บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๒

๒๒๒. ๕. สุนาคตฺเถรคาถาวณฺณนา จิตฺตนิมิตฺตสฺส โกวิโทติ อายสฺมโต สุนาคตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ กุสลํ อุปจินนฺโต อิโต เอกตฺตึเส กปฺเป สิขิสฺส ภควโต กาเล พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต ติณฺณํ เวทานํ ปารคู หุตฺวา อรญฺญายตเน อสฺสเม วสนฺโต ตีณิ @เชิงอรรถ: ^๑ สี. อพฺภสา นาม นาเมน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๘๓.

พฺราหฺมณสหสฺสานิ มนฺเต วาเจสิ. อเถกทิวสํ ตสฺส สตฺถารํ ทิสฺวา ลกฺขณานิ อุปธาเรตฺวา ลกฺขณมนฺเต ปริวตฺเตนฺตสฺส "อีทิเสหิ ลกฺขเณหิ สมนฺนาคโต อนนฺตชิโน อนนฺตญาโณ พุทฺโธ ภวิสฺสตี"ติ พุทฺธญาณํ อารพฺภ อุฬาโร ปสาโท อุปฺปชฺชิ. โส เตน จิตฺตปฺปสาเทน เทวโลเก นิพฺพตฺโต อปราปรํ เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท นาลกคาเม อญฺญตรสฺส พฺราหฺมณสฺส ปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺติ, สุนาโคติสฺส นามํ อโหสิ. โส ธมฺมเสนาปติสฺส คิหิสหาโย เถรสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา ทสฺสนภูมิยํ ปติฏฺฐิโต ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ ปฏฺฐเปตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ^๑- :- "หิมวนฺตสฺสาวิทูเร วสโภ นาม ปพฺพโต ตสฺมึ ปพฺพตปาทมฺหิ อสฺสโม อาสิ มาปิโต. ^๒- ตีณิ สิสฺสสหสฺสานิ วาเจสึ พฺราหฺมโณ ตทา สํหริตฺวาน เต สิสฺเส เอกมนฺตํ อุปาวิสึ. เอกมนฺตํ นิสีทิตฺวา พฺราหฺมโณ มนฺตปารคู พุทฺธเวทํ คเวสนฺโต ญาเณ จิตฺตํ ปสาทยึ. ตตฺถ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา นิสีทึ ปณฺณสนฺถเร ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวาน ตตฺถ กาลงฺกโต อหํ. เอกตึเส อิโต กปฺเป ยํ สญฺญมลภึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ญาณสญฺญายิทํ ผลํ. สตฺตวีสติ กปฺปมฺหิ ราชา สิริธโร อหุ สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺตี มหพฺพโล. กิเสลา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ. อรหตฺตํ ปน ปตฺวา ภิกฺขูนํ ธมฺมเทสนาปกาเสน ^๓- อญฺญํ พฺยากโรนฺโต:- @เชิงอรรถ: ^๑ ขุ.อป. ๓๒/๓๔/๒๒๗ รโหสญฺญิกตฺเถราปทาน ^๒ สี. อสฺสโมสิ สุมาปิโต @^๓ ฉ.ม. ธมฺมเทสนาปเทเสน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๘๔.

[๘๕] "จิตฺตนิมิตฺตสฺส โกวิโท ปวิเวกรสํ วิชานิย ฌายํ นิปโก ปติสฺสโต อธิคจฺเฉยฺย สุขํ นิรามิสนฺ"ติ คาถํ อภาสิ. ตตฺถ จิตฺตนิมิตฺตสฺส โกวิโทติ ภาวนาจิตฺตสฺส นิมิตฺตคฺคหเณ กุสโล, "อิมสฺมึ สมเย จิตฺตํ ปคฺคเหตพฺพํ, อิมสฺมึ สมฺปหํสิตพฺพํ, อิมสฺมึ อชฺฌุเปกฺขิตพฺพนฺ"ติ เอวํ ปคฺคหณาทิโยคฺยสฺส จิตฺตนิมิตฺตสฺส คหเณ เฉโก. ปวิเวกรสํ วิชานิยาติ กาย- วิเวกสํวฑฺฒิตสฺส ^๑- จิตฺตวิเวกสฺส รสํ สญฺชานิตฺวา, วิเวกสุขํ อนุภวิตฺวาติ อตฺโถ. "ปวิเวกรสํ ปิตฺวา"ติ ^๒- หิ วุตฺตํ. ฌายนฺติ ปฐมํ อารมฺมณูปนิชฺฌาเนน ปจฺฉา ลกฺขณูปนิชฺฌาเนน จ ฌายนฺโต. นิปโกติ กมฺมฏฺฐานปริหรเณ กุสโล. ปติสฺสโตติ อุปฏฺฐิตสฺสติ. อธิคจฺเฉยฺย สุขํ นิรามิสนฺติ เอวํ สมถนิมิตฺตาทิโกสลฺเลน ลพฺเภ จิตฺตวิเวกสุเข ปติฏฺฐาย สโต สมฺปชาโน หุตฺวา วิปสฺสนาฌาเนเนว ^๓- ฌายนฺโต กามามิสวฏฺฏามิเสหิ อสมฺมิสฺสตาย นิรามิสํ นิพฺพานสุขํ ผลสุขญฺจ อธิคจฺเฉยฺย สมุปคจฺเฉยฺยาติ อตฺโถ. สุนาคตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. --------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๒๘๒-๒๘๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=6295&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=6295&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=222 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5470 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5676 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5676 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26