ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                  ๒๕๓. ๖. ปาราปริยตฺเถรคาถาวณฺณนา
      ฉผสฺสายตเน หิตฺวาติ อายสฺมโต ปาราปริยตฺเถรสฺส ๒- คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต
ปิยทสฺสิสฺส ภควโต กาเล เนสาทโยนิยํ นิพฺพตฺติตฺวา ตสฺส วิญฺญุตํ ปตฺตสฺส
วิจรณฏฺฐาเน อญฺญตรสฺมึ วนสณฺเฑ ปิยทสฺสี ภควา ตํ อนุคฺคณฺหิตุํ นิโรธสมาปตฺตึ
สมาปชฺชิตฺวา นิสีทิ. โส จ มิเค ปริเยสนฺโต ตํ ฐานํ คโต สตฺถารํ ทิสฺวา
ปสนฺนมานโส ภควนฺตํ อนฺโต กตฺวา กตํ สาขามณฺฑปํ ปทุมปุปฺเผหิ กูฏาคารา-
กาเรน สญฺฉาเทตฺวา อุฬารํ ปีติโสมนสฺสํ ปฏิสํเวเทนฺโต สตฺตาหํ นมสฺสมาโน
@เชิงอรรถ:  ปาลิ. สุปุปฺผิเต.....วปฺปเทเส      สี. ปาราสริยตฺเถรสฺส
อฏฺฐาสิ. ทิวเส ทิวเส จ มิลาตมิลาตานิ อปเนตฺวา อภินเวหิ ฉาเทสิ. สตฺถา
สตฺตาหสฺส อจฺจเยน นิโรธโต วุฏฺฐหิตฺวา ภิกฺขุสํฆํ อนุสฺสริ. ตาวเทว อสีติ-
สหสฺสมตฺตา ภิกฺขู สตฺถารํ ปริวาเรสุํ. "มธุรธมฺมกถํ สุณิสฺสามา"ติ เทวตา
สนฺนิปตึสุ, มหาสมาคโม ๑- อโหสิ. สตฺถา อนุโมทนํ กโรนฺโต ตสฺส เทวมนุสฺเสสุ
ภาวินึ สมฺปตฺตึ อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวกโพธึ จ พฺยากริตฺวา ปกฺกามิ. โส
เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท ราชคเห พฺราหฺมณ-
กุเล นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต ติณฺณํ เวทานํ ปารคู หุตฺวา ปราปรโคตฺตตาย
ปาราปริโยติ ๒- ลทฺธสมญฺโญ พหู พฺราหฺมเณ มนฺเต วาเจนฺโต สตฺถุ ราชคหคมเน
พุทฺธานุภาวํ ทิสฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต
น จิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๓- :-
          "ปิยทสฺสี นาม ภควา          สยมฺภู โลกนายโก
           วิเวกกาโม สมฺพุทฺโธ         สมาธิกุสโล มุนิ.
           วนสณฺฑํ สโมคฺคยฺห           ปิยทสฺสี มหามุนิ
           ปํสุกูลํ ปตฺถริตฺวา            นิสีทิ ปุริสุตฺตโม.
           มิคลุทฺโธ ปุเร อาสึ          อรญฺเญ ๔- กานเน อหํ
           ปสทํ มิคเมสนฺโต ๕-         อาหิณฺฑามิ อหํ ตทา.
           ตตฺถทฺทสาสึ สมฺพุทฺธํ          โอฆติณฺณมนาสวํ
           ปุปฺผิตํ สาลราชํว            สตรํสึว อุคฺคตํ.
           ทิสฺวานหํ เทวเทวํ           ปิยทสฺสึ มหายสํ
           ชาตสฺสรํ สโมคฺคยฺห          ปทุมํ อาหรึ ตทา.
           อาหริตฺวาน ปทุมํ            สตปตฺตํ มโนรมํ
           กูฏาคารํ กริตฺวาน           ฉาทยึ ปทุเมนหํ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. มหา สมาคโม    สี. ปาราสริโยติ    ขุ.อป. ๓๒/๓๕๓/๔๕๘
@  ปทุมกูฏาคาริกตฺเถราปทาน     สี. วิปิเน    สี. ปสุตํ มิคเมสนฺโต
           อนุกมฺปโก การุณิโก          ปิยทสฺสี มหามุนิ
           สตฺตรตฺตินฺทิวํ พุทฺโธ          กูฏาคาเร วสี ชิโน.
           ปุราณํ ฉฑฺฑยิตฺวาน           นเวน ฉาทยึ อหํ
           อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน          อฏฺฐาสึ ตาวเท อหํ.
           วุฏฺฐหิตฺวา สมาธิมฺหา         ปิยทสฺสี  มหามุนิ
           ทิสํ อนุวิโลเกนฺโต           นิสีทิ โลกนายโก.
           ตทา สุทสฺสโน นาม          อุปฏฺฐาโก มหิทฺธิโก
           จิตฺตมญฺญาย พุทฺธสฺส          ปิยทสฺสิสฺส สตฺถุโน.
           อสีติยา สหสฺเสหิ            ภิกฺขูหิ ปริวาริโต
           วนนฺเต สุขมาสีนํ            อุเปสิ โลกนายกํ.
           ยาวตา วนสณฺฑมฺหิ           อธิวตฺถา จ เทวตา
           พุทฺธสฺส จิตฺตมญฺญาย          สพฺเพ สนฺนิปตุํ ตทา.
           สมาคเตสุ ยกฺเขสุ           กุมฺภณฺเฑ สหรกฺขเส
           ภิกฺขุสํเฆ จ สมฺปตฺเต         คาถา ปพฺยาหรี ๑- ชิโน.
           โย มํ สตฺตาหํ ปูเชสิ         อาวาสญฺจ อกาสิ เม
           ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ            สุณาถ ๒- มม ภาสโต.
           สุทุทฺทสํ สุนิปุณํ              คมฺภีรํ สุปฺปกาสิตํ
           ญาเณน กิตฺตยิสฺสามิ          สุณาถ ๒- มม ภาสโต.
           จตุทฺทสานิ กปฺปานิ           เทวรชฺชํ กริสฺสติ
           กูฏาคารํ มหนฺตสฺส           ปทุมปุปฺเผหิ ฉาทิตํ.
           อากาเส ธารยิสฺสติ          ปุปฺผกมฺมสฺสิทํ ผลํ
           จตุพฺพีเส กปฺปสเต           โวกิณฺณํ สํสริสฺสติ.
           ตตฺถ ปุปฺผมยํ พฺยมฺหํ          อากาเส ธารยิสฺสติ
@เชิงอรรถ:  สี. คาถาโย พฺยาหรี         สี. สุโณถ
           ยถา ปทุมปตฺตมฺหิ            โตยํ น อุปลิมฺปติ.
           ตเถวีมสฺส ญาณมฺหิ           กิเลสา โนปลิมฺปเร
           มนสา วินิวฏฺเฏตฺวา          ปญฺจ นีวรเณ อยํ.
           จิตฺตํ ชเนตฺวา เนกฺขมฺเม      อคารา ปพฺพชิสฺสติ
           ตโต ปุปฺผมเย พฺยมฺเห        ธาเรนฺเต นิกฺขมิสฺสติ.
           รุกฺขมูเล วสนฺตสฺส           นิปกสฺส สตีมโต
           ตตฺถ ปุปฺผมยํ พฺยมฺหํ          มตฺถเก ธารยิสฺสติ.
           จีวรํ ปิณฺฑปาตญฺจ            ปจฺจยํ สยนาสนํ
           ททิตฺวา ๑- ภิกฺขุสํฆสฺส        นิพฺพายิสฺสตินาสโว.
           กูฏาคาเรน จรตา ๒-        ปพฺพชฺชํ อภินิกฺขมึ
           รุกฺขมูเล วสนฺตมฺปิ           กูฏาคารํ ธรียติ.
           จีวเร ปิณฺฑปาเต จ          เจตนา เม น วิชฺชติ
           ปุญฺญกมฺเมน สํยุตฺโต          ลภามิ ปรินิฏฺฐิตํ.
           คณนาโต อสงฺเขยฺยา         กปฺปโกฏี พหู มม
           ริตฺตกา เต อติกฺกนฺตา        ปมุตฺตา โลกนายกา.
           อฏฺฐารเส กปฺปสเต          ปิยทสฺสี วินายโก
           ตมหํ ปยิรุปาสิตฺวา           อิมํ โยนึ อุปาคโต.
           ตมทฺทสามิ ๓- สมฺพุทฺธํ        อโนมํ นาม จกฺขุมํ
           ตมหํ อุปคนฺตฺวาน            ปพฺพชึ อนคาริยํ.
           ทุกฺขสฺสนฺตกโร พุทฺโธ         สทฺธมฺเม ๔- เทสยี ชิโน
           ตสฺส ธมฺมํ สุณิตฺวาน          ปตฺโตมฺหิ อจลํ ปทํ.
           โตสยิตฺวาน สมฺพุทฺธํ          โคตมํ สกฺยปุงฺควํ
           สพฺพาสเว ปริญฺญาย          วิหรามิ อนาสโว.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ทตฺวาน   สี. กูฏาคาเรว ธรณา   ฉ.ม. อิธ ปสฺสามิ   ฉ.ม. มคฺคํ เม
           อฏฺฐารเส กปฺปสเต          ยํ พุทฺธมภิปูชยึ
           ทุคฺคตึ นาภิชานามิ           พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ    กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      อรหตฺตํ ปน ปตฺวา อตฺตโน ปฏิปตฺตึ ปจฺจเวกฺขิตฺวา สญฺชาตโสมนสฺโส
อุทานวเสน:-
    [๑๑๖] "ฉผสฺสายตเน หิตฺวา          คุตฺตทฺวาโร สุสํวุโต
           อฆมูลํ วเมตฺวาน ๑-         ปตฺโต เม อาสวกฺขโย"ติ
คาถํ อภาสิ.
      ตตฺถ ฉผสฺสายตเน หิตฺวาติ จกฺขุสมฺผสฺสาทีนํ ฉนฺนํ สมฺผสฺสานํ
อุปฺปตฺติฏฺฐานตาย "ผสฺสายตนานี"ติ ลทฺธนามานิ จกฺขาทีนิ ฉ อชฺฌตฺติกายตนานิ
ตปฺปฏิพทฺธสงฺกิเลสปฺปหานวเสน ปหาย. คุตฺตทฺวาโร สุสํวุโตติ ตโตเอว จกฺขุ-
ทฺวาราทีนํ คุตฺตตฺตา, ตตฺถ ปวตฺตนการํ อภิชฺฌาทีนํ ปาปธมฺมานํ ปเวสนนิวารเณน
สติกวาเฏน สุฏฺฐุ ปิหิตตฺตา คุตฺตทฺวาโร สุสํวุโต. อถวา มนจฺฉฏฺฐานํ
ฉนฺนํ ทฺวารานํ วุตฺตนเยน รกฺขิตตฺตา คุตฺตทฺวาโร, กายาทีหิ สุฏฺฐุ สญฺญตตฺตา
สุสํวุโตติ เอวเมตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. อฆมูลํ วเมตฺวานาติ อฆสฺส วฏฺฏทุกฺขสฺส
มูลภูตํ อวิชฺชาภวตณฺหาสงฺขาตํ โทสํ, สพฺพํ วา กิเลสโทสํ อริยมคฺคสงฺขาต-
วมนโยคปาเนน ๒- อุคฺคิริตฺวา สนฺตานโต พหิ กตฺวา, พหิกรณเหตุ วา. ปตฺโต
เม อาสวกฺขโยติ กามาสวาทโย อาสวา เอตฺถ ขียนฺติ, เตสํ วา ขเยน ปตฺตพฺโพติ
อาสวกฺขโย, นิพฺพานํ อรหตฺตญฺจ. โส อาสวกฺขโย ปตฺโต อธิคโตติ อุทานวเสน
อญฺญํ พฺยากาสิ.
                   ปาราปริยตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. วมิตฺวา         ม......วมนโยคปาทเนน


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๓๕๕-๓๕๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=7920&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=7920&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=253              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5639              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5813              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5813              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]