปน
ตสฺมึ โจทกสฺส กถา น รูหติ ฯ โจเทนฺโตปิ อยํ ขีณาสโว
สติวินยลทฺโธ โก ตุยฺหํ กถํ คเหสฺสตีติ อปสาเทตพฺพตํ อาปชฺชติ ฯ
     {๑๙๖} ภาสิตปริกนฺตนฺติ วาจาย ภาสิตํ กาเยเนว ปริกนฺตํ ปรกฺกมิตฺวา
กตนฺติ อตฺโถ ฯ สรตายสฺมา เอวรูปึ อาปตฺตึ อาปชฺชิตาติ เอตถ
สรตุ อายสฺมา เอวรูปึ อาปตฺตึ อาปชฺชิตา อายสฺมา เอวรูปิยา
อาปตฺติยาติ อยมตฺโถ ฯ อาปชฺชิตฺวาติ วา ปาโฐ ฯ ตสฺสตฺโถ
ปฐมํ อาปชฺชิตฺวา ปจฺฉา ตํ อาปตฺตึ สรตุ อายสฺมาติ ฯ
     {๒๐๒} เยภุยฺยสิกาย วูปสเมตุนฺติ เอตฺถ ยสฺสา กิริยาย ธมฺมวาทิโน
พหุตรา เอสา เยภุยฺยสิกา นาม ฯ {๒๐๔} อธมฺมิกสลากคาเหสุ ฯ
โอรมตฺตกนฺติ ปริตฺตํ อปฺปมตฺตกํ ภณฺฑนมตฺตเมว ฯ น จ
คติคตนฺติ เทฺว ตโย อาวาเส น คตํ ตตฺถ ตตฺเถว วา
ทฺวตฺติกฺขตฺตุํ อวินิจฺฉิตํ ฯ น จ สริตสาริตนฺติ ทฺวตฺติกฺขตฺตุํ เตหิ
ภิกฺขูหิ สยํ สริตํ วา อญฺเญหิ สาริตํ วา น โหติ ฯ ชานาตีติ
สลากํ คาเหนฺโต ชานาติ อธมฺมวาทิโน พหุตราติ ฯ อปฺเปวนามาติ
อิมินา นีหาเรน สลากาย คาหิยมานาย อปฺเปวนาม อธมฺมวาทิโน
พหุตรา อสฺสูติ อยมสฺส อชฺฌาสโย โหติ ฯ อปเรสุปิ ทฺวีสุ
ปเทสุ เอเสว นโย ฯ อธมฺเมน คณฺหนฺตีติ อธมฺมวาทิโน เอวํ
มยํ พหุตรา ภวิสฺสามาติ เทฺว เทฺว สลากาโย คณฺหนฺติ ฯ วคฺคา
คณฺหนฺตีติ เทฺว ธมฺมวาทิโน เอกํ ธมฺมวาทิสลากํ คณฺหนฺติ
เอวํ ธมฺมวาทิโน น พหุตรา ภวิสฺสนฺตีติ มญฺญมานา ฯ น จ
ยถาทิฏฺฐิยา คณฺหนฺตีติ ธมฺมวาทิโน หุตฺวา พลวปกฺขํ ภวิสฺสามาติ
อธมฺมวาทิสลากํ คณฺหนฺติ ฯ ธมฺมิกสลากคาเหสุ อยเมวตฺโถ
ปริวตฺเตตฺวา เวทิตพฺโพ ฯ เอวํ สลากํ คเหตฺวา สเจ พหุตรา
ธมฺมวาทิโน โหนฺติ ยถา เต วทนฺติ เอวํ ตํ อธิกรณํ
วูปสเมตพฺพํ เอวํ เยภุยฺยสิกาย วูปสนฺตํ โหติ ฯ อยเมตฺถ
สงฺเขโป ฯ วิตฺถาโร ปน ปรโตปิ อาคมิสฺสติ ฯ
     {๒๐๗} อสุจีติ อสุจีหิ กายวจีกมฺเมหิ สมนฺนาคโต ฯ อลชฺชีติ
สญฺจิจฺจ อาปชฺชนาทินา อลชฺชิลกฺขเณน สมนฺนาคโต ฯ สานุวาโทติ
สอุปวาโท ฯ อิติ อิเมสญฺจ ติณฺณํ องฺคานํ วเสน ตีณิ กรณานิ
สงฺเฆน กรณํ ธมฺเมน สมคฺเคน กรณนฺติ อิมานิ จ เทฺวติ
ปญฺจ ตสฺส ปาปิยสิกากมฺมสฺส กรณานิ นาม โหนฺติ ฯ เสสเมตฺถ
ตชฺชนียาทีสุ วุตฺตนยเมว ฯ อยมฺปเนตฺถ วจนตฺโถ ฯ อิทญฺหิ
โย ปาปุสฺสนฺนตาย ปาปิโย ปุคฺคโล ตสฺส กตฺตพฺพโต ตสฺส
ปาปิยสิกากมฺมนฺติ วุจฺจติ ฯ
     {๒๑๒} กกฺขฬตาย วาฬตายาติ กกฺขฬภาวาย เจว วาฬภาวาย จ ฯ
เภทายาติ สงฺฆเภทาย ฯ สพฺเพเหว เอกชฺฌนฺติ กสฺสจิ ฉนฺทํ
อนาหริตฺวา คิลาเนปิ ตตฺเถว อาเนตฺวา เอกโต สนฺนิปติตพฺพํ ฯ
ติณวตฺถารเกน วูปสเมยฺยาติ เอตฺถ อิทํ กมฺมํ ติณวตฺถารกสทิสตฺตา
ติณวตฺถารโกติ วุตฺตํ ฯ ยถา หิ คูถํ วา มุตฺตํ วา ฆฏิยมานํ
ทุคฺคนฺธตาย พาธติ ติเณหิ อวตฺถริตฺวา สุปฏิจฺฉาทิตสฺส ปนสฺส
โส คนฺโธ น พาธติ เอวเมว ยํ อธิกรณํ มูลานุมูลํ คนฺตฺวา
วูปสมิยมานํ กกฺขฬตาย วาฬตาย เภทาย สํวตฺตติ ตํ อิมินา
กมฺเมน วูปสนฺตํ คูถํ วิย ติณวตฺถารเกน ปฏิจฺฉนฺนํ สุวูปสนฺตํ
โหตีติ อิทํ กมฺมํ ติณวตฺถารกสทิสตฺตา ติณวตฺถารโกติ วุตฺตํ ฯ
     {๒๑๓} ถุลฺลวชฺชนฺติ ปาราชิกญฺเจว สงฺฆาทิเสสํ จ ฯ คิหิปฏิสํยุตฺตนฺติ คิหีนํ
หีเนน ขุํสนวมฺภนธมฺมิกปฏิสฺสเวสุ อาปนฺนํ อาปตฺตึ ฐเปตฺวา ฯ
     {๒๑๔} เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว เต ภิกฺขู ตาหิ อาปตฺตีหิ วุฏฺฐิตา โหนฺตีติ
เอวํ ติณวตฺถารกกมฺมวาจาย กตาย กมฺมวาจาปริโยสาเน ยตฺตกา
ตตฺถ สนฺนิปติตา อนฺตมโส สุตฺตาปิ สมาปนฺนาปิ อญฺญาวิหิตาปิ
สพฺเพ เต ภิกฺขู ยาว อุปสมฺปทมณฺฑลโต ปฏฺฐาย ถุลฺลวชฺชญฺจ
คิหิปฏิสํยุตฺตํ จ ฐเปตฺวา อวเสสา อาปตฺติโย อาปนฺนา สพฺพาหิ
ตาหิ อาปตฺตีหิ วุฏฺฐิตา โหนฺติ ฯ ทิฏฺฐาวิกมฺนนฺติ เย ปน
น เมตํ ขมตีติ อญฺญมญฺญํ ทิฏฺฐาวิกมฺมํ กโรนฺติ เตหิ วา
สทฺธึ อาปตฺตึ อาปชฺชิตฺวาปิ ตตฺถ อนาคตา อาคนฺตฺวา วา
ฉนฺทํ ทตฺวา ปริเวณาทีสุ นิสินฺนา เต ตาหิ อาปตฺตีหิ น วุฏฺฐิตา
โหนฺติ ฯ เตน วุตฺตํ ฐเปตฺวา ทิฏฺฐาวิกมฺมํ ฐเปตฺวา เย
น ตตฺถ โหนฺตีติ ฯ
     {๒๑๕} ภิกฺขุนีนํ อนูปขชฺชาติ ภิกฺขุนีนํ อนฺโต ปวิสิตฺวา ฯ
วิวาทาธิกรณาทีนํ วจนตฺโถ ทุฏฺฐโทสสํวณฺณนายํ วุตฺโตเยว ฯ
วิปจฺจตาย โวหาโรติ จิตฺตทุกฺขตฺถํ โวหาโร ฯ ผรุสวจนนฺติ
อตฺโถ ฯ โย ตตฺถ อนุวาโทติ โย เตสุ อนุวทนฺเตสุ อุปวาโท ฯ
อนุวทนาติ อาการทสฺสนเมตํ ฯ อุปวทนาติ อตฺโถ ฯ อนุลฺลปนา
อนุภณนาติ อุภยํ อนุวทนาย เววจนมตฺตเมว ฯ อนุสมฺปวงฺกตาติ
ปุนปฺปุนํ กายจิตฺตวาจาหิ ตตฺเถว สมฺปวงฺกตา อนุวงฺกตภาโวติ
อตฺโถ ฯ อพฺภุสฺสหนตาติ กสฺมา เอวํ น อุปวทิสฺสามิเยวาติ
อุสฺสาหํ กตฺวา อนุวทนา ฯ อนุพลปฺปทานนฺติ ปุริมวจนสฺส การณํ
ทสฺเสตฺวา ปจฺฉิมวจเนน พลปฺปทานํ ฯ
     กิจฺจยตา กรณียตาติ เอตฺถ กิจฺจเมว กิจฺจยํ กิจฺจยสฺส
ภาโว กิจฺจยตา ฯ กรณียสฺส ภาโว กรณียตา ฯ อุภยเมตํ
สงฺฆกมฺมสฺเสว อธิวจนํ ฯ อปโลกนกมฺมนฺติอาทิ ปน ตสฺเสว
ปเภททสฺสนตฺถํ ฯ ตตฺถ อปโลกนกมฺมํ นาม สีมฏฺฐกสงฺฆํ โสเธตฺวา
ฉนฺทารหานํ ฉนฺทํ อาหริตฺวา สมคฺคสฺส สงฺฆสฺส อนุมติยา ติกฺขตฺตุํ
สาเวตฺวา กตฺตพฺพกมฺมํ ฯ ญตฺติกมฺมํ นาม วุตฺตนเยเนว สมคฺคสฺส
สงฺฆสฺส อนุมติยา เอกาย ญตฺติยา กตฺตพฺพกมฺมํ ฯ ญตฺติทุติยกมฺมํ
นาม วุตฺตนเยเนว สมคฺคสฺส สงฺฆสฺส อนุมติยา เอกาย ญตฺติยา
เอกาย จ อนุสาวนายาติ เอวํ ญตฺติทุติยาย อนุสาวนาย
กตฺตพฺพกมฺมํ ฯ ญตฺติจตุตฺถกมฺมํ นาม วุตฺตนเยเนว สมคฺคสฺส สงฺฆสฺส
อนุมติยา เอกาย ญตฺติยา ตีหิ จ อนุสาวนาหีติ เอวํ ญตฺติจตุตฺถาหิ
ตีหิ อนุสาวนาหิ กตฺตพฺพกมฺมํ ฯ
     ตตฺถ อปโลกนกมฺมํ อปโลเกตฺวาว กาตพฺพํ ญตฺติกมฺมาทิวเสน
น กาตพฺพํ ฯ ญตฺติกมฺมํปิ เอกํ ญตฺตึ ฐเปตฺวา กาตพฺพํ
อปโลกนกมฺมาทิวเสน น กาตพฺพํ ฯ ญตฺติทุติยกมฺมํ ปน
อปโลเกตฺวา กตฺตพฺพมฺปิ อตฺถิ อกตฺตพฺพมฺปิ อตฺถิ ฯ ตตฺถ
สีมาสมฺมติ สีมาสมูหนนํ กฐินทานํ กฐินุพฺภาโร กุฏิวตฺถุเทสนา
วิหารวตฺถุเทสนาติ อิมานิ ฉ กมฺมานิ ครุกานิ อปโลเกตฺวา กาตุํ
น วฏฺฏติ ฯ ญตฺติทุติยกมฺมวาจํ สาเวตฺวาว กาตพฺพานิ ฯ
อวเสสา เตรสสมฺมติโย เสนาสนคาหกมตกจีวรทานาทิสมฺมติโย จาติ
เอวรูปานิ ลหุกกมฺมานิ อปโลเกตฺวาปิ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ ญตฺติกมฺม-
ญตฺติจตุตฺถกมฺมวเสน ปน น กาตพฺพเมว ฯ ญตฺติจตุตฺถกมฺมํ
ญตฺตึ จ ติสฺโส จ กมฺมวาจาโย สาเวตฺวาว กาตพฺพํ ฯ
อปโลกนกมฺมาทิวเสน น กาตพฺพนฺติ ฯ อยเมตฺถ สงฺเขโป ฯ
     วิตฺถารโต ปน อิมานิ จตฺตาริ กมฺมานิ กตีหากาเรหิ วิปชฺชนฺตีติ-
อาทินา นเยน ปริวาราวสาเน กมฺมวคฺเค เอเตสํ วินิจฺฉโย
อาคโตเยว ฯ ยมฺปน ตตฺถ อนุตฺตานํ ตํ กมฺมวคฺเคเยว
วณฺณยิสฺสาม ฯ เอวญฺหิ สติ น อฏฺฐาเน วณฺณนา ภวิสฺสติ ฯ
อาทิโต ปฏฺฐาย จ ตสฺส ตสฺส กมฺมสฺส วิญฺญาตตฺตา สุวิญฺเญยฺโย
ภวิสฺสติ ฯ {๒๑๖} วิวาทาธิกรณสฺส กึ มูลนฺติอาทีนิ ปาลิยา วเสเนว
เวทิตพฺพานิ ฯ {๒๒๐} วิวาทาธิกรณํ สิยา กุสลนฺติอาทีสุ เยน วิวทนฺติ
โส จิตฺตุปฺปาโท วิวาโท สมเถหิ จ อธิกรณียตาย อธิกรณนฺติ-
เอวมาทินา นเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพ ฯ {๒๒๒} อาปตฺตาธิกรณํ สิยา
อกุสลํ สิยา อพฺยากตํ นตฺถิ อาปตฺตาธิกรณํ กุสลนฺติ เอตฺถ
สนฺธาย ภาสิตวเสน อตฺโถ เวทิตพฺโพ ฯ ยสฺมึ หิ ปฐวีขณนาทิเก
อาปตฺตาธิกรเณ กุสลจิตฺตํ องฺคํ โหติ ตสฺมึ สติ น สกฺกา
วตฺตุํ นตฺถิ อาปตฺตาธิกรณํ กุสลนฺติ ฯ ตสฺมา นยิทํ
องฺคปโหนกจิตฺตํ สนฺธาย วุตฺตํ ฯ อิทํ ปน สนฺธาย วุตฺตํ ฯ ยนฺตาว
อาปตฺตาธิกรณํ โลกวชฺชํ ตํ เอกนฺตโต อกุสลเมว ตตฺถ สิยา
กุสลนฺติ วิกปฺโป นตฺถิ ฯ ยมฺปน ปณฺณตฺติวชฺชํ ตํ ยสฺมา
สญฺจิจฺจ อิทํ อาปตฺตึ วีติกฺกมามีติ วีติกฺกมนฺตสฺเสว อกุสลํ
โหติ ฯ อสญฺจิจฺจ ปน กิญฺจิ อชานนฺตสฺส สหเสยฺยาทิวเสน
อาปชฺชนโต อพฺยากตํ โหติ ฯ ตสฺมา ตตฺถ สญฺจิจฺจาสญฺจิจฺจวเสน
อิมํ วิกปฺปภาวํ สนฺธาย อิทํ วุตฺตํ อาปตฺตาธิกรณํ สิยา อกุสลํ
สิยา อพฺยากตํ นตฺถิ อาปตฺตาธิกรณํ กุสลนฺติ ฯ สเจ ปน ยํ
กุสลจิตฺโต อาปชฺชติ อิทํ วุจฺจติ อาปตฺตาธิกรณํ กุสลนฺติ
วเทยฺย ฯ อจิตฺตกานํ เอฬกโลมปทโสธมฺมเทสนาทิสมุฏฺฐานานํปิ
กุสลจิตฺตํ อาปชฺเชยฺย น จ ตตฺถ วิชฺชมานํปิ กุสลจิตฺตํ อาปตฺติยา
องฺคํ ฯ กายวจีวิญฺญตฺติวเสน ปน จลิตปวตฺตานํ กายวาจานํ
อญฺญตรเมว องฺคํ ฯ ตญฺจ รูปกฺขนฺธปริยาปนฺนตฺตา อพฺยากตนฺติ ยํ
ชานนฺโตติอาทิมฺหิ ปน อยมตฺโถ ฯ ยํ จิตฺตํ อาปตฺติยา องฺคํ โหติ
เตน วตฺถุํ ชานนฺโต อิทํ วีติกฺกมามีติ จ วีติกฺกมากาเรน สทฺธึ
ชานนฺโต สญฺชานนฺโต วีติกฺกมเจตนาวเสน เจเตตฺวา ปกปฺเปตฺวา
อุปกฺกมวเสน มทฺทนฺโต อภิวิตริตฺวา นิราสงฺกจิตฺตํ เปเสตฺวา ยํ
อาปตฺตาธิกรณํ วีติกฺกมติ อาปชฺชติ ฯ ตสฺส เอวํ วีติกฺกมโต
โย วีติกฺกโม อิทํ วุจฺจติ อาปตฺตาธิกรณํ อกุสลํ ฯ อพฺยากตวาเรปิ
ยํ จิตฺตํ อาปตฺติยา องฺคํ โหติ ตสฺส อภาเวน อชานนฺโต
วีติกฺกมากาเรน จ สทฺธึ อชานนฺโต อสญฺชานนฺโต อาปตฺติองฺคภูตาย
วีติกฺกมเจตนายาภาเวน อเจเตตฺวา สญฺจิจฺจ มทฺทนสฺส อภาเวน
อนภิวิตริตฺวา นิราสงฺกจิตฺตํ อเปเสตฺวา ยํ อาปตฺตาธิกรณํ วีติกฺกมติ
อาปชฺชติ ฯ ตสฺส เอวํ วีติกฺกมโต โย วีติกฺกโม อิทํ วุจฺจติ
อาปตฺตาธิกรณํ อพฺยากตนฺติ ฯ {๒๒๔} อยํ วิวาโท โน อธิกรณนฺติ-
อาทีสุ สมเถหิ อธิกรณียตาย อภาวโต โน อธิกรณนฺติ
เอวมตฺโถ เวทิตพฺโพ ฯ
     {๒๒๘} ยาวติกา ภิกฺขู กมฺมปฺปตฺตาติ เอตฺถ จตุวคฺคกรเณ กมฺเม
จตฺตาโร ปญฺจวคฺคกรเณ ปญฺจ ทสวคฺคกรเณ ทส วีสติวคฺคกรเณ
วีสติ ภิกฺขู กมฺมปฺปตฺตาติ เวทิตพฺพา ฯ
     {๒๓๐} สุปริคฺคหิตนฺติ สุฏฺฐุปริคฺคหิตํ กตฺวา ปฏิจฺฉิตพฺพํ ฯ ปฏิจฺฉิตฺวา
จ ปน อชฺช ภณฺฑกํ โธวาม อชฺช ปตฺตํ ปจาม อชฺเชโก
ปลิโพโธ อตฺถีติ มานนิคฺคหตฺถาย กติปาหํ อติกฺกเมตพฺพํ ฯ
     {๒๓๑} อนนฺตานิ เจว ภสฺสานิ ชายนฺตีติ อปริมาณานิ อิโตจิโต จ
วจนานิ อุปฺปชฺชนฺติ ฯ ภาสานีติปิ ปาโฐ ฯ อยเมวตฺโถ ฯ
อุพฺพาหิกาย สมฺมนฺนิตพฺโพติ อปโลเกตฺวา วา สมฺมนฺนิตพฺโพ ปรโต
วุตฺตาย ญตฺติทุติยาย วา กมฺมวาจาย ฯ เอวํ สมฺมเตหิ ปน
ภิกฺขูหิ วิสุํ นิสีทิตฺวา วา ตสฺสาเยว วา ปริสาย อญฺเญหิ น กิญฺจิ
กเถตพฺพนฺติ สาเวตฺวา ตํ อธิกรณํ วินิจฺฉิตพฺพํ ฯ
     {๒๓๓} ตตฺรสฺสาติ ตสฺสํ ปริสติ ภเวยฺย ฯ เนว สุตฺตํ อาคตนฺติ
น มาติกา อาคตา ฯ โน สุตฺตวิภงฺโคติ วินโย น ปคุโณ ฯ
พฺยญฺชนฉายาย อตฺถํ ปฏิพาหตีติ พฺยญฺชนมตฺตเมว คเหตฺวา อตฺถํ
ปฏิเสเธติ ฯ ชาตรูปรชตเขตฺตวตฺถุปฏิคฺคหณาทีสุ วินยธเรหิ ภิกฺขูหิ
อาปตฺติยา การิยมาเน ทิสฺวา กิมิเม อาปตฺติยา กาเรถ นนุ
ชาตรูปรชตปฏิคฺคหณา ปฏิวิรตา โหนฺตีติ เอวํ สุตฺเต ปฏิวิรติ-
มตฺตเมว วุตฺตํ นตฺถิ เอตฺถ อาปตฺตีติ วทติ ฯ อปโร ธมฺมกถิโก
สุตฺตสฺส อาคตตฺตา โอลมฺเพตฺวา นิวาเสนฺตานํ อาปตฺติยา
อาโรปิยมานาย กิมิเมสํ อาโรเปถ นนุ ปริมณฺฑลํ นิวาเสสฺสามีติ
สิกฺขา กรณียาติ เอวํ สิกฺขากรณมตฺตเมเวตฺถ วุตฺตํ นตฺถิ เอตฺถ
อาปตฺตีติ วทติ ฯ
     {๒๓๔} ยถา พหุตรา ภิกฺขูติ เอตฺถ เอเกนปิ อธิกา พหุตราว ฯ
โก ปน วาโท ทฺวีหิ ตีหิ ฯ
     {๒๓๕} สญฺญตฺติยาติ สญฺญาปนตฺถาย ฯ คูฬฺหกนฺติอาทีสุ อลชฺชุสฺสนฺนาย
ปริสาย คูฬฺหโก สลากคาโห กาตพฺโพ ฯ ลชฺชุสฺสนฺนาย
วิวฏโก ฯ พาลุสฺสนฺนาย สกณฺณชปฺปโก ฯ วณฺณาวณฺณาโย
กตฺวาติ ธมฺมวาทีนญฺจ อธมฺมวาทีนญฺจ สลากาโย นิมิตฺตสญฺญํ
อาโรเจตฺวา อญฺญมญฺญํ วิสภาคา กาตพฺพา ฯ ตโต ตา สพฺพาปิ
จีวรโภเค กตฺวา วุตฺตนเยเนว คาเหตพฺพา ฯ ทุคฺคโหติ
ปจฺจุกฺกฑฺฒิตพฺพนฺติ ทุคฺคหิตา สลากาโยติ วตฺวา ปุน คาเหตฺวา ยาวตติยํ
คาเหตพฺพา ฯ สุคฺคโหติ สาเวตพฺพนฺติ เอกสฺมึปิ ธมฺมวาทิสฺมึ
อติเรเก ชาเต สุคฺคหิตา สลากาโยติ สาเวตพฺพํ ฯ ยถา จ เต
ธมฺมวาทิโน วทนฺติ ตถา ตํ อธิกรณํ วูปสเมตพฺพนฺติ ฯ
อถ ยาวตติยํปิ อธมฺมวาทิโน พหุตราว โหนฺติ ฯ อชฺช
อกาโล เสฺว ชานิสฺสามาติ วุฏฺฐหิตฺวา อลชชีนํ ปกฺขํ วิเภทตฺถาย
ธมฺมวาทิปกฺขํ ปริเยสิตฺวา ปุนทิวเส สลากคาโห กาตพฺโพ ฯ
อยํ คูฬฺหโก สลากคาโห ฯ สกณฺณชปฺปเก ปน คหิเต
วตฺตพฺโพติ เอตฺถ สเจ สงฺฆตฺเถโร อธมฺมวาทิสลากํ คณฺหาติ
โส เอวํ อวโพเธตพฺโพ ภนฺเต ตุมฺเห มหลฺลกา วโย
อนุปฺปตฺตา ตุมฺหากํ เอตํ น ยุตฺตํ อยํ ปน อธมฺมวาทิ-
สลากาติ ฯ ตสฺส อิตรา สลากา ทสฺเสตพฺพา ฯ สเจ โส ตํ
คณฺหาติ ทาตพฺพา ฯ อถ เนว อวพุชฺฌติ ฯ ตโต มา
กสฺสจิ อาโรเจหีติ วตฺตพฺโพ ฯ เสสํ วุตฺตนยเมว ฯ วิวฏโกติ
วิวฏตฺโถเยว ฯ
     {๒๓๘} ปาราชิกสามนฺตํ วาติ เอตฺถ เมถุนธมฺเม ปาราชิกสามนฺตํ
นาม ทุกฺกฏํ โหติ ฯ เสเสสุ อทินฺนาทานาทีสุ ถุลฺลจฺจยํ ฯ
นิเวเฐนฺตนฺติ น สรามีติ วจเนน นิพฺเพฐิยมานํ ฯ อติเวเฐตีติ
อิงฺฆายสฺมาติอาทิวจเนหิ อติเวฐิยติ ฯ สรามิ โข อหํ อาวุโสติ
ปาราชิกํ ปฏิจฺฉาทนตฺถาย เอวํ ปฏิชานาติ ฯ ปุน เตน อติเวฐิย-
มาโน สรามิ โขติ ปฏิญฺญํ ทตฺวา อิทานิ มํ นาเสสฺสนฺตีติ
ภเยน ทวาย เมติอาทิมาห เอตสฺส ตสฺสปาปิยสิกากมฺมํ
กาตพฺพํ ฯ สเจ สีลวา ภวิสฺสติ วตฺตํ ปูเรตฺวา ปฏิปสฺสทฺธึ
ลภิสฺสติ ฯ โน เจ ตถา นาสิตโกว ภวิสฺสติ ฯ เสสํ สพฺพตฺถ
อุตฺตานเมวาติ ฯ
                 สมถกฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ
                       --------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้า ๓๒๒-๓๓๒.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=3&A=6602&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=3&A=6602&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=6&i=585
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=6&A=7831
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=6&A=6077
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=6&A=6077
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔
http://84000.org/tipitaka/read/?index_6