บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๒

                   ๒๙๙. ๒. ธมฺมปาลตฺเถรคาถาวณฺณนา
      โย หเว ทหโร ภิกฺขูติ อายสฺมโต ธมฺมปาลตฺเถรสฺส คาถา. กา
อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต
อตฺถทสฺสิสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต เกนจิเทว
กรณีเยน วนนฺตํ อุปคโต สตฺถารํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส ปิลกฺขผลมทาสิ ^๑-. โส
เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สตฺถริ ปรินิพฺพุเต
อวนฺตีรฏฺเฐ พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา ธมฺมปาโลติ ลทฺธนาโม วยปฺปตฺโต ตกฺกสิลํ
คนฺตฺวา สิปฺปํ อุคฺคเหตฺวา ปฏินิวตฺเตนฺโต อนฺตรามคฺเค เอกสฺมึ วิหาเร อญฺญตรํ
เถรํ ทิสฺวา ตสฺส สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ
วฑฺเฒตฺวา ฉฬภิญฺโญ อโหสิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ^๒- :-
          "วนนฺตเร พุทฺธํ ทิสฺวา       อตฺถทสฺสึ มหายสํ
           ปสนฺนจิตฺโต สุมโน         ปิลกฺขสฺส ผลํ อทํ. ^๓-
           อฏฺฐารเส กปฺปสเต        ยํ ผลมททึ ตทา
           ทุคฺคตึ นาภิชานามิ         ผลทานสฺสิทํ ผลํ.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ  กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      ฉฬภิญฺโญ ปน หุตฺวา สมาปตฺติสุเขน วีตินาเมนฺโต เอกทิวสํ ตสฺมึ วิหาเร
เทฺว สามเณเร รุกฺขคฺเค ปุปฺผานิ โอจินนฺเต อารูฬฺหสาขาย ภคฺคาย ปตนฺเต
ทิสฺวา ^๔- เถโร อิทฺธานุภาเวน หตฺเถน คเหตฺวา ^๕- อโรเคเยว ภูมิยํ ฐเปตฺวา เตสํ
สามเณรานํ ธมฺมํ เทเสนฺโต:-
@เชิงอรรถ: ^๑ สี. มิลกฺขผล...       ^๒ ขุ.อป. ๓๒/๒๑/๔๑๒ ปิลกฺขผลทายกตฺเถราปทาน
@^๓ ฉ.ม. ปิลกฺขสฺสาททึ ผลํ  ^๔ ม. สามเณรา ฯเปฯ โอจินนฺตา ฯเปฯ ปตนฺติ.
@  เต ทิสฺวาติ           ^๕ สี. หตฺเถ คเหตฺวา
    [๒๐๓] "โย หเว ทหโร ภิกฺขุ       ยุญฺชติ พุทฺธสาสเน
           ชาคโร ส หิ สุตฺเตสุ ^๑-    อโมฆํ ตสฺส ชีวิตํ.
    [๒๐๔]  ตสฺมา สทฺธญฺจ สีลญฺจ       ปสาทํ ธมฺมทสฺสนํ
           อนุยุญฺเชถ เมธาวี         สรํ พุทฺธาน สาสนนฺ"ติ
อิมา เทฺว คาถา อภาสิ.
      ตตฺถ โยติ อนิยมวจนํ. หเวติ ทฬฺหตฺเถ นิปาโต. ทหโรติ ตรุโณ. ภิกฺขตีติ
ภิกฺขุ. ยุญฺชตีติ ฆฏติ วายมติ. ชาคโรติ ชาครณธมฺมสมนฺนาคโต ^๒-. สุตฺเตสูติ ^๓-
สุปนฺเตสุ. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- โย ภิกฺขุ ทหโรว สมาโน ตรุโณ "ตถาหํ ปจฺฉา
วุฑฺฒกาเล ชานิสฺสามี"ติ อจินฺเตตฺวา พุทฺธานํ สาสเน อปฺปมาทปฏิปตฺติยํ ยุญฺชติ
สมถวิปสฺสนาภาวนาย โยคํ กโรติ, โส สุตฺเตสุ อวิชฺชานิทฺทาย สุตฺเตสุ ปมตฺเตสุ
สทฺธาทิชาครธมฺมสมนฺนาคเมน ชาคโร, ตโตเอว อตฺตหิตปรหิตปาริปูริยา อโมฆํ
อวญฺฌํ ตสฺส ชีวิตํ, ยสฺมา จ เอตเทวํ, ตสฺมา สทฺธญฺจ "อตฺถิ กมฺมํ อตฺถิ
กมฺมวิปาโก"ติอาทินยปฺปวตฺตํ ^๔-  กมฺมผลสทฺธญฺจ, สทฺธูปนิพนฺธตฺตา สีลสฺส
ตทุปนิสฺสยํ จตุปาริสุทฺธิสีลญฺจ, "สมฺมาสมฺพุทฺโธ ภควา, สฺวาขาโต ธมฺโม,
สุปฺปฏิปนฺโน สํโฆ"ติ เอวํ ปวตฺตรตนตฺตยปฺปสาทญฺจ, วิปสฺสนาปญฺญาสหิตาย
มคฺคปญฺญาย ปริญฺญาทิวเสน จตุสจฺจธมฺมทสฺสนญฺจ เมธาวี ธมฺโมชปญฺญาย สมนฺนาคโต
ภิกฺขุ พุทฺธานํ สาสนํ โอวาทํ อนุสิฏฺฐึ อนุสฺสรนฺโต อาทิตฺตมฺปิ อตฺตโน สีสํ
อชฺฌุเปกฺขิตฺวา อนุยุญฺเชถ, ตตฺถ อนุโยคํ อาตปฺปํ กเรยฺยาติ อตฺโถ.
                       ธมฺมปาลตฺเถรคาถาวณฺณนา
                          -------------
@เชิงอรรถ: ^๑ สี.,ม. ปติสุตฺเตสุ, ปาลิ. สหิสุตฺเตสุ (มหาจุฬ.)   ^๒ สี.,อิ. ชาคร....
@^๓ สี. ปติสุตฺเตสูติ, ม. สหิสุตฺเตสูติ           ^๔ สี. อตฺถิ กมฺเม วิปาโกติ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๕๐๒-๕๐๓.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=11227&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=11227&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=299
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5987
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6117
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6117
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26