ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                    ๓๑๓. ๗. วารณตฺเถรคาถาวณฺณนา
      โยธ โกจิ มนุสฺเสสูติ อายสฺมโต วารณตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ กโรนฺโต
อิโต ทฺวานวุเต กปฺเป ติสฺสสฺส ภควโต อุปฺปตฺติโต ปุเรตรเมว พฺราหฺมณกุเล ๒-
นิพฺพตฺติตฺวา พฺราหฺมณานํ วิชฺชาสิปฺเปสุ ปารคู หุตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา
จตุปญฺญาสสหสฺสานํ อนฺเตวาสิกานํ มนฺเต วาเจนฺโต วสติ. เตน จ สมเยน
ติสฺสสฺส ภควโต โพธิสตฺตภูตสฺส ตุสิตา กายา จวิตฺวา จริมภเว มาตุกุจฺฉึ
โอกฺกมเนน มหาปฐวิกมฺโป อโหสิ. ตํ ทิสฺวา มหาชโน ภีโต สํวิคฺโค นํ อิสึ
อุปสงฺกมิตฺวา ปฐวิกมฺปนการณํ ๓- ปุจฺฉิ. โส "มหาโพธิสตฺโต มาตุกุจฺฉึ โอกฺกมิ,
เตนายํ ปฐวิกมฺโป, ตสฺมา มา ภายถา"ติ พุทฺธุปฺปาทสฺส ปุพฺพนิมิตฺตภาวํ กเถตฺวา
สมสฺสาเสสิ, พุทฺธารมฺมณญฺจ ปีตึ ปฏิเวเทสิ. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ
สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท โกสลรฏฺเฐ พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วารโณติ
ลทฺธนาโม วยปฺปตฺโต อญฺญตรสฺส อารญฺญกสฺส เถรสฺส สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา
ลทฺธปฺปสาโท ปพฺพชิตฺวา สมณธมฺมํ กโรติ. โส เอกทิวสํ พุทฺธุปฏฺฐานํ คจฺฉนฺโต
อนฺตรามคฺเค อหินกุเล อญฺญมญฺญํ กลหํ กตฺวา กาลงฺกเต ทิสฺวา "อิเม สตฺตา
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ. เอธติ ปาปุณาติ    สี.,อิ. สุเมธพฺราหฺมณกุเล    อิ. ปถวิกมฺปการณํ
อญฺญมญฺญวิโรเธน ชีวิตกฺขยํ ปตฺตา"ติ สํวิคฺคมานโส หุตฺวา ภควโต สนฺติกํ คโต,
ตสฺส ภควา จิตฺตาจารํ ญตฺวา ตทนุรูปเมว โอวาทํ เทนฺโต:-
    [๒๓๗] "โยธ โกจิ มนุสฺเสสุ          ปรปาณานิ หึสติ
           อสฺมา โลกา ปรมฺหา จ       อุภยา ธํสเต นโร.
    [๒๓๘]  โย จ เมตฺเตน จิตฺเตน       สพฺพปาณานุกมฺปติ
           พหุํ หิ โส ปสวติ            ปุญฺญํ ตาทิสโก นโร.
    [๒๓๙]  สุภาสิตสฺส สิกฺเขถ           สมณูปาสนสฺส จ
           เอกาสนสฺส จ รโห          จิตฺตวูปสมสฺส จา"ติ
ติสฺโส คาถา อภาสิ.
      ตตฺถ โยธ โกจิ มนุสฺเสสูติ อิธ มนุสฺเสสุ โย โกจิ ขตฺติโย วา พฺราหฺมโณ
วา เวสฺโส วา สุทฺโท วา คหฏฺโฐ วา ปพฺพชิโต วา. มนุสฺสคฺคหณํ เจตฺถ
อุกฺกฏฺฐสตฺตนิทสฺสนนฺติ ทฏฺฐพฺพํ. ปรปาณานิ หึสตีติ ปรสตฺเต มาเรติ วิพาธติ
จ. อสฺมา โลกาติ อิธ โลกโต. ปรมฺหาติ ปรโลกโต. อุภยา ธํสเตติ อุภยโต ๑-
ธํสติ, อุภยโลกปริยาปนฺนหิตสุขโต ปริหายตีติ อตฺโถ. นโรติ สตฺโต.
      เอวํ ปรปีฬาลกฺขณํ ปาปธมฺมํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ปรปีฬานิวตฺติลกฺขณํ กุสลํ
ธมฺมํ ทสฺเสนฺโต "โย จ เมตฺเตนา"ติอาทินา ทุติยํ คาถมาห. ตตฺถ เมตฺเตน
จิตฺเตนาติ เมตฺตาสมฺปยุตฺเตน จิตฺเตน อปฺปนาปตฺเตน อิตรีตเรน วา. สพฺพ-
ปาณานุกมฺปตีติ สพฺเพ ปาเณ อตฺตโน โอรสปุตฺเต วิย เมตฺตายติ. พหุํ หิ
โส ปสวติ, ปุญฺญํ ตาทิสโก นโรติ โส ตถารูโป เมตฺตาวิหารี ปุคฺคโล พหุํ
มหนฺตํ อนปฺปกํ กุสลํ ปสวติ ปฏิลภติ อธิคจฺฉติ.
      อิทานิ ตํ ๒- สสมฺภาเร สมถวิปสฺสนาธมฺเม นิโยเชนฺโต "สุภาสิตสฺสา"ติอาทินา
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ. ตทุภยโต จ      ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
ตติยํ คาถมาห. ตตฺถ สุภาสิตสฺส สิกฺเขถาติ อปฺปิจฺฉกถาทิเภทํ สุภาสิตํ ปริยตฺติ-
ธมฺมํ สวนธารณปริปุจฺฉาทิวเสน ๑- สิกฺเขยฺย. สมณูปาสนสฺส จาติ สมิตปาปานํ สมณานํ
กลฺยาณมิตฺตานํ อุปาสกานํ กาเลน กาลํ อุปสงฺกมิตฺวา ปยิรุปาสนญฺเจว ปฏิปตฺติยา
เตสํ สมีปจริยญฺจ สิกฺเขยฺย. เอกาสนสฺส จ รโห จิตฺตวูปสมสฺส จาติ เอกสฺส
อสหายสฺส กายวิเวกํ อนุพฺรูหนฺตสฺส รโห กมฺมฏฺฐานานุโยควเสน อาสนํ นิสชฺชํ
สิกฺเขยฺย. เอวํ กมฺมฏฺฐานํ อนุยุญฺชนฺโต ภาวนํ จ มตฺถกํ ปาเปนฺโต สมุจฺเฉทวเสน
กิเลสานํ จิตฺตสฺส วูปสมญฺจ สิกฺเขยฺย. ยาหิ อธิสีลสิกฺขาทีหิ ๒- กิเลสา
อจฺจนฺตเมว วูปสนฺตา ปหีนา โหนฺติ, ตา มคฺคผลสิกฺขา ๓- สิกฺขนฺตสฺส อจฺจนฺตเมว
จิตฺตํ วูปสนฺตํ นาม โหตีติ. คาถาปริโยสาเน วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ.
เตน วุตฺตํ อปทาเน ๔- :-
          "อชฺโฌคาเหตฺวา หิมวํ ๕-     มนฺเต วาเจมหํ ตทา
           จตุปญฺญาสสหสฺสานิ          สิสฺสา มยฺหํ อุปฏฺฐหุํ.
           อธิตา เวทคู สพฺเพ         ฉฬงฺเค ปารมึ คตา
           สกวิชฺชาหุปตฺถทฺธา ๖-       หิมวนฺเต วสนฺติ เต.
           จวิตฺวา ตุสิตา กายา        เทวปุตฺโต มหายโส
           อุปฺปชฺชิ มาตุกุจฺฉิสฺมึ         สมฺปชาโน ปติสฺสโต.
           สมฺพุทฺเธ อุปปชฺชนฺเต        ทสสหสฺสิ กมฺปถ
           อนฺธา จกฺขุํ อลภึสุ          อุปฺปชฺชนฺตมฺหิ นายเก.
           ฉปฺปการมกมฺปิตฺถ ๗-        เกวลา วสุธา อยํ
           นิคฺโฆสสทฺทํ สุตฺวาน         วิมฺหยึสุ ๘- มหาชนา.
           สพฺเพ ชนา สมาคมฺม        อาคจฺฉุํ มม สนฺติกํ
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ. สวณธารณปริจยปริปุจฺฉาทิวเสน    สี. สิกฺเขยฺยาติ, อธิสีลสิกฺขาทีหิ
@ สี.,อิ. โหนฺติ นาม, มคฺคผลสิกฺขาย   ขุ.อป. ๓๓/๖๐/๘๔ นิมิตฺตพฺยากรณิยตฺ-
@  เถราปทาน (สฺยา)        ปาลิ. หิมวนฺตํ       สี. สกวิชฺชาหุปตฺตพฺพา
@ ฉ.ม. สพฺพาการํ ปกมฺปิตฺถ   ฉ.ม. อุพฺพิชฺชึสุ, ม. โอตฺตปึสุ
           วสุธายํ ปกมฺปิตฺถ           กึ วิปาโก ภวิสฺสติ.
           อวจาสึ ๑- ตทา เตสํ       มา ภายิตฺถ ๒- นตฺถิ โว ภยํ
           วิสฏฺฐา โหถ สพฺเพปิ        อุปฺปาโทยํ สุขตฺถิโก. ๓-
           อฏฺฐเหตูหิ สมฺผสฺสา ๔-      วสุธายํ ปกมฺปติ ๕-
           ตถา นิมิตฺตา ทิสฺสนฺติ        โอภาโส วิปุโล มหา.
           อสํสยํ พุทฺธเสฏฺโฐ          อุปฺปชฺชิสฺสติ จกฺขุมา
           สญฺญาเปตฺวาน ชนตํ         ปญฺจสีเล กเถสหํ.
           สุตฺวาน ปญฺจสีลานิ          พุทฺธุปฺปาทญฺจ ทุลฺลภํ
           อุพฺเพงฺคชาตา ๖- สุมนา     ตุฏฺฐหฏฺฐา อเหสุ ๗- เต.
           เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป       ยํ นิมิตฺตํ วิยากรึ
           ทุคฺคตึ นาภิชานามิ          พฺยากรณสฺสิทํ ผลํ.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ   กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
                    วารณตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                        ----------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๕๔๔-๕๔๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=12179&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=12179&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=313              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6104              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6224              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6224              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]