ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                   ๒๔๓. ๖. สุเหมนฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา
      สตลิงฺคสฺส อตฺถสฺสาติ อายสฺมโต สุเหมนฺตตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ ปุญฺญํ
อุปจินนฺโต อิโต ทฺวานวุเต กปฺเป ติสฺสสฺส ภควโต กาเล วนจโร หุตฺวา วเน
วสติ, ตํ อนุคฺคหิตุํ ภควา อรญฺญํ ปวิสิตฺวา ตสฺส อาสนฺเน ฐาเน อญฺญตรสฺมึ
รุกฺขมูเล นิสีทิ. โส ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนจิตฺโต สุคนฺธานิ ปุนฺนาคปุปฺผานิ
โอจินิตฺวา ภควนฺตํ ปูเชสิ. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวโลเก นิพฺพตฺติตฺวา อปราปรํ
ปุญฺญานิ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท ปาริยนฺตเทเส
วิภวสมฺปนฺนสฺส พฺราหฺมณสฺส ปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺติ, สุเหมนฺโตติสฺส นามํ อโหสิ.
โส วิญฺญุตํ ปตฺโต สงฺกสฺสนคเร มิคทาเย วิหรนฺตํ ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา ธมฺมํ
สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา เตปิฏโก หุตฺวา วิปสฺสนํ ปฏฺฐเปตฺวา น จิรสฺเสว
ฉฬภิญฺโญ ปฏิสมฺภิทาปตฺโต อโหสิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๒- :-
          "กานนํ วนโมคยฺห          วสามิ ลุทฺทโก อหํ
           ปุนฺนาคํ ปุปฺผิตํ ทิสฺวา       พุทฺธเสฏฺฐํ อนุสฺสรึ.
           ตํ ปุปฺผํ โอจินิตฺวาน        สุคนฺธํ คนฺธิตํ สุภํ ๓-
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. เอวรูปํ วาสํ    ขุ.อป. ๓๒/๔๖/๒๔๕ ปุนฺนาคปุปฺผิยตฺเถราปทาน
@ ปาลิ. สุคนฺธํ คนฺธคนฺธิกํ
           ถูปํ กริตฺวา ปุลิเน         พุทฺธสฺส อภิโรปยึ.
           เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป      ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ
           ทุคฺคตึ นาภิชานามิ         พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
           เอกมฺหิ นวุเต กปฺเป       เอโก อาสึ ตโมนุโท
           สตฺตรตนสมฺปนฺโน          จกฺกวตฺตี มหพฺพโล.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ  กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      อรหตฺตํ ปน ปตฺวา เอวํ จินฺเตสิ "มยา โข ยํ สาวเกน ปตฺตพฺพํ, ตํ ๑-
อนุปฺปตฺตํ, ยนฺนูนาหํ อิทานิ ภิกฺขูนํ อนุคฺคหํ กเรยฺยนฺ"ติ. เอวํ จินฺเตตฺวา
ปภินฺนปฏิสมฺภิทตาย อกิลาสุตาย จ อตฺตโน สนฺติกํ อุปคเต ภิกฺขู ยถารหํ ๒-
โอวทนฺโต อนุสาสนฺโต กงฺขํ ฉินฺทนฺโต ธมฺมํ กเถนฺโต กมฺมฏฺฐานํ นิคฺคุมฺพํ
นิชฺชฏํ กตฺวา อาจิกฺขนฺโต วิหรติ. อเถกทิวสํ อตฺตโน สนฺติกํ อุปคตานํ
ภิกฺขูนํ วิญฺญูนญฺจ ปุคฺคลานํ วิเสสํ อาจิกฺขนฺโต:-
    [๑๐๖] "สตลิงฺคสฺส อตฺถสฺส         สตลกฺขณธาริโน
           เอกงฺคทสฺสี ทุมฺเมโธ       สตทสฺสี จ ปณฺฑิโต"ติ
คาถํ อภาสิ.
      ตตฺถ สตลิงฺคสฺสาติ ลีนมตฺถํ คเมนฺตีติ ลิงฺคานิ, อตฺเถสุ สทฺทสฺส ปวตฺติ-
นิมิตฺตานิ, ตานิ ปน สตํ อเนกานิ ลิงฺคานิ เอตสฺสาติ สตลิงฺโค. อเนกตฺโถ
หิ อิธ สตสทฺโท, "สตํ สหสฺสนฺ"ติอาทีสุ วิย น สงฺขยาวิเสสตฺโถ, ตสฺส สตลิงฺคสฺส.
อตฺถสฺสาติ เญยฺยสฺส, เญยฺยํ หิ ญาเณน อรณียโต "อตฺโถ"ติ วุจฺจติ. โส
จ เอโกปิ อเนกลิงฺโค, ยถา "สกฺโก ปุรินฺทโท มฆวา"ติ, "ปญฺญา วิชฺชา เมธา
ญาณนฺ"ติ จ. เยน ลิงฺเคน ปวตฺตินิมิตฺเตน ตาวตึสาธิปติมฺหิ อินฺทสทฺโท ปวตฺโต,
น เตน ตตฺถ สกฺกาทิสทฺทา ปวตฺตา, อถ โข อญฺเญน. ตถา เยน สมฺมาทิฏฺฐิมฺหิ
@เชิงอรรถ:  สี. ยํ ยํ สาวเกน ปตฺตพฺพํ, ตํ ตํ      สี. ภิกฺขู ธมฺมํ กเถนฺโต ยถารหํ
ปญฺญาสทฺโท ปวตฺโต, น เตน วิชฺชาทิสทฺทา. เตน วุตฺตํ "สตลิงฺคสฺส อตฺถสฺสา"ติ.
      สตลกฺขณธาริโนติ อเนกลกฺขณวโต. ลกฺขียติ เอเตนาติ ลกฺขณํ, ปจฺจยภาวิโน
อตฺถสฺส อตฺตโน ผลํ ปฏิจฺจ ปจฺจยภาโว, ๑- เตน หิ โส อยํ อิมสฺส การณนฺติ
ลกฺขียติ. โส จ เอกสฺเสว อตฺถสฺส อเนกปฺปเภโท อุปลพฺภติ, เตนาห "สตลกฺขณ-
ธาริโน"ติ. อถวา ลกฺขียนฺตีติ ลกฺขณานิ, ตสฺส ตสฺส อตฺถสฺส สงฺขตตาทโย ๒-
ปการวิเสสา, เต ปน อตฺถโต อวตฺถาวิเสสา ๓- เวทิตพฺพา. เต จ ปน เตสํ
อนิจฺจตาทิสามญฺญลกฺขณํ ลิงฺเคนฺติ ญาเปนฺตีติ "ลิงฺคานี"ติ วุจฺจนฺติ. ตสฺสิเม
อาการา, ยสฺมา เอกสฺสาปิ อตฺถสฺส อเนเก ๔- อุปลพฺภนฺติ. เตน วุตฺตํ "สตลิงฺคสฺส
อตฺถสฺส, สตลกฺขณธาริโน"ติ. เตนาห อายสฺมา ธมฺมเสนาปติ "สพฺเพ ธมฺมา
สพฺพากาเรน พุทฺธสฺส ภควโต ญาณมุเข อาปาถํ อาคจฺฉนฺตี"ติ. ๕-
      เอกงฺคทสฺสี ทุมฺเมโธติ เอวํ อเนกลิงฺเค อเนกลกฺขเณ อตฺเถ โย ตตฺถ
เอกงฺคทสฺสี อปุถุปญฺญตาย เอกลิงฺคมตฺตํ เอกลกฺขณมตฺตํ จ ทิสฺวา อตฺตนา ทิฏฺฐเมว
"อิทเมว สจฺจนฺ"ติ อภินิวิสฺส "โมฆมญฺญนฺ"ติ อิตรํ ปฏิกฺขิปติ, หตฺถิ-
ทสฺสนกอนฺโธ วิย เอกงฺคคาหี ๖- ทุมฺเมโธ ทุปฺปญฺโญ ตตฺถ วิชฺชมานานํเยว
ปการวิเสสานํ อชานนโต มิจฺฉา อภินิวิสนโต จ. สตทสฺสี ๗- จ ปณฺฑิโตติ ปณฺฑิโต ปน
ตตฺถ วิชฺชมาเน อเนเกปิ ปกาเร อตฺตโน ปญฺญาจกฺขุนา สพฺพโส ปสฺสติ. โย วา
ตตฺถ ลพฺภมาเน อเนเก ปญฺญาจกฺขุนา อตฺตนาปิ ปสฺสติ, อญฺเญสมฺปิ ทสฺเสติ
ปกาเสติ, โส ปณฺฑิโต วิจกฺขโณ อตฺเถสุ กุสโล นามาติ. เอวํ เถโร อุกฺกํสคตํ
อตฺตโน ปฏิสมฺภิทาสมฺปตฺตึ ภิกฺขูนํ วิภาเวสิ.
                   สุเหมนฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
@เชิงอรรถ:  สี. อตฺตโน ผลสฺส ปจฺจยภาโว   สี. ลกฺขณาทโย    สี. อตฺถาวิเสสา   ม. อเนกา
@ ขุ.มหา. ๒๙/๗๒๗/๔๓๒ ตุวฏกสุตฺตนิทฺเทส (สฺยา), ขุ.จูฬ. ๓๐/๔๙๒/๒๓๘
@  โมฆราชมาณวกปญฺหานิทฺเทส (สฺยา), ขุ.ปฏิสํ. ๓๑/๖๖๙/๕๗๖ มหาปญฺญากถา (สฺยา)
@ สี. เอกงฺโค หิ              สี. สหายทสฺสนโต


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๓๓๐-๓๓๒. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=7345&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=7345&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=243              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5583              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5766              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5766              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]