อรรถกถาเล่มที่ ๓๑ ภาษาบาลีอักษรไทย
 เปต.อ. (ปรมตฺถที.)

                     ๙๖. ๑๑. นาคเปตวตฺถุวณฺณนา
     ปุรโตว เสเตน ปเลติ หตฺถินาติ อิทํ สตฺถริ เชตวเน วิหรนฺเต เทฺว
พฺราหฺมณเปเต อารพฺภ วุตฺตํ.
     อายสฺมา กิร สงฺกิจฺโจ สตฺตวสฺสิโก ขุรคฺเคเยว อรหตฺตํ ปตฺวา สามเณรภูมิยํ
ฐิโต ตึสมตฺเตหิ ภิกฺขูหิ สทฺธึ อรญฺญายตเน วสนฺโต เตสํ ภิกฺขูนํ ปญฺจนฺนํ
โจรสตานํ หตฺถโต อาคตํ มรณมฺปิ พาหิตฺวา เต จ โจเร ทเมตฺวา ปพฺพาเชตฺวา
สตฺถุ สนฺติกํ อคมาสิ. สตฺถา เตสํ ภิกฺขูนํ ธมฺมํ เทเสสิ, เทสนาวสาเน เต
ภิกฺขู อรหตฺตํ ปาปุณึสุ. อถายสฺมา สงฺกิจฺโจ ปริปุณฺณวสฺโส ลทฺธูปสมฺปโท เตหิ
ปญฺจหิ ภิกฺขุสเตหิ สทฺธึ พาราณสึ คนฺตฺวา อิสิปตเน วิหาสิ, มนุสฺสา เถรสฺส
สนฺติกํ คนฺตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา ปสนฺนมานสา วีถิปฏิปาฏิยา วคฺควคฺคา หุตฺวา
อาคนฺตุกทานํ อทํสุ. ตตฺถ อญฺญตโร อุปาสโก มนุสฺเส นิจฺจภตฺเต สมาทเปสิ,
เต ยถาพลํ นิจฺจภตฺตํ ปฏฺฐเปสุํ.
     เตน จ สมเยน พาราณสิยํ อญฺญตรสฺส มิจฺฉาทิฏฺฐิกสฺส พฺราหฺมณสฺส
เทฺว ปุตฺตา เอกา จ ธีตา อเหสุํ. เตสุ เชฏฺฐปุตฺโต ตสฺส อุปาสกสฺส มิตฺโต
อโหสิ. โส ตํ คเหตฺวา อายสฺมโต สงฺกิจฺจสฺส สนฺติกํ อคมาสิ. อายสฺมา สงฺกิจฺโจ
ตสฺส ธมฺมํ เทเสสิ, โส มุทุจิตฺโต อโหสิ. อถ นํ โส อุปาสโก อาห "ตฺวํ
เอกสฺส ภิกฺขุโน นิจฺจภตฺตํ เทหี"ติ. "อนาจิณฺณํ อมฺหากํ พฺราหฺมณานํ สมณานํ
สกฺยปุตฺติยานํ นิจฺจภตฺตทานํ, ตสฺมา นาหํ ทสฺสามี"ติ. กึ มยฺหมฺปิ ภตฺตํ น
ทสฺสสีติ. "กถํ น ทสฺสามี"ติ อาห. ยทิ เอวํ ยํ มยฺหํ เทสิ, ตํ เอกสฺส
ภิกฺขุสฺส เทหีติ. โส "สาธู"ติ ปฏิสฺสุณิตฺวา ทุติยทิวเส ปาโตว วิหารํ คนฺตฺวา
เอกํ ภิกฺขุํ อาเนตฺวา โภเชสิ.
     เอวํ คจฺฉนฺเต  ๑- กาเล ภิกฺขูนํ ปฏิปตฺตึ ทิสฺวา ธมฺมญฺจ สุณิตฺวา ตสฺส
กนิฏฺฐภาตา จ ภคินี จ สาสเน อภิปฺปสนฺนา ปุญฺญกมฺมรตา จ อเหสุํ. เอวํ
เต ตโย ชนา ยถาวิภวํ ทานานิ เทนฺตา สมณพฺราหฺมเณ สกฺกรึสุ ครุํ กรึสุ
มาเนสุํ ปูเชสุํ, มาตาปิตโร ปน เนสํ อสฺสทฺธา อปฺปสนฺนา สมณพฺราหฺมเณสุ
อคารวา ปุญฺญกิริยาย อนาทรา อจฺฉนฺทิกา  ๒- อเหสุํ. เตสํ ธีตรํ ทาริกํ
มาตุลปุตฺตสฺส อตฺถาย ญาตกา วาเรสุํ. โส จ อายสฺมโต สงฺกิจฺจสฺส สนฺติเก ธมฺมํ
สุตฺวา สํเวคชาโต ปพฺพชิตฺวา นิจฺจํ อตฺตโน มาตุ เคหํ ภุญฺชิตุํ คจฺฉติ. ตํ มาตา
@เชิงอรรถ: ๑ สี.,อิ. คจฺฉนฺเต คจฺฉนฺเต        ๒ สี.,อิ. อนิจฺฉกา
อตฺตโน ภาตุ ธีตาย ทาริกาย ปโลเภติ, เตน โส อุกฺกณฺฐิโต หุตฺวา อุปชฺฌายํ
อุปสงฺกมิตฺวา อาห "อุปฺปพฺพชิสฺสามหํ ภนฺเต, อนุชานาถ มนฺ"ติ. อุปชฺฌาโย
ตสฺส อุปนิสฺสยสมฺปตฺตึ ทิสฺวา อาห "สามเณร มาสมตฺตํ อาคเมหี"ติ. โส "สาธู"ติ
ปฏิสฺสุณิตฺวา มาเส อติกฺกนฺเต ตเถว อาโรเจสิ, อุปชฺฌาโย ปุน "อฑฺฒมาสํ
อาคเมหี"ติ อาห. อฑฺฒมาเส อติกฺกนฺเต ตเถว วุตฺเต ปุน "สตฺตาหํ อาคเมหี"ติ
อาห, โส "สาธู"ติ ปฏิสฺสุณิ. อถ ตสฺมึ อนฺโตสตฺตาเห สามเณรสฺส มาตุลานิยา
เคหํ วินฏฺฐจฺฉทนํ ชิณฺณํ ทุพฺพลกุฏฺฏํ วาตวสฺสาภิหตํ ปริปติ, ตตฺถ พฺราหฺมโณ
พฺราหฺมณี เทฺว ปุตฺตา ธีตา จ เคเหน อชฺโฌตฺถตา กาลํ อกํสุ. เตสุ พฺราหฺมโณ
พฺราหฺมณี จ เปตโยนิยํ นิพฺพตฺตึสุ, เทฺว ปุตฺตา ธีตา จ ภุมฺมเทเวสุ. เตสุ
เชฏฺฐปุตฺตสฺส หตฺถิยานํ นิพฺพตฺติ, กนิฏฺฐสฺส อสฺสตรีรโถ, ธีตาย สุวณฺณสิวิกา.
พฺราหฺมโณ จ พฺราหฺมณี จ มหนฺเต มหนฺเต อโยมุคฺคเร คเหตฺวา อญฺญมญฺญํ
อาโกเฏนฺติ, อภิหตฏฺฐาเนสุ มหนฺตา มหนฺตา ฆฏปฺปมาณา คณฺฑา อุฏฺฐหิตฺวา
มุหุตฺเตเนว ปจิตฺวา ปริเภทปฺปตฺตา โหนฺติ. เต อญฺญมญฺญสฺส คณฺเฑ ผาเลตฺวา
โกธาภิภูตา นิกฺกรุณา ผรุสวจเนหิ ตชฺเชนฺตา ปุพฺพโลหิตํ ปิวนฺติ, น จ ติตฺตึ
ปฏิลภนฺติ.
     อถ สามเณโร อุกฺกณฺฐาภิภูโต อุปชฺฌายํ อุปสงฺกมิตฺวา อาห "ภนฺเต มยา
ปฏิญฺญาตทิวสา วีติวตฺตา, เคหํ คมิสฺสามิ, อนุชานาถ มนฺ"ติ. อถ นํ อุปชฺฌาโย
"อฏฺฐงฺคเต สูริเย กาลปกฺขจาตุทฺทสิยา ปวตฺตมานาย เอหี"ติ วตฺวา อิสิปตนวิหารสฺส
ปิฏฺฐิปสฺเสน โถกํ คนฺตฺวา อฏฺฐาสิ. เตน จ สมเยน เต เทฺว เทวปุตฺตา
สทฺธึ ภคินิยา เตเนว มคฺเคน ยกฺขสมาคมํ สมฺภาเวตุํ คจฺฉนฺติ, เตสํ ปน
มาตาปิตโร มุคฺครหตฺถา ผรุสวาจา กาฬรูปา อากุลากุลลูขปติตเกสภารา
อคฺคิทฑฺฒตาลกฺขนฺธสทิสา วิคลิตปุพฺพโลหิตา วิลิตคตฺตา อติวิย
เชคุจฺฉวิภจฺฉทสฺสนา เต อนุพนฺธนฺติ.
     อถายสฺมา สงฺกิจฺโจ ยถา โส สามเณโร เต สพฺเพ คจฺฉนฺเต ปสฺสติ,
ตถารูปํ อิทฺธาภิสงฺขารํ อภิสงฺขริตฺวา สามเณรํ อาห "ปสฺสสิ ตฺวํ สามเณร
อิเม คจฺฉนฺเต"ติ. อาม ภนฺเต ปสฺสามีติ. เตนหิ อิเมหิ กตกมฺมํ ปฏิปุจฺฉาติ.
โส หตฺถิยานาทีหิ คจฺฉนฺเต อนุกฺกเมน ปฏิปุจฺฉิ, เต อาหํสุ "เย ปจฺฉโต เปตา
อาคจฺฉนฺติ, เต ปฏิปุจฺฉา"ติ. สามเณโร เต เปเต คาถาหิ อชฺฌภาสิ:-
            [๗๓] "ปุรโตว เสเตน ปเลติ หตฺถินา
                 มชฺเฌ ปน อสฺสตรีรเถน
                 ปจฺฉา จ กญฺญา สิวิกาย นียติ
                 โอภาสยนฺตี ทส สพฺพโส ทิสา.
            [๗๔] ตุเมฺห ปน มุคฺครหตฺถปาณิโน
                 รุทํมุขา ฉินฺนปภินฺนคตฺตา
                 มนุสฺสภูตา กิมกตฺถ ปาปํ
                 เยนญฺญมญฺญสฺส ปิวาถ โลหิตนฺ"ติ.
     ตตฺถ ปุรโตติ สพฺพปฐมํ. เสเตนาติ ปณฺฑเรน. ปเลตีติ คจฺฉติ. มชฺเฌ ปนาติ
หตฺถึ อารุฬฺหสฺส สิวิกํ อารุฬฺหาย จ อนฺตเร. อสฺสตรีรเถนาติ อสฺสตรียุตฺเตน
รเถน ปเลตีติ โยชนา. นียตีติ วหียติ. โอภาสยนฺตี ทส สพฺพโส ทิสาติ สพฺพโต
สมนฺตโต สพฺพา ทส ทิสา อตฺตโน สรีรปฺปภาหิ วตฺถาภรณาทิปฺปภาหิ จ
วิชฺโชตยมานา. มุคฺครหตฺถปาณิโนติ มุคฺครา หตฺถสงฺขาเตสุ ปาณีสุ เยสํ เต
มุคฺครหตฺถปาณิโน, ภูมิสณฺหกรณียาทีสุ ปาณิโวหารสฺส ลพฺภมานตฺตา หตฺถสทฺเทน
ปาณิ เอว วิเสสิโต. ฉินฺนปภินฺนคตฺตาติ มุคฺครปฺปหาเรน ตตฺถ ตตฺถ
ฉินฺนปภินฺนสรีรา. ปิวาถาติ ปิวถ.
         [๗๕] "ปุรโตว โย คจฺฉติ กุญฺชเรน
              เสเตน นาเคน จตุกฺกเมน
              อมฺหาก ปุตฺโต อหุ เชฏฺฐโก โส  ๑-
              ทานานิ ทตฺวาน สุขี ปโมทติ.
         [๗๖] โย โส มชฺเฌ อสฺสตรีรเถน
              จตุพฺภิ ยุตฺเตน สุวคฺคิเตน
              อมฺหาก ปุตฺโต อหุ มชฺฌิโม โส
              อมจฺฉรี ทานปตี วิโรจติ.
         [๗๗] ยา สา จ ปจฺฉา สิวิกาย นียติ
              นารี สปญฺญา มิคมนฺทโลจนา
              อมฺหาก ธีตา อหุ สา  กนิฏฺฐิกา
              ภาคฑฺฒภาเคน สุขี ปโมทติ.
         [๗๘] เอเต จ ทานานิ อทํสุ ปุพฺเพ
              ปสนฺนจิตฺตา สมณพฺราหฺมณานํ
              มยํ ปน มจฺฉริโน อหุมฺห
              ปริภาสกา สมณพฺราหฺมณานํ
              เอเต จ ทตฺวา ปริจารยนฺติ
              มยญฺจ สุสฺสาม นโฬว ฉินฺโน"ติ.
     #[๗๕] ตตฺถ ปุรโตว โย คจฺฉตีติ อิเมสํ คจฺฉนฺตานํ โย ปุรโต คจฺฉติ.
"โยโส ปุรโต คจฺฉตี"ติ วา ปาโฐ, ตสฺส โย เอโส ปุรโต คจฺฉตีติ อตฺโถ.
กุญฺชเรนาติ กุํ ปฐวึ ชีรยติ, กุญฺเชสุ วา รมติ จรตีติ "กุญฺชโร"ติ ลทฺธนาเมน
@เชิงอรรถ: ๑ ม. โสว เชฏฺโฐ
หตฺถินา. นาเคนาติ นาสฺส อคมนียํ อนภิภวนียํ  ๑- อตฺถีติ นาโค, เตน นาเคน.
จตุกฺกเมนาติ จตุปฺปเทน. เชฏฺฐโกติ ๒- ปุพฺพโช.
     #[๗๖-๗๗] จตุพฺภีติ จตูหิ อสฺสตรีหิ. สุวคฺคิเตนาติ สุนฺทรคมเนน จาตุรคมเนน.
มิคมนฺทโลจนาติ มิคี วิย มนฺทกฺขิกา ๓-. ภาคฑฺฒภาเคนาติ ภาคสฺส อฑฺฒภาเคน,
อตฺตนา ลทฺธโกฏฺฐาสโต อฑฺฒภาคทาเนน เหตุภูเตน. สุขีติ สุขินี.
ลิงฺควิปลฺลาเสน เหตํ วุตฺตํ.
     #[๗๘] ปริภาสกาติ อกฺโกสกา. ปริจารยนฺตีติ ทิพฺเพสุ กามคุเณสุ อตฺตโน
อินฺทฺริยานิ อิโต จิโต จ ยถาสุขํ จาเรนฺติ, ปริชเนหิ วา อตฺตโน ปุญฺญานุภาว-
นิสฺสนฺเทน ๔- ปริจริยํ กาเรนฺติ. มยญฺจ สุสฺสาม นโฬว ฉินฺโนติ มยํ ปน ฉินฺโน
อาตเป ขิตฺโต นโฬ วิย สุสฺสาม, ขุปฺปิปาสาหิ อญฺญมญฺญํ ทณฺฑาภิฆาเตหิ
จ สุกฺขา วิสุกฺขา ภวามาติ.
     เอวํ อตฺตโน ปาปํ สมฺปเวเทตฺวา  ๕- "มยํ ตุยฺหํ มาตุลมาตุลานิโย"ติ
อาจิกฺขึสุ. ตํ สุตฺวา สามเณโร สญฺชาตสํเวโค "เอวรูปานํ กิพฺพิสการีนํ กถํ นุ โข
โภชนานิ สิชฺฌนฺตี"ติ ปุจฺฉนฺโต:-
         [๗๙] "กึ ตุมฺหากํ โภชนํ กึ สยานํ
              กถญฺจ ยาเปถ สุปาปธมฺมิโน
              ปหูตโภเคสุ อนปฺปเกสุ
              สุขํ วิราธาย ทุกฺขชฺช ปตฺตา"ติ
อิมํ คาถมาห.
     ตตฺถ กึ ตุมฺหากํ โภชนนฺติ กีทิสํ ตุมฺหากํ โภชนํ. กึ สยานนฺติ กีทิสํ
สยนํ. "กึ สยานา"ติ เกจิ ปฐนฺติ, กีทิสา สยนา, กีทิเส สยเน สยถาติ อตฺโถ.
@เชิงอรรถ: ๑ สี.,อิ. อคติ อภิภวนียํ  ๒ ม. เชฏฺโฐติ   ๓ สี.,อิ. มิคิยา วิย มนฺทกฺขิปาตา
@๔ ม. ปุญฺญานุภาวสิทฺเธน  ๕ สี. สยํ ปเวเทตฺวา
กถญฺจ ยาเปถาติ เกน ปกาเรน ยาเปถ, "กถํ โว ยาเปถา"ติปิ ปาโฐ, กถํ
ตุเมฺห ยาเปถาติ อตฺโถ. สุปาปธมฺมิโนติ สุฏฺฐุ อติวิย ปาปธมฺมา. ปหูตโภเคสูติ
อปริยนฺเตสุ อุฬาเรสุ โภเคสุ สนฺเตสุ. อนปฺปเกสูติ น อปฺปเกสุ พหูสุ. สุขํ
วิราธายาติ สุขเหตุโน ปุญฺญสฺส อกรเณน สุขํ วิรชฺฌิตฺวา วิราเธตฺวา. "สุขสฺส
วิราเธนา"ติ เกจิ ปฐนฺติ. ทุกฺขชฺช ปตฺตาติ อชฺช อิทานิ อิทํ เปตโยนิปริยาปนฺนํ
ทุกฺขํ อนุปฺปตฺตาติ.
     เอวํ สามเณเรน ปุฏฺฐา เปตา  ๑- เตน ปุจฺฉิตมตฺถํ วิสฺสชฺเชนฺตา:-
         [๘๐] "อญฺญมญฺญํ วิธิตฺวาน      ปิวาม ปุพฺพโลหิตํ
              พหุํ ปิตฺวา น ธาตา โหม นจฺฉาทิมฺหเส มยํ.
                [๘๑] อิจฺเจว มจฺฉา ปริเทวยนฺติ
                     อทายกา เปจฺจ ยมสฺส ฐายิโน
                     เย เต วิทิจฺจ ๒- อธิคมฺม โภเค
                     น ภุญฺชเร นาปิ กโรนฺติ ปุญฺญํ.
                [๘๒] เต ขุปฺปิปาสูปคตา ปรตฺถ
                     ปจฺฉา  ๓- จิรํ ฌายเร ฑยฺหมานา
                     กมฺมานิ กตฺวาน ทุขุทฺรานิ
                     อนุโภนฺติ ทุกฺขํ กฏุกปฺผลานิ.
         [๘๓] อิตฺตรํ หิ ธนํ ธญฺญํ      อิตฺตรํ อิธ ชีวิตํ
              อิตฺตรํ อิตฺตรโต ญตฺวา   ทีปํ กยิราถ ปณฺฑิโต.
         [๘๔] เย เต เอวํ ปชานนฺติ   นรา ธมฺมสฺส โกวิทา
              เต ทาเน นปฺปมชฺชนฺติ   สุตฺวา อรหตํ วโจ"ติ
ปญฺจ คาถา อภาสึสุ.
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สามเณเรน ปริภาสิตํ สุตฺวา เปตา  ๒ สี. วิทิตฺวา  ๓ สี.,อิ. เปตา
     #[๘๐-๘๑] ตตฺถ น ธาตา โหมาติ ธาตา สุหิตา ติตฺตา น โหม. นจฺฉาทิมฺหเสติ
น รุจฺจาม, น รุจึ อุปฺปาเทม, น ตํ มยํ อตฺตโน รุจิยา ปิวิสฺสามาติ
อตฺโถ. อิจฺเจวาติ เอวเมว. มจฺจา ปริเทวยนฺตีติ มยํ วิย อญฺเญปิ มนุสฺสา
กตกิพฺพิสา ปริเทวนฺติ กนฺทนฺติ. อทายกาติ อทานสีลา มจฺฉริโน. ยมสฺส ฐายิโนติ
ยมโลกสญฺญิเต ยมสฺส ฐาเน เปตฺติวิสเย ฐานสีลา. เย เต วิทิจฺจ อธิคมฺม โภเคติ
เย เต สมฺปติ อายติญฺจ สุขวิเสสวิธายเก โภเค วินฺทิตฺวา  ๑- ปฏิลภิตฺวา. น
ภุญฺชเร นาปิ กโรนฺติ ปุญฺญนฺติ อเมฺห วิย สยมฺปิ น ภุญฺชนฺติ, ปเรสํ เทนฺตา
ทานมยํ ปุญฺญมฺปิ น กโรนฺติ.
     #[๘๒] เต ขุปฺปิปาสูปคตา ปรตฺถาติ เต สตฺตา ปรตฺถ ปรโลเก เปตฺติวิสเย
ชิฆจฺฉาปิปาสาภิภูตา หุตฺวา. จิรํ ฌายเร ฑยฺหมานาติ ขุทาทิเหตุเกน ทุกฺขคฺคินา
"อกตํ วต อเมฺหหิ กุสลํ, กตํ ปาปนฺ"ติอาทินา วตฺตมาเนน วิปฺปฏิสารคฺคินา
ปริฑยฺหมานา ฌายนฺติ, อนุตฺถุนนฺตีติ อตฺโถ. ทุขุทฺรานีติ ทุกฺขวิปากานิ.
อนุโภนฺติ ทุกฺขํ กฏุกปฺผลานีติ อนิฏฺฐผลานิ ปาปกมฺมานิ กตฺวา จิรกาลํ ทุกฺขํ
อาปายิกทุกฺขํ อนุภวนฺติ.
     #[๘๓-๘๔] อิตฺตรนฺติ น จิรกาลฏฺฐายี, อนิจฺจํ วิปริณามธมฺมํ. อิตฺตรํ อิธ
ชีวิตนฺติ อิธ มนุสฺสโลเก สตฺตานํ ชีวิตมฺปิ อิตฺตรํ ปริตฺตํ อปฺปกํ. เตนาห ภควา
"โย จิรํ ชีวติ, โส วสฺสสตํ อปฺปํ วา ภิยฺโย"ติ. ๒- อิตฺตรํ อิตฺตรโต ญตฺวาติ
ธนธญฺญาทิอุปกรณํ มนุสฺสานํ ชีวิตญฺจ อิตฺตรํ ปริตฺตํ ขณิกํ น จริสฺสนฺติ ๓-
ปญฺญาย อุปปริกฺขิตฺวา. ทีปํ กยิราถ ปณฺฑิโตติ สปญฺโญ ปุริโส ทีปํ อตฺตโน ปติฏฺฐํ
ปรโลเก หิตสุขาธิฏฺฐานํ กเรยฺย. เย เต เอวํ ปชานนฺตีติ เย เต มนุสฺสานํ
โภคานํ ชีวิตสฺส จ อิตฺตรภาวํ ยาถาวโต ชานนฺติ, เต ทาเน สพฺพกาลํ
นปฺปมชฺชนฺติ. สุตฺวา อรหตํ วโจติ อรหตํ พุทฺธาทีนํ อริยานํ วจนํ สุตฺวา,
สุตตฺตาติ อตฺโถ. เสสํ ปากฏเมว.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. วิทิตฺวา ๒ ที.มหา. ๑๐/๙๑/๔๕, สํ.ส. ๑๕/๑๔๕/๑๓๐,
@องฺ.สตฺตก. ๒๓/๗๐/๑๔๑ (สฺยา) ๓ ม.วินสฺสนนฺติ
     เอวํ เต เปตา สามเณเรน ปุฏฺฐา ตมตฺถํ อาจิกฺขิตฺวา "มยํ ตุยฺหํ มาตุล-
มาตุลานิโย"ติ ปเวเทสุํ. ตํ สุตฺวา สามเณโร สญฺชาตสํเวโค อุกฺกณฺฐํ ปฏิวิโนเทตฺวา
อุปชฺฌายสฺส ปาเทสุ สิรสา นิปติตฺวา เอวมาห "ยํ ภนฺเต อนุกมฺปเกน กรณียํ  ๑-
อนุกมฺปํ อุปาทาย, ตํ เม ตุเมฺหหิ กตํ, ๒- มหตา วตมฺหิ อนตฺถปาตโต รกฺขิโต,
น ทานิ เม ฆราวาเสน อตฺโถ, อภิรมิสฺสามิ พฺรหฺมจริยวาเส"ติ. อถายสฺมา
สงฺกิจฺโจ ตสฺส อชฺฌาสยานุรูปํ กมฺมฏฺฐานํ อาจิกฺขิ, โส กมฺมฏฺฐานํ อนุยุญฺชนฺโต
นจิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิ. อายสฺมา ปน สงฺกิจฺโจ ตํ ปวตฺตึ ภควโต อาโรเจสิ.
สตฺถา ตมตฺถํ อฏฺฐุปฺปตฺตึ กตฺวา สมฺปตฺตปริสาย วิตฺถาเรน ธมฺมํ เทเสสิ, สา
เทสนา มหาชนสฺส สาตฺถิกา อโหสีติ.
                      นาคเปตวตฺถุวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                       ------------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๑ หน้า ๕๗-๖๕.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=31&A=1268&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=31&A=1268&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=96
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=3182
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=3357
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=3357
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26