ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                   ๓๒๐. ๑๔. โคตมตฺเถรคาถาวณฺณนา
      สํสรนฺติ อายสฺมโต โคตมตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยํ กิร ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ กโรนฺโต สิขิมฺหิ
ภควติ ปรินิพฺพุเต ตสฺส จิตกํ เทวมนุสฺเสสุ ปูเชนฺเตสุ อฏฺฐหิ จมฺปกปุปฺเผหิ
จิตกํ ปูเชสิ. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท
สกฺยราชกุเล นิพฺพตฺติตฺวา โคตโมติ โคตฺตวเสเนว อภิลกฺขิตนาโม วยปฺปตฺโต สตฺถุ
ญาติสมาคเม ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต ฉฬภิญฺโญ
อโหสิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๑- :-
          "ฌายมานสฺส ภควโต         สิขิโน โลกพนฺธุโน
           อฏฺฐ จมฺปกปุปฺผานิ          จิตกํ อภิโรปยึ.
           เอกตึเส อิโต กปฺเป        ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ
           ทุคฺคตึ นาภิชานามิ          จิตปูชายิทํ ๒- ผลํ.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ   กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      ฉฬภิญฺโญ ปน หุตฺวา วิมุตฺติสุเขน วิหรนฺโต เอกทิวสํ ญาตเกหิ "กสฺมา
ภนฺเต อเมฺห ปหาย ปพฺพชิโต"ติ ปุฏฺโฐ สํสาเร อตฺตโน ๓- อนุภูตทุกฺขญฺเจว อิทานิ
อธิคตํ นิพฺพานสุขญฺจ ปกาเสนฺโต:-
             [๒๕๘] "สํสรํ หิ นิรยํ อคจฺฉิสฺสํ ๔-
                    เปตโลกมคมํ ปุนปฺปุนํ
                    ทุกฺขมมฺหิปิ ติรจฺฉานโยนิยา ๕-
                    เนกธา หิ วุสิตํ จิรํ มยา.
@เชิงอรรถ:  ขุ.อป. ๓๓/๕๒/๗๗ จิตกปูชกตฺเถราปทาน (สฺยา)   ปาลิ. พุทฺธปูชายิทํ
@ ฉ.ม. อตฺตนา          ก. อคญฺฉิสํ          ฉ.ม......โยนิยํ
             [๒๕๙]  มานุโสปิ จ ภโวภิราธิโต
                    สคฺคกายมคมํ สกึ สกึ
                    รูปธาตุสุ อรูปธาตุสุ
                    เนวสญฺญิสุ อสญฺญิสุฏฺฐิตํ.
             [๒๖๐]  สมฺภวา สุวิทิตา อสารกา
                    สงฺขตา ปจลิตา สเทริตา
                    ตํ วิทิตฺวา มหมตฺตสมฺภวํ
                    สนฺติเมว สติมา สมชฺฌคนฺ"ติ
ตีหิ คาถาหิ เตสํ ธมฺมํ เทเสสิ.
      ตตฺถ สํสรนฺติ อนาทิมติ สํสาเร สํสรนฺโต กมฺมกิเลเสหิ ปญฺจสุ คตีสุ
จวนุปฺปชฺชนวเสน ๑- อปราปรํ สํสรนฺโตติ อตฺโถ. หีติ นิปาตมตฺตํ. นิรยํ
อคจฺฉิสฺสนฺติ สญฺชีวาทิกํ อฏฺฐวิธํ มหานิรยํ, กุกฺกุฬาทิกํ โสฬสวิธํ
อุสฺสทนิรยญฺจ ปฏิสนฺธิวเสน อุปคจฺฉึ. "ปุนปฺปุนนฺ"ติ อิทํ อิธาปิ อาเนตพฺพํ.
เปตโลกนฺติ เปตฺติวิสยํ, ขุปฺปิปาสาทิเภทํ เปตตฺตภาวนฺติ ๒- อตฺโถ. อคมนฺติ
ปฏิสนฺธิวเสน อุปคจฺฉึ อุปปชฺชึ. ๓- ปุนปฺปุนนฺติ อปราปรํ. ทุกฺขมมฺหิปีติ
อญฺญมญฺญํ ติขิณกสาปโตทาภิฆาตาทิทุกฺเขหิ ทุสฺสหายปิ. ลิงฺควิปลฺลาเสน เหตํ
วุตฺตํ "ทุกฺขมมฺหิปี"ติ. ติรจฺฉานโยนิยาติ มิคปกฺขิอาทิเภทาย ติรจฺฉานโยนิยา.
เนกธา หีติ โอฏฺฐโคณคทฺรภาทิวเสน เจว กากพลากกุลลาทิวเสน ๔- จ อเนกปฺปการํ
อเนกวารญฺจ จิรํ ทีฆมทฺธานํ มยา วุสิตํ นิจฺจํ อุตฺรสฺตมานสตาทิวเสน ทุกฺขํ
อนุภูตํ. ติรจฺฉานโยนิยํ นิพฺพตฺตสตฺโต มหามูฬฺหตาย จิรตรํ ตตฺเถว อปราปรํ
ปริวตฺตตีติ ทสฺสนตฺถํ อิธ "จิรนฺ"ติ วุตฺตํ.
      มานุโสปิ จ ภโวภิราธิโตติ มนุสฺสตฺตภาโวปิ มยา ตาทิเสน กุสลกมฺมุนา
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. จวนุปปาตวเสน    สี.,อิ. เปตฺติภาวนฺติ    สี. อคจฺฉึ อุปฺปชฺชึ,
@  อิ. อคจฺฉํ อุปปชฺชึ       อิ. กากพก....
สมวาเยน อภิราธิโต สาธิโต อธิคโต. กาณกจฺฉโปปมสุตฺตเมตฺถ ๑- อุทาหริตพฺพํ.
สคฺคกายมคมํ สกึ สกินฺติ สคฺคคติสงฺขาตํ กามาวจรเทวกายํ สกึ สกึ กทาจิ
กทาจิ อุปปชฺชนวเสน อคจฺฉึ. รูปธาตุสูติ ปุถุชฺชนภวคฺคปริโยสาเนสุ รูปภเวสุ.
อรูปธาตุสูติ อรูปภเวสุ. เนวสญฺญิสุ อสญฺญิสุฏฺฐิตนฺติ รูปารูปธาตูสุ จ น เกวลํ
สญฺญีสุเอว, อถ โข เนวสญฺญีนาสญฺญีสุ อสญฺญีสุ จ อุปฺปชฺชึ ฐิตํ ๒- มยาติ
อาเนตฺวา โยเชตพฺพํ. เนวสญฺญิคฺคหเณน เหตฺถ เนวสญฺญีนาสญฺญีภโว คหิโต.
ยทิปิเม เทฺว ภวา รูปารูปธาตุคฺคหเณเนว คยฺหนฺติ, เย ปน อิโต พาหิรกา ตตฺถ
นิจฺจสญฺญิโน ภววิโมกฺขสญฺญิโน จ, เตสํ ตสฺสา สญฺญาย มิจฺฉาภาวทสฺสนตฺถํ
วิสุํ คหิตาติ ทฏฺฐพฺพํ.
      เอวํ ทฺวีหิ คาถาหิ ภวมูลสฺส อนุปจฺฉินฺนตฺตา อนาทิมติ สํสาเร อตฺตโน
วฏฺฏทุกฺขานุภวํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ตทุปจฺเฉเทน วิวฏฺฏสุขานุภวํ ทสฺเสนฺโต
"สมฺภวา"ติอาทินา ตติยํ คาถมาห. ตตฺถ สมฺภวาติ ภวา. กามภวาทโยเอว หิ
เหตุปจฺจยสมวาเยน ภวนฺตีติ อิธ สมฺภวาติ วุตฺตา. สุวิทิตาติ วิปสฺสนาปญฺญาสหิตาย
มคฺคปญฺญาย สุฏฺฐุ วิทิตา. อสารกาติอาทิ เตสํ วิทิตาการทสฺสนํ. ตตฺถ อสารกาติ
นิจฺจสาราทิสารรหิตา. สงฺขตาติ สเมจฺจ สมฺภุยฺย ๓- ปจฺจเยหิ กตา. ปจลิตาติ
สงฺขตตฺตาเอว อุปฺปาทชราทีหิ ปการโต จลิตา อนวฏฺฐิตา. สเทริตาติ สทา
สพฺพกาลํ ภงฺเคน เอริตา, อิตฺตรา ภงฺคคามิโน ปภงฺคุราติ ๔- อตฺโถ. ตํ วิทิตฺวา
มหมตฺตสมฺภวนฺติ ตํ ยถาวุตฺตํ สงฺขตสภาวํ อตฺตสมฺภวํ อตฺตนิ สมฺภูตํ อตฺตายตฺตํ
อิสฺสราทิวเสน อปรายตฺตํ ปริญฺญาภิสมยวเสน อหํ วิทิตฺวา ตปฺปฏิปกฺขภูตํ สนฺติเมว
นิพฺพานเมว มคฺคปญฺญาสติยา สติมา หุตฺวา สมชฺฌคํ อธิคจฺฉึ อริยมคฺคภาวนาย
อนุปฺปตฺโตติ. เอวํ เถโร ญาตกานํ ธมฺมเทสนามุเขน อญฺญํ พฺยากาสิ.
                    โคตมตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
@เชิงอรรถ:  ม.อุปริ. ๑๔/๒๕๒/๒๒๐ พาลปณฺฑิตสุตฺต, สํ.มหา. ๑๙/๑๑๑๗/๓๙๖ ปฐมฉิคฺคฬยุคสุตฺต
@ ฉ.ม. อุปปชฺช ฐิตํ   สี.,อิ.,ม. สมฺภูย    ฉ.ม. ปภงฺคุโนติ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๕๗๗-๕๗๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=12947&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=12947&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=320              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6159              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6275              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6275              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]