ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๑ ภาษาบาลีอักษรไทย เปต.อ. (ปรมตฺถที.)

                   ๑๐๗. ๑๐. อุตฺตรมาตุเปติวตฺถุวณฺณนา
     ทิวาวิหารคตํ ภิกฺขุนฺติ อิทํ อุตฺตรมาตุเปติวตฺถุ.
     ตตฺรายํ อตฺถวิภาวนา:- สตฺถริ ปรินิพฺพุเต ปฐมมหาสงฺคีติยา ปวตฺติตาย
อายสฺมา มหากจฺจายโน ทฺวาทสหิ ภิกฺขูหิ สทฺธึ โกสมฺพิยา อวิทูเร อญฺญตรสฺมึ
อรญฺญายตเน วิหาสิ. เตน จ สมเยน รญฺโญ อุเทนสฺส อญฺญตโร อมจฺโจ
กาลํ อกาสิ, เตน จ ปุพฺเพ นคเร กมฺมนฺตา อธิฏฺฐิตา อเหสุํ. อถ ราชา
ตสฺส ปุตฺตํ อุตฺตรํ นาม มาณวํ ปกฺโกสาเปตฺวา "ตฺวํ จ ๑- ปิตรา อธิฏฺฐิเต
กมฺมนฺเต สมนุสาสา"ติ เตน ฐิตฏฺฐาเน ๒- ฐเปสิ.
     โส จ สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา เอกทิวสํ นครปฏิสงฺขรณิยานํ ทารูนํ อตฺถาย
วฑฺฒกิโย คเหตฺวา อรญฺญํ คโต ตตฺถ อายสฺมโต มหากจฺจายนตฺเถรสฺส วสนฏฺฐานํ
อุปคนฺตฺวา เถรํ ตตฺถ ปํสุกูลจีวรธรํ ๓- วิวิตฺตํ นิสินฺนํ ทิสฺวา อิริยาปเถเยว
ปสีทิตฺวา กตปฏิสนฺถาโร วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ, เถโร ตสฺส ธมฺมํ กเถสิ, โส
ธมฺมํ สุตฺวา รตนตฺตเย สญฺชาตปฺปสาโท สรเณสุ ปติฏฺฐาย เถรํ นิมนฺเตสิ "อธิวาเสถ
เม ภนฺเต สฺวาตนาย ภตฺตํ สทฺธึ ภิกฺขูหิ อนุกมฺปํ อุปาทายา"ติ. อธิวาเสสิ
เถโร ตุณฺหีภาเวน, โส ตโต นิกฺขมิตฺวา นครํ คนฺตฺวา อญฺเญสํ อุปาสกานํ
อาจิกฺขิ "เถโร มยา สฺวาตนาย นิมนฺติโต, ตุเมฺหหิปิ มม ทานคฺคํ อาคนฺตพฺพนฺ"ติ.
     โส ทุติยทิวเส กาลสฺเสว ปณีตํ ขาทนียํ โภชนียํ ปฏิยาทาเปตฺวา กาลํ
อาโรจาเปตฺวา สทฺธึ ภิกฺขูหิ อาคจฺฉนฺตสฺส เถรสฺส ปจฺจุคฺคมนํ กตฺวา วนฺทิตฺวา
ปุรกฺขตฺวา เคหํ ปเวเสสิ. อถ มหารหกปฺปิยปจฺจตฺถรณอตฺถเตสุ อาสเนสุ เถเร
จ ภิกฺขูสุ จ นิสินฺเนสุ คนฺธปุปฺผธูเปหิ ๔- ปูชํ กตฺวา ปณีเตน อนฺนปาเนน เต
สนฺตปฺเปตฺวา สญฺชาตปฺปสาโท กตญฺชลี อนุโมทนํ สุณิตฺวา กตภตฺตานุโมทเน
เถเร คจฺฉนฺเต ปตฺตํ คเหตฺวา อนุคจฺฉนฺโต นครโต นิกฺขมิตฺวา ปฏินิวตฺตนฺโต
@เชิงอรรถ:  ม. ตว   ม. ตํ เสนาปติฏฺฐาเน   ม. ปํสุกูลจีวรํ ปารุปิตฺวา
@ สี.,อิ. คนฺธปุปฺผธูปทีเปหิ
"ภนฺเต ตุเมฺหหิ นิจฺจํ มม เคหํ ปวิสิตพฺพนฺ"ติ ยาจิตฺวา เถรสฺส อธิวาสนํ ญตฺวา
นิวตฺติ. เอวํ โส เถรํ อุปฏฺฐหนฺโต ตสฺส โอวาเท ปติฏฺฐาย โสตาปตฺติผลํ ปาปุณิ,
วิหารญฺจ กาเรสิ, สพฺเพ จ อตฺตโน ญาตเก สาสเน อภิปฺปสนฺเน อกาสิ.
     มาตา ปนสฺส มจฺเฉรมลปริยุฏฺฐิตจิตฺตา หุตฺวา เอวํ ปริภาสิ "ยํ ตฺวํ มม
อนิจฺฉนฺติยา เอว สมณานํ อนฺนปานํ เทสิ, ตํ เต ปรโลเก โลหิตํ สมฺปชฺชตู"ติ.
เอกํ ปน โมรปิญฺฉกลาปํ วิหารมหทิวเส ทิยฺยมานํ อนุชานิ. สา กาลํ กตฺวา
เปตโยนิยํ อุปฺปชฺชิ, โมรปิญฺฉกลาปทานานุโมทเนน ปนสฺสา เกสา นีลา สินิทฺธา
เวลฺลิตคฺคา สุขุมา ทีฆา จ อเหสุํ. สา ยทา คงฺคานทึ "ปานียํ ปิวิสฺสามี"ติ
โอตริ, ตทา นที โลหิตปูรา ๑- โหติ. สา ปญฺจปณฺณาส วสฺสานิ ขุปฺปิปาสาภิภูตา
วิจริตฺวา เอกทิวสํ กงฺขาเรวตตฺเถรํ คงฺคาย ตีเร ทิวาวิหารํ นิสินฺนํ ทิสฺวา
อตฺตานํ อตฺตโน เกเสหิ ปฏิจฺฉาเทตฺวา อุปสงฺกมิตฺวา ปานียํ ยาจิ. ตํ สนฺธาย
วุตฺตํ:-
        [๓๓๑] "ทิวาวิหารคตํ ภิกฺขุํ          คงฺคาตีเร นิสินฺนกํ
              ตํ เปตี อุปสงฺกมฺม           ทุพฺพณฺณา ภีรุทสฺสนา.
        [๓๓๒] เกสา จสฺสา อติทีฆา ๒-      ยาวภูมาวลมฺพเร
              เกเสหิ สา ปฏิจฺฉนฺนา สมณํ    เอตทพฺรวี"ติ
อิมา เทฺว คาถา สงฺคีติการเกหิ อิธ อาทิโต ฐปิตา.
     ตตฺถ ภีรุทสฺสนาติ ภยานกทสฺสนา. "รุทฺททสฺสนา"ติ ๓- วา ปาโฐ
พีภจฺฉภาริยทสฺสนาติ ๔- อตฺโถ. ยาวภูมาวลมฺพเรติ ยาว ภูมิ, ตาว โอลมฺพนฺติ.
ปุพฺเพ "ภิกฺขุนฺ"ติ จ ปจฺฉา "สมณนฺ"ติ จ กงฺขาเรวตตฺเถรเมว สนฺธาย วุตฺตํ.
     สา ปน เปตี เถรํ อุปสงฺกมิตฺวา  ปานียํ ยาจนฺตี:-
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ. โลหิตปุณฺณา    ม. อหู ทีฆา    ม. ครุทสฺสนาติ
@ ม. วิคจฺฉตาย ภาริยทสฺสนาติ
         [๓๓๓] "ปญฺจปณฺณาส วสฺสานิ          ยโต กาลกตา อหํ
               นาภิชานามิ ภุตฺตํ วา          ปีตํ วา ปน ปานิยํ
               เทหิ ตฺวํ ๑- ปานิยํ ภนฺเต      ตสิตา ปานิยาย เม"ติ
อิมํ คาถมาห.
    #[๓๓๓] ตตฺถ นาภิชานามิ ภุตฺตํ วาติ เอวํ ทีฆมนฺตเร กาเล โภชนํ
ภุตฺตํ วา ปานียํ ปีตํ วา นาภิชานามิ, น ภุตฺตํ น ปีตนฺติ อตฺโถ. ตสิตาติ
ปิปาสิตา. ปานิยายาติ ปานียตฺถาย อาหิณฺฑนฺติยา เม ปานียํ เทหิ ภนฺเตติ
โยชนา.
         อิโต ปรํ:-
         [๓๓๔] "อยํ สีโตทิกา คงฺคา           หิมวนฺโต สนฺทติ
               ปิว เอตฺโต คเหตฺวาน          กึ มํ ยาจสิ ปานิยํ.
         [๓๓๕] สจาหํ ภนฺเต คงฺคาย           สยํ คณฺหามิ ปานิยํ
               โลหิตํ เม ปริวตฺตติ            ตสฺมา ยาจามิ ปานิยํ.
         [๓๓๖] กึ นุ กาเยน วาจาย           มนสา ทุกฺกฏํ กตํ
               กิสฺสกมฺมวิปาเกน              คงฺคา เต โหติ โลหิตํ.
         [๓๓๗] ปุตฺโต เม อุตฺตโร นาม ๒-      สทฺโธ อาสิ อุปาสโก
               โส จ มยฺหํ อกามาย           สมณานํ ปเวจฺฉติ.
         [๓๓๘] จีวรํ ปิณฺฑปาตญฺจ              ปจฺจยํ สยนาสนํ
               ตมหํ ปริภาสามิ               มจฺเฉเรน อุปทฺทุตา.
@เชิงอรรถ:  ม. เทหิ เม             ม. ปุตฺโต เม ภนฺเต อุตฺตโร
         [๓๓๙] `ยํ ตฺวํ มยฺหํ อกามาย          สมณานํ ปเวจฺฉสิ
               จีวรํ ปิณฺฑปาตญฺจ              ปจฺจยํ สยนาสนํ.
         [๓๔๐] เอตํ เต ปรโลกสฺมึ            โลหิตํ โหตุ อุตฺตร'
               ตสฺสกมฺมวิปาเกน              คงฺคา เม โหติ โลหิตนฺ"ติ
อิมา เถรสฺส จ เปติยา จ วจนปฏิวจนคาถา.
    #[๓๓๔] ตตฺถ หิมวนฺตโตติ มหโต หิมสฺส อตฺถิตาย "หิมวา"ติ ลทฺธนามโต
ปพฺพตราชโต. สนฺทตีติ ปวตฺตติ. เอตฺโตติ อิโต มหาคงฺคาโต. กินฺติ กสฺมา
มํ ยาจสิ ปานียํ, คงฺคานทึ โอตริตฺวา ยถารุจิ ปิวาติ ทสฺเสติ.
    #[๓๓๕] โลหิตํ เม ปริวตฺตตีติ อุทกํ สนฺทมานํ มยฺหํ ปาปกมฺมผเลน
โลหิตํ หุตฺวา ปริวตฺตติ ปริณมติ, ตาย คหิตมตฺตํ อุทกํ โลหิตํ ชายติ.
    #[๓๓๗-๓๔๐] มยฺหํ อกามายาติ มม อนิจฺฉนฺติยา. ปเวจฺฉตีติ เทติ. ปจฺจยนฺติ
คิลานปจฺจยํ. เอตนฺติ ยํ เอตํ จีวราทิกํ ปจฺจยชาตํ สมณานํ ปเวจฺฉสิ ๑- เทสิ,
เอตํ เต ปรโลกสฺมึ โลหิตํ โหตุ อุตฺตราติ อภิสปนวเสน กตํ ปาปกมฺมํ, ตสฺส
วิปาเกนาติ โยชนา.
     อถายสฺมา เรวโต ตํ เปตึ อุทฺทิสฺส ภิกฺขุสํฆสฺส ปานียํ อทาสิ, ปิณฺฑาย
จริตฺวา ภตฺตํ คเหตฺวา ภิกฺขูนมทาสิ, สงฺการกูฏาทิโต ปํสุกูลํ คเหตฺวา โธวิตฺวา
ภิสิญฺจ จิมิลิกญฺจ กตฺวา ภิกฺขูนํ อทาสิ, เตน จสฺสา เปติยา ทิพฺพสมฺปตฺติโย
อเหสุํ. สา เถรสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา อตฺตนา ลทฺธทิพฺพสมฺปตฺตึ เถรสฺส ทสฺเสสิ.
เถโร ตํ ปวตฺตึ อตฺตโน สนฺติกํ อุปคตานํ จตุนฺนํ ๒- ปริสานํ ปกาเสตฺวา ธมฺมกถํ
กเถสิ, เตน มหาชโน สญฺชาตสํเวโค วิคตมลมจฺเฉโร หุตฺวา ทานสีลาทิกุสลธมฺมาภิรโต
อโหสีติ. อิทํ ปน เปตวตฺถุ ทุติยสงฺคีติยํ สงฺคหํ อารุฬฺหนฺติ ทฏฺฐพฺพํ.
                    อุตฺตรมาตุเปติวตฺถุวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ. ปเวจฺฉสีติ            ม. พหูนํ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๑ หน้า ๑๕๑-๑๕๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=31&A=3345&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=31&A=3345&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=107              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=3835              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=4000              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=4000              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]