ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                ๑๕๐. ๓. วนวจฺฉตฺเถรคาถาวณฺณนา
      นีลพฺภวณฺณาติ อายสฺมโต วนวจฺฉตฺเถรสฺส คาถา. ตสฺส ๙- กา อุปฺปตฺติ?
      โส กิร อตฺถทสฺสิโน ภควโต กาเล กจฺฉปโยนิยํ นิพฺพตฺโต วินตาย นาม
นทิยา วสติ. ตสฺส ขุทฺทกนาวปฺปมาโณ อตฺตภาโว อโหสิ. โส กิร เอกทิวสํ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. วเตหิ    ก. อตฺถิ ยํ    ก. หิตํ    สี. นิทสฺสนตฺถํ
@ ฉ.ม. ภุญฺชิยติ ปริภุญฺชิยตีติ       ม. ตทตฺถํ ยสฺส อตฺถีติ ตทตฺถิกํ
@ ม. โลเก   ฉ.ม. ปิ-สทฺโท น ทิสฺสติ    ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
ภควนฺตํ นทิยา ตีเร ฐิตํ ทิสฺวา "ปารํ คนฺตุกาโม มญฺเญ ภควา"ติ อตฺตโน
ปิฏฺฐิยํ อาโรเปตฺวา เนตุกาโม ปาทมูเล นิปชฺชิ. ภควา ตสฺส อชฺฌาสยํ ญตฺวา
ตํ อนุกมฺปนฺโต อารุหิ. โส ปีติโสมนสฺสชาโต โสตํ ฉินฺทนฺโต ชิยาย เวเคน
ขิตฺตสโร วิย ตาวเทว ปรตีรํ ปาเปสิ. ภควา ตสฺส ปุญฺญสฺส ผลํ เอตรหิ
นิพฺพตฺตกสมฺปตฺติญฺจ พฺยากริตฺวา ปกฺกามิ. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ
สํสรนฺโต อเนกสตกฺขตฺตุํ ตาปสปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา อรญฺญวาสีเยว อโหสิ. ปุน
กสฺสปพุทฺธกาเล กโปตโยนิยํ นิพฺพตฺติตฺวา อรญฺเญ วิหรนฺตํ เมตฺตาวิหารึ เอกํ
ภิกฺขุํ ทิสฺวา จิตฺตํ ปสาเทสิ.
      ตโต ปน จุโต พาราณสิยํ กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต ๑-
สํเวคชาโต ปพฺพชิตฺวา วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ พหุปุญฺญกมฺมํ อุปจินิ. เอวํ ตตฺถ ตตฺถ
เทวมนุสฺเสสุ ๒- สํสริตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท กปิลวตฺถุนคเร วจฺฉโคตฺตสฺส
นาม พฺราหฺมณสฺส เคเห ปฏิสนฺธึ คณฺหิ. ตสฺส มาตา ปริปกฺกคพฺภา ๓- อรญฺญํ
ทสฺสนตฺถาย สญฺชาตโทหฬา อรญฺญํ ปวิสิตฺวา วิจรติ, ตาวเทวสฺสา กมฺมชวาตา จลึสุ,
ติโรกรณึ ปริกฺขิปิตฺวา อทํสุ. สา ธญฺญปุญฺญลกฺขณํ ปุตฺตํ วิชายิ. โส โพธิสตฺเตน
สห ปํสุกีฬิกสหาโย อโหสิ. "วจฺโฉ"ติสฺส โคตฺตนามญฺจ ๔- อโหสิ. วนาภิรติยา
วเสน วนวจฺโฉติ ปญฺญายิตฺถ. อปรภาเค มหาสตฺเต มหาภินิกฺขมนํ นิกฺขมิตฺวา
มหาปธานํ ปทหนฺเต "อหมฺปิ สิทฺธตฺถกุมาเรน สห อรญฺเญ วิหริสฺสามี"ติ
นิกฺขมิตฺวา ตาปสปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา หิมวนฺเต วสนฺโต อภิสมฺพุทฺธภาวํ สุตฺวา
ภควโต สนฺติกํ อุปคนฺตฺวา ปพฺพชิตฺวา กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา อรญฺเญ วสมาโน
น จิรสฺเสว วิปสฺสนํ อุสฺสุกฺกาเปตฺวา อรหตฺตํ สจฺฉากาสิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๕-:-
         "อตฺถทสฺสี ตุ ภควา   สยมฺภู โลกนายโก
@เชิงอรรถ:  สี. วยปฺปตฺตกาเล    สี. มนุสฺเสสุ    สี. ปริปุณฺณคพฺภา    ฉ.ม. นามญฺจ,
@สี. วจฺโฉติสฺส นามํ โคตฺตนามญฺจ   ข.อป. ๓๓/๗๘/๑๑๕ ตรณิยตฺเถราปทาน (สฺยา)
           วินตานทิยา ตีรํ           อุปคจฺฉิ ๑- ตถาคโต.
           อุทกา อภินิกฺขมฺม          กจฺฉโป วาริโคจโร
           พุทฺธํ ตาเรตุกาโมหํ        อุเปสึ โลกนายกํ.
           อภิรูหตุ มํ พุทฺโธ          อตฺถทสฺสี มหามุนิ
           อหํ ตํ ตารยิสฺสามิ         ทุกฺขสฺสนฺตํ กโร ตุวํ.
           มม สงฺกปฺปมญฺญาย         อตฺถทสฺสี มหายโส
           อภิรูหิตฺวา ๒- เม ปิฏฺฐึ     อฏฺฐาสิ โลกนายโก.
           ยโต สรามิ อตฺตานํ        ยโต ปตฺโตสฺมิ วิญฺญุตํ
           สุขํ เม ตาทิสํ นตฺถิ        ผุฏฺเฐ ปาทตเล ยถา.
           อุตฺตริตฺวาน สมฺพุทฺโธ       อตฺถทสฺสี มหายโส
           นทีตีรมฺหิ ฐตฺวาน          อิมา คาถา อภาสถ.
           ยาวตา วตฺตเต จิตฺตํ       คงฺคาโสตํ ตรามหํ
           อยญฺจ ๓- กจฺฉโป ราชา    ตาเรสิ มม ปุญฺญวา. ๔-
           อิมินา พุทฺธตรเณน ๕-      เมตฺตจิตฺตวตาย จ
           อฏฺฐารเส กปฺปสเต        เทวโลเก รมิสฺสติ.
           เทวโลกา อิธาคนฺตฺวา      สุกฺกมูเลน โจทิโต
           เอกาสเน นิสีทิตฺวา        กงฺขาโสตํ ตริสฺสติ.
           ยถาปิ ภทฺทเก เขตฺเต      พีชํ อปฺปมฺปิ โรปิตํ
           สมฺมา ธารํ ๖- ปเวจฺฉนฺเต  ผลํ โตเสติ กสฺสเก. ๗-
           ตเถวิทํ พุทฺธเขตฺตํ         สมฺมาสมฺพุทฺธเทสิตํ
           สมฺมา ธารํ ๖- ปเวจฺฉนฺเต  ผลํ มํ โตสยิสฺสติ.
           ปธานปหิตตฺโตมฺหิ          อุปสนฺโต นิรูปธิ
@เชิงอรรถ:  ก., สี. อุปคญฺฉิ     ก. อาโรหิตฺวาน, สี. อภิรูหิตฺวาน   สี. อยมฺปิ
@ ฉ.ม. ปญฺญวา   สี. พุทฺธตาเรน   ฉ.ม. สมฺมา ธาเร   ฉ.ม. กสฺสกํ
           สพฺพาสเว ปริญฺญาย        วิหรามิ อนาสโว.
           อฏฺฐารเส กปฺปสเต        ยํ กมฺมมกรึ ตทา
           ทุคฺคตึ นาภิชานามิ         ตรณาย อิทํ ผลํ.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      เอวํ ปน อรหตฺตํ ปตฺวา ภควติ กปิลวตฺถุสฺมึ วิหรนฺเต ตตฺถ คนฺตฺวา
สตฺถารํ วนฺทิตฺวา ภิกฺขูหิ สมาคโต ปฏิสนฺถารวเสน "กึ อาวุโส อรญฺเญ ผาสุวิหาโร
ลทฺโธ"ติ ปุฏฺโฐ "รมณียา อาวุโส อรญฺญปพฺพตา"ติ อตฺตนา วุฏฺฐปพฺพเต
วณฺเณนฺโต:-
       ๑- "นีลพฺภวณฺณา รุจิรา         สีตวารี สุจินฺธรา
           อินฺทโคปกสญฺฉนฺนา         เต เสลา รมยนฺติ มนฺ"ติ
คาถํ อภาสิ. ๑-
      [๑๓] ตตฺถ นีลพฺภวณฺณาติ นีลวลาหกนิภา นีลวลาหกสณฺฐานา จ.
รุจิราติ รุจิยา สกิรณา ๒- ปภสฺสรา จ. สีตวารีติ สีตลสลิลา. สุจินฺธราติ
สุจิสุทฺธภูมิภาคตาย สุทฺธจิตฺตานํ วา อริยานํ นิวาสนฏฺฐานตาย สุจินฺธรา. คาถา-
สุขตฺถํ หิ สานุนาสิกํ กตฺวา นิทฺเทโส. "สีตวาริสุจินฺธรา"ติปิ ปาโฐ,
สีตสุจิวาริธรา สีตลวิมลสลิลาสยวนฺโตติ อตฺโถ. อินฺทโคปกสญฺฉนฺนาติ
อินฺทโคปกนามเกหิ ปวาฬวณฺเณหิ รตฺตกิมีหิ สญฺฉาทิตา ปาวุสฺสกาลวเสน ๓- เอวมาห.
เกจิ ปน "อินฺทโคปกนามานิ รตฺตติณานี"ติ วทนฺติ. อปเร "กณฺณิการ ๔- รุกฺขา"ติ.
เสลาติ สิลามยา ปพฺพตา, น ปํสุปพฺพตาติ อตฺโถ. เตนาห "ยถาปิ ปพฺพโต เสโล"ติ. ๕-
รมยนฺติ มนฺติ มํ รมาเปนฺติ, มยฺหํ วิเวกาภิรตึ ปริพฺรูเหนฺติ. เอวํ เถโร
@เชิงอรรถ: ๑-๑ ฉ.ม. "นีลพฺภวณฺณา"ติ คาถํ อภาสิ       สี. รุจิยา กรณิยา      สี.
@ตถาอุสฺสนฺนกาลวเสน   ฉ.ม. กณิการ....   ขุ.อุทาน. ๒๕/๒๔/๑๒๙ สารีปุตฺตสุตฺต
อตฺตโน จิรกาลปริภาวิตํ อรญฺญาภิรตึ ปเวเทนฺโต ติวิธํ วิเวกาภิรติเมว ทีเปติ.
ตตฺถ อุปธิวิเวเกน อญฺญาพฺยากรณํ ทีปิตเมว โหตีติ.
                    วนวจฺฉตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๘๖-๙๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=1956&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=1956&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=150              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5058              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5360              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5360              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]