ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                  ๒๐๕. ๘. เอกุทานิยตฺเถรคาถาวณฺณนา
      อธิเจตโส อปฺปมชฺชโตติ อายสฺมโต เอกุทานิยตฺเถรสฺส คาถา. กา
อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ ปุญฺญํ
อุปจินนฺโต อตฺถทสฺสิสฺส ภควโต กาเล ยกฺขเสนาปติ หุตฺวา นิพฺพตฺโต สตฺถริ
ปรินิพฺพุเต "อลาภา วต เม, ทุลฺลภํ ๑- วต เม, โยหํ สตฺถุธรมานกาเล ทานาทิปุญฺญํ
กาตุํ นาลตฺถนฺ"ติ ปริเทวโสกมาปนฺโน ๒- อโหสิ. อถ นํ สาคโร นาม สตฺถุ
สาวโก โสกํ วิโนเทตฺวา สตฺถุ ถูปปูชายํ นิโยเชสิ. โส ปญฺจ วสฺสานิ ถูปํ
ปูเชตฺวา ตโต จุโต เตน ปุญฺเญน เทวมนุสฺเสสุเอว สํสรนฺโต กสฺสปสฺส ภควโต
กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต กาเลน กาลํ สตฺถุ สนฺติกํ อุปสงฺกมิ.
ตสฺมึ จ สมเย สตฺถา "อธิเจตโส"ติ คาถาย สาวเก อภิณฺหํ โอวทิ. โส ตํ
สุตฺวา สทฺธาชาโต ปพฺพชิ. ปพฺพชิตฺวา จ ปน ตเมว คาถํ ปุนปฺปุนํ ปริวตฺเตติ.
โส ตตฺถ วีติวสฺสสหสฺสานิ สมณธมฺมํ กโรนฺโต ญาณสฺส อปริปกฺกตฺตา วิเสสํ
นิพฺพตฺเตตุํ นาสกฺขิ. ตโต ปน จุโต เทวโลเก นิพฺพตฺติตฺวา อปราปรํ สุคตีสุเยว
สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ วิภวสมฺปนฺนสฺส พฺราหฺมณสฺส ปุตฺโต
หุตฺวา นิพฺพตฺโต วิญฺญุตํ ปตฺวา เชตวนปฏิคฺคหณสมเย พุทฺธานุภาวํ ทิสฺวา
ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา กตปุพฺพกิจฺโจ อรญฺเญ วิหรนฺโต สตฺถุ สนฺติกํ อคมาสิ.
ตสฺมิญฺจ สมเย สตฺถา อายสฺมนฺตํ สาริปุตฺตํ อตฺตโน อวิทูเร อธิจิตฺตมนุยุตฺตํ
ทิสฺวา "อธิเจตโส"ติ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ. ตํ สุตฺวา อยํ จิรกาลํ ภาวนาย ๓-
อรญฺเญ วิหรนฺโตปิ กาเลน กาลํ ตเมว คาถํ อุทาเนติ, เตนสฺส เอกุทานิโยติ
สมญฺญา อุทปาทิ. โส อเถกทิวสํ จิตฺเตกคฺคตํ ลภิตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ทุลฺลทฺธํ   สี. ปริเทวโสกสมาปนฺโน    สี. จิรกาลภาวิตภาวนาย
ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๑- :-
          "อตฺถทสฺสิมฺหิ สุคเต         นิพฺพุเต สมนนฺตรา
           ยกฺขโยนึ อุปปชฺชึ          ยสํ ปติโต จหํ ตทา.
           ทุลฺลทฺธํ วต เม อาสิ       ทุปฺปภาตํ ทุรุฏฺฐิตํ
           ยํ เม โภเค วิชฺชมาเน     ปรินิพฺพายิ จกฺขุมา.
           มม สงฺกปฺปมญฺญาย         สาคโร นาม สาวโก
           มมุทฺธริตุกาโม โส         อาคจฺฉิ มม สนฺติกํ.
           กึ นุ โสจสิ มา ภายิ       จร ธมฺมํ สุเมธส
           อนุปฺปทินฺนา พุทฺเธนย       สพฺเพสํ พีชสมฺปทา.
           โย เจ ปูเรยฺย สมฺพุทฺธํ     ติฏฺฐนฺตํ โลกนายกํ
           ธาตุํ สาสปมตฺตมฺปิ         นิพฺพุตสฺสาปิ ปูชเย.
           สเม จิตฺตปฺปสาทมฺหิ        สมํ ปุญฺญํ มหคฺคตํ
           ตสฺมา ถูปํ กริตฺวาน        ปูเชหิ ชินธาตุโย.
           สาครสฺส วโจ สุตฺวา       พุทฺธถูปํ อกาสหํ
           ปญฺจวสฺเส ปริจรึ          มุนิโน ถูปมุตฺตมํ.
           เตน กมฺเมน ทิปทินฺท       โลกเชฏฺฐ นราสภ
           สมฺปตฺตึ อนุโภตฺวาน        อรหตฺตมปาปุณึ.
           ภูริปญฺญา จ จตฺตาโร       สตฺตกปฺปสเต อิโต
           สตฺตรตนสมฺปนฺนา          จกฺกวตฺตี มหพฺพลา.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ  กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      อรหตฺตํ ปน ปตฺวา วิมุตฺติสุเขน วิหรนฺโต เอกทิวสํ อายสฺมตา ธมฺม-
ภณฺฑาคาริเกน ปฏิภานํ วีมํสิตุํ "อาวุโส มยฺหํ ธมฺมํ ภณีหี"ติ อชฺฌิฏฺโฐ
@เชิงอรรถ:  ขุ.อป. ๓๒/๗๒/๒๐๙ ปจฺจุปฏฺฐานสญฺญกตฺเถราปทาน
จิรกาลปริจิตตฺตา:-
          [๖๘] "อธิเจตโส อปฺปมชฺชโต
                มุนิโน โมนปเถสุ สิกฺขโต
                โสกา น ภวนฺติ ตาทิโน
                อุปสนฺตสฺส สทา สมฺมโต"ติ ๑-
อิมเมว คาถํ อภาสิ.
      ตตฺถ อธิเจตโสติ อธิจิตฺตวโต, สพฺพจิตฺตานํ อธิเกน อรหตฺตผลจิตฺเตน
สมนฺนาคตสฺสาติ อตฺโถ. อปฺปมชฺชโตติ นปฺปมชฺชโต, อปฺปมาเทน อนวชฺชธมฺเมสุ
สาตจฺจกิริยาย สมนฺนาคตสฺสาติ วุตฺตํ โหติ. มุนิโนติ "โย มุนาติ อุภโต โลเก,
มุนิ เตน ปวุจฺจตี"ติ ๒- เอวํ อุภยโลกมุนเนน วา, โมนํ วุจฺจติ ญาณํ, เตน อรหตฺต-
ผลปญฺญาสงฺขาเตน โมเนน สมนฺนาคตตาย วา ขีณาสโว มุนิ นาม, ตสฺส
มุนิโน. โมนปเถสุ สิกฺขโตติ อรหตฺตญาณสงฺขาตสฺส โมนสฺส ปเถสุ อุปายมคฺเคสุ
สตฺตตึสโพธิปกฺขิยธมฺเมสุ, ตีสุ วา สิกฺขาสุ สิกฺขโต. อิทญฺจ ปุพฺพภาคปฏิปทํ
คเหตฺวา วุตฺตํ. ปรินิฏฺฐิตสิกฺโข หิ อรหา, ตสฺมา เอวํ สิกฺขโต, อิมาย สิกฺขาย
มุนิภาวํ ปตฺตสฺส มุนิโนติ เอวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพ. ยสฺมา เจตเทวํ, ตสฺมา
เหฏฺฐิมมคฺคผลจิตฺตานํ วเสน อธิเจตโส, จตุสจฺจสมฺโพธิปฏิปตฺติยํ อปฺปมาทวเสน
อปฺปมชฺชโต, อคฺคมคฺคญาณสมนฺนาคเมน มุนิโนติ เอวเมเตสํ ปทานํ อตฺโถ ๓-
ยุชฺชติเยว. อถวา "อปฺปมชฺชโต สิกฺขโต"ติ ปธานเหตู อกฺขาตาติ ๔- ทฏฺฐพฺพา.
ตสฺมา อปฺปมชฺชนเหตุ สิกฺขนเหตุ จ อธิเจตโสติ อตฺโถ.
      โสกา น ภวนฺติ ตาทิโนติ ตาทิสสฺส ขีณาสวมุนิโน อพฺภนฺตเร
@เชิงอรรถ:  ขุ.อุทาน. ๒๕/๓๗/๑๕๒ สารีปุตฺตสุตฺต    ขุ.ธมฺม. ๒๕/๒๖๙/๖๓ ติตฺถิยวตฺถุ,
@  ขุ.มหา. ๒๙/๖๙๗/๔๐๖ มหาวิยูหสุตฺตนิทฺเทส (สฺยา), ขุ.จูฬ. ๓๐/๑๖๔/๘๔
@  เมตฺตคูมาณวกปญฺหานิทฺเทส (สฺยา)      สี. เอวํเปตฺถ สมฺปทานวเสน อตฺโถ
@ ปทานํ เหตุอตฺถตา (อุทาน-ฏฺฐ ๒๓๒ ปิฏฺเฐ)
อิฏฺฐวิโยคาทิวตฺถุกา โสกา จิตฺตสนฺตาปา น โหนฺติ. อถวา ตาทิโนติ ตาทิ-
ลกฺขณปฺปตฺตสฺส อเสกฺขมุนิโน โสกา น ภวนฺตีติ. ๑- อุปสนฺตสฺสาติ ราคาทีนํ
อจฺจนฺตูปสเมน อุปสนฺตสฺส. สทา สตีมโตติ สติเวปุลฺลปฺปตฺติยา นิจฺจกาลํ สติยา
อวิรหิตสฺส.
      เอตฺถ จ "อธิเจตโส"ติ อิมินา อธิจิตฺตสิกฺขา, "อปฺปมชฺชโต"ติ อิมินา
อธิสีลสิกฺขา, "มุนิโน โมนปเถสุ สิกฺขโต"ติ เอเตหิ อธิปญฺญาสิกฺขา. "มุนิโน"ติ
วา เอเตน อธิปญฺญาสิกฺขา, "โมนปเถสุ สิกฺขโต"ติ เอเตน ตาสํ โลกุตฺตรสิกฺขานํ
ปุพฺพภาคปฏิปทา, "โสกา น ภวนฺตี"ติอาทีหิ สิกฺขาปาริปูริยา อานิสํสา ๒- ปกาสิตาต
เวทิตพฺพํ. อยเมว จ เถรสฺส อญฺญาพฺยากรณคาถา อโหสิ.
                   เอกุทานิยตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         --------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๒๓๗-๒๔๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=5297&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=5297&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=205              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5367              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5597              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5597              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]