บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๑

๑๒๖. ๖. กุมารเปตวตฺถุวณฺณนา สาวตฺถิ นาม นครนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต เทฺว เปเต อารพฺภ กเถสิ. สาวตฺถิยํ กิร โกสลรญฺโญ เทฺว ปุตฺตา ปาสาทิกา ปฐมวเย ฐิตา โยพฺพนมทมตฺตา ปรทารกมฺมํ กตฺวา กาลํ กตฺวา ปริขาปิฏฺเฐ เปตา หุตฺวา นิพฺพตฺตึสุ. เต รตฺติยํ เภรเวน สทฺเทน ปริเทวึสุ. มนุสฺสา ตํ สุตฺวา ภีตตสิตา "เอวํ กเต อิทํ อวมงฺคลํ วูปสมฺมตี"ติ พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสํฆสฺส มหาทานํ ทตฺวา ตํ ปวตฺตึ ภควโต อาโรเจสุํ. ภควา "อุปาสกา ตสฺส สทฺทสฺส สวเนน ตุมฺหากํ น โกจิ อนฺตราโย"ติ วตฺวา ตสฺส การณํ อาจิกฺขิตฺวา เตสํ ธมฺมํ เทเสตุํ:- [๗๔๖] "สาวตฺถิ นาม นครํ หิมวนฺตสฺส ปสฺสโต ตตฺถ อาสุํ เทฺว กุมารา ราชปุตฺตาติ เม สุตํ. [๗๔๗] สมฺมตฺตา ^๑- รชนีเยสุ กามสฺสาทาภินนฺทิโน ปจฺจุปฺปนฺนสุเข คิทฺธา น เต ปสฺสึสุนาคตํ. @เชิงอรรถ: ^๑ ก. ปมตฺตา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๘๐.

[๗๔๘] เต จุตา จ มนุสฺสตฺตา ปรโลกํ อิโต คตา เตธ โฆเสนฺตุทิสฺสนฺตา ^๑- ปุพฺเพ ทุกฺกฏมตฺตโน. [๗๔๙] พหูสุ วต สนฺเตสุ เทยฺยธมฺเม อุปฏฺฐิเต นาสกฺขิมฺหา จ อตฺตานํ ปริตฺตํ กาตุํ ^๒- สุขาวหํ. [๗๕๐] กึ ตโต ปาปกํ อสฺส ยํ โน ^๓- ราชกุลา จุตา อุปปนฺนา เปตฺติวิสยํ ขุปฺปิปาสสมปฺปิตา ^๔-. [๗๕๑] สามิโน อิธ หุตฺวาน โหนฺติ อสามิโน ตหึ ภมนฺติ ^๕- ขุปฺปิปาสาย มนุสฺสา อุนฺนโตนตา. [๗๕๒] เอตมาทีนวํ ญตฺวา อิสฺสรมทสมฺภวํ ปหาย อิสฺสรมทํ ภเว สคฺคคโต นโร. กายสฺส เภทา สปฺปญฺโญ สคฺคํ โส อุปปชฺชตี"ติ คาถา อภาสิ. #[๗๔๖] ตตฺถ อิติ เม สุตนฺติ น เกวลํ อตฺตโน ญาเณน ทิฏฺฐเมว, อถ โข โลเก ปากฏภาเวน เอวํ มยา สุตนฺติ อตฺโถ. #[๗๔๗] กามสฺสาทาภินนฺทิโนติ กามคุเณสุ อสฺสาทวเสน อภินนฺทนสีลา. ปจฺจุปฺปนฺนสุเข คิทฺธาติ วตฺตมานสุขมตฺเต คิทฺธา คถิตา หุตฺวา. น เต ปสฺสึสุนาคตนฺติ ทุจฺจริตํ ปหาย สุจริตํ จริตฺวา อนาคตํ อายตึ เทวมนุสฺเสสุ ลทฺธพฺพํ สุขํ เต น จินฺเตสุํ. ^๖- #[๗๔๘] เตธ โฆเสนฺตุทิสฺสนฺตาติ เต ปุพฺเพ ราชปุตฺตภูตา เปตา อิธ สาวตฺถิยา สมีเป อทิสฺสมานรูปา โฆเสนฺติ กนฺทนฺติ. กึ กนฺทนฺตีติ อาห "ปุพฺเพ ทุกฺกฏมตฺตโน"ติ. @เชิงอรรถ: ^๑ ม. เต จ โฆเสนฺติ ทิสฺสนฺติ ^๒ ก. ปริตฺตโสตฺถึ กาตุํ ^๓ ก. สนฺโต @^๔ ส.,อิ. ขิปฺปิปาสาสมปฺปิตา ^๕ สี.,อิ. จรนฺติ ^๖ ม. น วินฺเทสุํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๘๑.

#[๗๔๙] อิทานิ เตสํ กนฺทนสฺส การณํ เหตุโต จ ผลโต จ วิภชิตฺวา ทสฺเสตุํ "พหูสุ วต สนฺเตสู"ติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ พหูสุ วต สนฺเตสูติ อเนเกสุ ทกฺขิเณยฺเยสุ วิชฺชมาเนสุ. เทยฺยธมฺเม อุปฏฺฐิเตติ อตฺตโน สนฺตเก ทาตพฺพเทยฺยธมฺเมปิ สมีเป ฐิเต, ลพฺภมาเนติ อตฺโถ. ปริตฺตํ สุขาวหนฺติ อปฺปมตฺตกมฺปิ อายตึ สุขาวหํ ปุญฺญํ กตฺวา อตฺตานํ โสตฺถึ นิรุปทฺทวํ กาตุํ นาสกฺขิมฺหา วตาติ โยชนา. #[๗๕๐] กึ ตโต ปาปกํ อสฺสาติ ตโต ปาปกํ ลามกํ นาม กึ อญฺญํ อสฺส สิยา. ยํ โน ราชกุลา จุตาติ เยน ปาปกมฺเมน มยํ ราชกุลโต จุตา อิธ เปตฺติวิสยํ อุปปนฺนา เปเตสุ นิพฺพตฺตา ขุปฺปิปาสสมปฺปิตา วิจรามาติ อตฺโถ. #[๗๕๑] สามิโน อิธ หุตฺวานาติ อิธ อิมสฺมึ โลเก ยสฺมึเยว ฐาเน ปุพฺเพ สามิโน หุตฺวา วิจรนฺติ, ตหึ ตสฺมึเยว ฐาเน โหนฺติ อสฺสามิโน. มนุสฺสา อุนฺนโตนตาติ มนุสฺสกาเล สามิโน หุตฺวา กาลกตา กมฺมวเสน ^๑- โอนตา ภมนฺติ ^๒- ขุปฺปิปาสาย, ปสฺส สํสารปกตินฺติ ทสฺเสติ. #[๗๕๒] เอตมาทีนวํ ^๓- ญตฺวา, อิสฺสรมทสมฺภวนฺติ เอตํ ^๔- อิสฺสริยมทวเสน สมฺภูตํ อปายูปปตฺติสงฺขาตํ อาทีนวํ โทสํ ญตฺวา ปหาย อิสฺสริยมทํ ปุญฺญปฺปสุโต หุตฺวา. ภเว สคฺคคโต นโรติ สคฺคํ เทวโลกํ คโตเยว ภเวยฺย. อิติ สตฺถา เตสํ เปตานํ ปวตฺตึ กเถตฺวา เตหิ มนุสฺเสหิ กตํ ทานํ เตสํ เปตานํ อุทฺทิสาเปตฺวา สมฺปตฺตปริสาย อชฺฌาสยานุรูปํ ธมฺมํ เทเสสิ, สา เทสนา มหาชนสฺส สาตฺถิกา อโหสีติ. กุมารเปตวตฺถุวณฺณนา นิฏฺฐิตา. @เชิงอรรถ: ^๑ ม. กมฺมผเลน ^๒ สี. จรนฺติ ^๓ สี. เอวมาทีนวํ ^๔ สี. เอวํ

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๑ หน้า ๒๗๙-๒๘๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=31&A=6201&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=31&A=6201&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=126 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=4741 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5092 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5092 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26