ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                  ๑๔๖. ๙. ปิลินฺทวจฺฉตฺเถรคาถาวณฺณนา
      สฺวาคตนฺติ อายสฺมโต ปิลินฺทวจฺฉตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยํ กิร ปทุมุตฺตรพุทฺธกาเล หํสวตีนคเร มหาโภคกุเล นิพฺพตฺโต เหฏฺฐา
วุตฺตนเยเนว สตฺถุ สนฺติเก ธมฺมํ สุณนฺโต สตฺถารํ เอกํ ภิกฺขุํ เทวตานํ
ปิยมนาปภาเวน อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา อคฺคฏฺฐานนฺตรํ ๑- ปตฺเถตฺวา ยาวชีวํ
กุสลํ กตฺวา ตโต จุโต เทวมนุสฺเสสุ สํรนฺโต สุเมธสฺส ภควโต กาเล มนุสฺสโลเก
นิพฺพตฺติตฺวา ภควติ ปรินิพฺพุเต สตฺถุ ถูปสฺส ปูชํ กตฺวา สํเฆ จ มหาทานํ
ปวตฺเตตฺวา ตโต จุโต เทวมนุสฺเสสุเอว สํสรนฺโต อนุปฺปนฺเน พุทฺเธ จกฺกวตฺตี ราชา
หุตฺวา มหาชนํ ปญฺจสุ สีเลสุ ปติฏฺฐาเปตฺวา สคฺคปรายนํ อกาสิ. โส อนุปฺปนฺเนเยว
อมฺหากํ ภควติ สาวตฺถิยํ พฺราหฺมณเคเห นิพฺพตฺติ. "ปิลินฺโท"ติสฺส ๒-
นามํ อกํสุ. วจฺโฉติ ปน โคตฺตํ. เตน โส อปรภาเค "ปิลินฺทวจฺโฉ"ติ ๓- ปญฺญายิตฺถ.
สํสาเร ปน สํเวคพหุลตาย ปริพฺพาชกปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา จูฬคนฺธารํ นาม
วิชฺชํ สาเธตฺวา ตาย วิชฺชาย อากาสจารี ปรจิตฺตวิทู จ หุตฺวา ราชคเห
ลาภคฺคยสคฺคปฺปตฺโต ปฏิวสติ.
      อถ ยทา อมฺหากํ ภควา อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา อนุกฺกเมน ราชคหํ อุปคโต,
ตโต ปฏฺฐาย พุทฺธานุภาเวน ตสฺส สา วิชฺชา น สมฺปชฺชติ, อตฺตโน กิจฺจํ
น สาเธติ. โส จินฺเตสิ "สุตํ โข ปน เมตํ อาจริยปาจริยานํ ภาสมานานํ
`ยตฺถ มหาคนฺธารวิชฺชา ธรติ, ตตฺถ จูฬคนฺธารวิชฺชา น สมฺปชฺชตี'ติ, ๔- สมณสฺส
ปน โคตมสฺส อาคตกาลโต ปฏฺฐาย นายํ มม วิชฺชา สมฺปชฺชติ, นิสฺสํสยํ สมโณ
โคตโม มหาคนฺธารวิชฺชํ ชานาติ, ยนฺนูนาหํ ตํ ปยิรุปาสิตฺวา ตสฺส สนฺติเก
ตํ วิชฺชํ ปริยาปุเณยฺยนฺ"ติ. โส ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจ "อหํ มหาสมณ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ตํ ฐานนฺตรํ   สี. ปิลินฺทีติสฺส  สี. ปิลินฺทิวจฺโฉติ  ม. น สมฺปชฺชิ
ตว สนฺติเก เอกํ วิชฺชํ ปริยาปุณิตุกาโม, โอกาสํ เม กโรหี"ติ. ภควา "เตนหิ
ปพฺพชา"ติ ๑- อาห. โส "วิชฺชาย ปริกมฺมํ ปพฺพชฺชา"ติ มญฺญมาโน ปพฺพชิ. ตสฺส
ภควา ธมฺมํ กเถตฺวา จริตานุกูลํ กมฺมฏฺฐานํ อทาสิ. โส อุปนิสฺสยสมฺปนฺนตาย
น จิรสฺเสว วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ. ยา ปน ปุริมชาติยํ ตสฺโสวาเท
ฐตฺวา สคฺเค นิพฺพตฺตา เทวตา, ตํ กตญฺญุตํ นิสฺสาย สญฺชาตพหุมานา สายํ
ปาตํ เถรํ ปยิรุปาสิตฺวา คจฺฉนฺติ. ตสฺมา เถโร เทวตานํ ปิยมนาปตาย อคฺคตฺตํ
ปตฺโต. เตน วุตฺตํ อปทาเน:- ๒-
         "นิพฺพุเต โลกนาถมฺหิ       สุเมเธ อคฺคปุคฺคเล
          ปสนฺนจิตฺโต สุมโน        ถูปปูชํ อกาสหํ.
          เย จ ขีณาสวา ตตฺถ      ฉฬภิญฺญา มหิทฺธิกา
          เตหํ ๓- ตตฺถ สมาเนตฺวา  สํฆภตฺตํ อกาสหํ.
          สุเมธสฺส ภควโต         อุปฏฺฐาโก ตทา อหุ
          สุเมโธ นาม นาเมน      อนุโมทิตฺถ โส ตทา.
          เตน จิตฺตปฺปสาเทน       วิมานํ อุปปชฺชหํ
          ฉฬาสีติสหสฺสานิ          อจฺฉราโย รมึสุ ๔- เม.
          มเมว อนุวตฺตนฺติ         สพฺพกาเมหิ ตา สทา ๕-
          อญฺเญ เทเว อภิโภมิ ๖-   ปุญฺญกมฺมสฺสิทํ ผลํ.
          ปญฺจวีสติกปฺปมฺหิ ๗-       วรุโณ นาม ขตฺติโย
          วิสุทฺธโภชโน อาสึ        จกฺกวตฺตี อหํ ตทา.
          น เต พีชํ ปวปฺปนฺติ       นปิ นียนฺติ นงฺคลา
          อกฏฺฐปากิมํ สาลึ         ปริภุญฺชนฺติ มานุสา.
@เชิงอรรถ:  สี. ปพฺพชาหิ   ขุ.อป. ๓๒/๕๕/๘๔ ปิลินฺทวจฺฉตฺเถราปทาน    สี. เตสํ   ก.,ม.
@  อเหสุํ    ม. สพฺพกามสมาหิตา   ม. อภิกฺกมิ   ฉ.ม. ปญฺจวีสมฺหิ กปฺปมฺหิ
          ตตฺถ รชฺชํ กริตฺวาน       เทวตฺตํ ปุน คจฺฉหํ
          ตทาปิ เอทิสา มยฺหํ       นิพฺพตฺตา โภคสมฺปทา.
          น มํ มิตฺตา อมิตฺตา วา    หึสนฺติ สพฺพปาณิโน
          สพฺเพสํ จ ๑- ปิโย โหมิ   ปุญฺญกมฺมสฺสิทํ ผลํ.
          ตึสกปฺปสหสฺสมฺหิ          ยํ ทานมททึ ตทา
          ทุคฺคตึ นาภิชานามิ        คนฺธาเลปสฺสิทํ ผลํ.
          อิมมฺหิ ภทฺทเก กปฺเป      เอโก อาสึ ชนาธิโป
          มหานุภาโว ราชีสิ ๒-     จกฺกวตฺตี มหพฺพโล.
          โสหํ ปญฺจสุ สีเลสุ        ฐเปตฺวา ชนตํ พหุํ
          ปาเปตฺวา สุคตึเยว       เทวตานํ ปิโย อหุํ.
          กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      ตถา เทวตาหิ อติวิย ปิยายิตพฺพภาวโต อิมํ เถรํ ภควา เทวตานํ ปิยมนาป-
ภาเวน อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสิ "เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ เทวตานํ
ปิยมนาปานํ ยทิทํ ปิลินฺทวจฺโฉ"ติ. ๓- โส เอกทิวสํ ภิกฺขุสํฆมชฺเฌ นิสินฺโน
อตฺตโน คุเณ ปจฺจเวกฺขิตฺวา เตสํ การณภูตํ วิชฺชานิมิตฺตํ ภควโต สนฺติเก อาคมนํ
ปสํสนฺโต:-
      ๔- "สฺวาคตํ นาปคตํ          นยิทํ ทุมฺมนฺติตํ มม
          ปวิภตฺเตสุ ธมฺเมสุ        ยํ เสฏฺฐํ ตทุปาคมินฺ"ติ
คาถํ อภาสิ. ๔-
      [๙] ตตฺถ สฺวาคตนฺติ สุนฺทรํ อาคมนํ, อิทํ มมาติ สมฺพนฺโธ. อถวา
สฺวาคตนฺติ สุฏฺฐุ อาคตํ, มยาติ วิภตฺติ วิปริณาเมตพฺพา. นาปคตนฺติ ๕- น อปคตํ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. สพฺเพสมฺปิ   ฉ.ม. ราชาหํ, ม. ราชาสึ  องฺ.เอกก. ๒๐/๒๑๕/๒๔ เอตทคฺควคฺค
@๔-๔ ฉ.ม. "สฺวาคตํ นาปคตนฺ"ติ คาถํ อภาสิ    ม.น ทุราคตนฺติ
หิตาภิวุทฺธิโต น อเปตํ. นยิทํ ทุมฺมนฺติตํ ๑- มมาติ อิทํ มม สุฏฺฐุ กถิตํ,
สุฏฺฐุ วา วีมํสิตํ น โหติ. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- ยํ ภควโต สนฺติเก มมาคมนํ, ยํ วา
มยา ตตฺถ อาคตํ, ตํ สฺวาคตํ, สฺวาคตตฺตาเยว น ทุราคตํ. ยํ "ภควโต สนฺติเก
ธมฺมํ สุตฺวา ปพฺพชิสฺสามี"ติ มม มนฺติตํ คทิตํ กถิตํ, จิตฺเตน วา วีมํสิตํ ๒-
อิทมฺปิ น ทุมฺมนฺตินฺติ. อิทานิ ตตฺถ การณํ ทสฺเสนฺโต "ปวิภตฺเตสู"ติ- ๓-
อาทิมาห. ปวิภตฺเตสูติ ปการโต วิภตฺเตสุ. ธมฺเมสูติ เญยฺยธมฺเมสุ, สมถธมฺเมสุ
วา, ๔- นานาติตฺถิเยหิ ปกติอาทิวเสน, สมฺมาสมฺพุทฺเธหิ ทุกฺขาทิวเสน สํวิภชิตฺวา
วุตฺตธมฺเมสุ. ยํ เสฏฺฐํ ตทุปาคมินฺติ ยํ ตตฺถ เสฏฺฐํ, ตํ จตุสจฺจธมฺมํ, ตสฺส วา
โพธกสาสนธมฺมํ อุปาคมึ "อยํ ธมฺโม อยํ วินโย"ติ อุปคจฺฉึ. สมฺมาสมฺพุทฺเธหิเอว
วา กุสลาทิวเสน ขนฺธาทิวเสน ยถาสภาวโต สํวิภตฺเตสุ สภาวธมฺเมสุ ยํ
ตตฺถ เสฏฺฐํ อุตฺตมํ วรํ, ตํ วรํ มคฺคผลนิพฺพานธมฺมํ ๕- อุปาคมึ, อตฺตนิ
ปจฺจกฺขโต ๖- อุปคจฺฉึ สจฺฉากาสึ, ตสฺมา สฺวาคตํ มม น อปคตํ สุมนฺติตํ น
ทุมฺมนฺติตนฺติ โยชนา.
                   ปิลินฺทวจฺฉตฺเถรคาถาวณฺณา นิฏฺฐิตา.
                         --------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๗๕-๗๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=1699&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=1699&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=146              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5025              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5335              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5335              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]