บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๓

๓๔๔. ๑๐. ยสทตฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา อุปารมฺภจิตฺโตติอาทิกา อายสฺมโต ยสทตฺตตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ กุสลํ อุปจินิ. ตถา เหส ปทุมุตฺตรสฺส ^๑- ภควโต กาเล พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา พฺราหฺมณานํ วิชฺชาสิปฺเปสุ นิปฺผตฺตึ คโต กาเม ปหาย อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา อรญฺเญ วิหรนฺโต เอกทิวสํ สตฺถารํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส อญฺชลึ ปคฺคยฺห อภิตฺถวิ. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท มลฺลรฏฺเฐ มลฺลราชกุเล นิพฺพตฺติตฺวา ยสทตฺโตติ ลทฺธนาโม วยปฺปตฺโต ตกฺกสิลํ คนฺตฺวา สพฺพสิปฺปานิ สิกฺขิตฺวา สภิเยน ปริพฺพาชเกน สทฺธึเยว จาริกํ จรมาโน อนุปุพฺเพน สาวตฺถิยํ ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา สภิเยน ปุฏฺฐปเญฺหสุ วิสฺสชฺชิยมาเนสุ สยํ @เชิงอรรถ: ^๑ สี.,อิ. อุปจินนฺโต ปทุมุตฺตรสฺส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๖.

โอตาราเปกฺโข สุณนฺโต นิสีทิ "สมณสฺส โคตมสฺส วาเท โทสํ ทสฺสามี"ติ. อถสฺส ภควา จิตฺตาจารํ ญตฺวา สภิยสุตฺตเทสนาวสาเน ^๑- โอวาทํ เทนฺโต:- [๓๖๐] "อุปารมฺภจิตฺโต ทุมฺเมโธ สุณาติ ชินสาสนํ อารกา โหติ สทฺธมฺมา นภโส ปฐวี ยถา. [๓๖๑] อุปารมฺภจิตฺโต ทุมฺเมโธ สุณาติ ชินสาสนํ ปริหายติ สทฺธมฺมา กาฬปกฺเขว จนฺทิมา. [๓๖๒] อุปารมฺภจิตฺโต ทุมฺเมโธ สุณาติ ชินสาสนํ ปริสุสฺสติ สทฺธมฺเม มจฺโฉ อปฺโปทเก ยถา. [๓๖๓] อุปารมฺภจิตฺโต ทุมฺเมโธ สุณาติ ชินสาสนํ น วิรูหติ สทฺธมฺเม เขตฺเต พีชํว ปูติกํ. [๓๖๔] โย จ ตุฏฺเฐน ^๒- จิตฺเตน สุณาติ ชินสาสนํ เขเปตฺวา อาสเว สพฺเพ สจฺฉิกตฺวา อกุปฺปตํ ปปฺปุยฺย ปรมํ สนฺตึ ปรินิพฺพาตินาสโว"ติ อิมา ปญฺจ คาถา อภาสิ. ตตฺถ อุปารมฺภจิตฺโตติ สารมฺภจิตฺโต, โทสาโรปนาธิปฺปาโยติ อตฺโถ. ทุมฺเมโธติ นิปฺปญฺโญ. อารกา โหติ สทฺธมฺมาติ โส ตาทิโส ปุคฺคโล นภโส วิย ปฐวี ^๓- ปฏิปตฺติสทฺธมฺมโตปิ ทูเร โหติ, ปเคว ปฏิเวธสทฺธมฺมโต. "น ตฺวํ อิมํ ธมฺมวินยํ อาชานาสี"ติอาทินา ^๔- วิคฺคาหิกกถํ อนุยุตฺตสฺส กุโต สนฺตนิปุโณ ปฏิปตฺติสทฺธมฺโม. ปริหายติ สทฺธมฺมาติ นววิธโลกุตฺตรธมฺมโต ปุพฺพภาคิยสทฺธาทิสทฺธมฺมโตปิ นิหียติ. ^๕- ปริสุสฺสตีติ วิสุสฺสติ กายจิตฺตานํ ปีณนรสสฺส ปีติปาโมชฺชาทิกุสล- ธมฺมสฺสาภาวโต. น วิรูหตีติ วิรุฬฺหึ วุฑฺฒึ น ปาปุณาติ. ปูติกนฺติ โคมยเลปทานา- ทิอภาเวน ปูติภาวํ ปตฺตํ. @เชิงอรรถ: ^๑ ขุ.สุตฺต. ๒๕/๕๑๖-๕๕๓/๔๓๒-๔๔๒ สภิยสุตฺต ^๒ ปาลิ. คุตฺเตน @^๓ สี.,อิ. นโภ วิย ปถวิยา ^๔ ที.สี. ๙/๑๘/๘ พฺรหฺมชาลสุตฺต ^๕ สี.,อิ. ปริหายติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๗.

ตุฏฺเฐน จิตฺเตนาติ อิตฺถมฺภูตลกฺขเณ กรณวจนํ, อตฺตมโน ปมุทิโต หุตฺวาติ อตฺโถ. เขเปตฺวาติ สมุจฺฉินฺทิตฺวา. อกุปฺปตนฺติ อรหตฺตํ. ปปฺปุยฺยาติ ปาปุณิตฺวา. ปรมํ สนฺตินฺติ อนุปาทิเสสํ นิพฺพานํ. ตทธิคโม ^๑- จสฺส เกวลํ กาลาคมนเมว, ^๒- น โกจิวิโธติ ^๓- ตํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ "ปรินิพฺพาตินาสโว"ติ. เอวํ สตฺถารา โอวทิโต สํเวคชาโต ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ ปฏฺฐเปตฺวา น จิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๔-:- "กณิการํว ชลิตํ ทีปรุกฺขํว โชติตํ กญฺจนํว วิโรจนฺตํ อทฺทสํ ทฺวิปทุตฺตมํ. กมณฺฑลุํ ฐเปตฺวาน วากจีรญฺจ กุณฺฑิกํ เอกํสํ อชินํ กตฺวา พุทฺธเสฏฺฐํ ถวึ อหํ. ตมนฺธการํ วิธมํ โมหชาลสมากุลํ ญาณาโลกํ ทสฺเสตฺวาน นิตฺติณฺโณสิ มหามุนิ. สมุทฺธรสิมํ โลกํ สพฺพาวนฺตมนุตฺตรํ ญาเณ เต อุปมา นตฺถิ ยาวตา ชคโต คติ. เตน ญาเณน สพฺพญฺญู อิติ พุทฺโธ ^๕- ปวุจฺจติ วนฺทามิ ตํ มหาวีรํ สพฺพญฺญุตมนาวรํ. สตสหสฺสิโต กปฺเป พุทฺธเสฏฺฐํ ถวึ อหํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ญาณตฺถวายิทํ ผลํ. กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ อรหตฺตํ ปน ปตฺวา อญฺญํ พฺยากโรนฺโตปิ เถโร อิมาเอว คาถา อภาสิ. ยสทตฺตตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ตทธิคเม ^๒ สี. วูปสมนเมว ^๓ ม. วิสุทฺโธติ @^๔ ขุ.อป. ๓๓/๒๔/๔๘ ญาณตฺถวิกตฺเถราปทาน (สฺยา) ^๕ ปาลิ. สพฺพญฺญูติ

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้า ๗๕-๗๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=1718&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=1718&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=344 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6445 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6573 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6573 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26