ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๓ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๒ (ปรมตฺถที.๒)

                   ๓๕๔. ๘. มิคชาลตฺเถรคาถาวณฺณนา
      สุเทสิโตติอาทิกา อายสฺมโต มิคชาลตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต
อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ วิสาขาย มหาอุปาสิกาย ปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺติ,
มิคชาโลติสฺส นามํ อโหสิ. โส วิหารํ คนฺตฺวา อภิณฺหโส ธมฺมสฺสวเนน ปฏิลทฺธ-
สทฺโธ ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปตฺวา อญฺญํ พฺยากโรนฺโต:-
         [๔๑๗] "สุเทสิโต จกฺขุมตา       พุทฺเธนาทิจฺจพนฺธุนา
               สพฺพสํโยชนาตีโต         สพฺพวฏฺฏวินาสโน.
         [๔๑๘] นิยฺยานิโก อุตฺตรโณ       ตณฺหามูลวิโสสโน
               วิสมูลํ อาฆาตนํ          เฉตฺวา ๑- ปาเปติ นิพฺพุตึ.
         [๔๑๙] อญฺญาณมูลเภทาย         กมฺมยนฺตวิฆาฏโน
               วิญฺญาณานํ ปริคฺคเห       ญาณวชิรนิปาตโน.
         [๔๒๐] เวทนานํ วิญฺญาปโน       อุปาทานปฺปโมจโน
               ภวํ องฺคารกาสุํว         ญาเณน อนุปสฺสโน.
@เชิงอรรถ:  ปาลิ. เภตฺวา
         [๔๒๑] มหารโส สุคมฺภีโร        ชรามจฺจุนิวารโณ
               อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค    ทุกฺขูปสมโน สิโว.
         [๔๒๒] กมฺมํ กมฺมนฺติ ญตฺวาน      วิปากญฺจ วิปากโต
               ปฏิจฺจุปฺปนฺนธมฺมานํ        ยถาวาโลกทสฺสโน
               มหาเขมงฺคโม สนฺโต      ปริโยสานภทฺทโก"ติ
อิมา คาถา อภาสิ.
      ตตฺถ สุเทสิโตติ สุฏฺฐุ เทสิโต, เวเนยฺยชฺฌาสยานุรูปํ ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิก-
ปรมตฺถานํ ยาถาวโต วิภาวนวเสน เทสิโตติ อตฺโถ. อถวา สุเทสิโตติ สมฺมา
เทสิโต, ปวตฺตินิวตฺตีนํ ตทุภยเหตูนญฺจ อวิปรีตโต ปกาสนวเสน ภาสิโต
สฺวาขฺยาโตติ ๑- อตฺโถ. จกฺขุมตาติ มํสจกฺขุ ทิพฺพจกฺขุ ปญฺญาจกฺขุ พุทฺธจกฺขุ
สมนฺตจกฺขูติ อิเมหิ ปญฺจหิ จกฺขูหิ จกฺขุมตา. พุทฺเธนาติ สพฺพญฺญุพุทฺเธน.
อาทิจฺจพนฺธุนาติ อาทิจฺจโคตฺเตน. ทุวิโธ หิ  โลเก ขตฺติยวํโส อาทิจฺจวํโส
โสมวํโสติ. ตตฺถ อาทิจฺจวํโส โอกฺกากราชวํโสติ ชานิตพฺพํ, ตโต สญฺชาตตาย สากิยา
อาทิจฺจโคตฺตาติ ภควา "อาทิจฺจพนฺธู"ติ วุจฺจติ. อถวา อาทิจฺจสฺส พนฺธูติปิ ภควา
อาทิจฺจพนฺธุ, สฺวายมตฺโถ เหฏฺฐา วุตฺโตเยว. กามราคสํโยชนาทีนํ สพฺเพสํ สํโยชนานํ
สมติกฺกมนภาวโต สพฺพสํโยชนาตีโต ตโตเอว กิเลสกมฺมวิปากวฏฺฏานํ วินาสนโต
วิทฺธํสนโต สพฺพวฏฺฏวินาสโน สํสารจารกโต นิยฺยานโต นิยฺยานิโก สํสาร-
มโหฆโต สมุตฺตรณฏฺเฐน อุตฺตรโณ กามตณฺหาทีนํ สพฺพตณฺหานํ มูลํ อวิชฺชํ
อโยนิโส มนสิการญฺจ วิโสเสติ สุกฺขาเปตีติ ตณฺหามูลวิโสสโน ติณฺณมฺปิ เวทานํ ๒-
สมฺปฏิเวธสฺส ๓- วิทฺธํสนโต วิสสฺส ทุกฺขสฺส การณตฺตา วิสมูลํ สตฺตานํ พฺยสนุปฺ-
ปตฺติฏฺฐานตาย อาฆาตนํ กมฺมํ กิเลสํ วา ๔- เฉตฺวา สมุจฺฉินฺทิตฺวา นิพฺพุตึ
นิพฺพานํ ปาเปติ.
@เชิงอรรถ:  สฺวากฺขาโต?    ม. เวทนานํ    อิ.,ม. อสมฺปฏิเวธสฺส
@ สี.,อิ. กมฺมกมฺมกิเลสํ
      อญฺญาณสฺส มูลํ อโยนิโส มนสิกาโร อาสวา จ, "อาสวสมุทยา อวิชฺชา-
สมุทโย"ติ ๑- หิ วุตฺตํ, ตสฺส เภทาย วชิรูปมญาเณน ภินฺทนตฺถาย. อถวา "อวิชฺชา-
ปจฺจยา สงฺขารา"ติอาทิวจนโต ๒- อญฺญาณํ มูลํ เอตสฺสาติ อญฺญาณมูลํ, ภวจกฺกํ,
ตสฺส มคฺคญาณวชิเรน ปทาลนตฺถํ เทสิโตติ สมฺพนฺโธ. กมฺมยนฺตวิฆาฏโนติ กมฺม-
ฆฏิตสฺส อตฺตภาวยนฺตสฺส วิทฺธํสโน. วิญฺญาณานํ ปริคฺคเหติ กามภวาทีสุ ยถา
สก- กมฺมุนา วิญฺญาณคฺคหเณ ๓- อุปฏฺฐิเตติ  วจนเสโส. ตตฺถ ตตฺถ หิ ภเว ปฏิสนฺธิยา
คหิตาย ตํตํภวนิสฺสิตวิญฺญาณานิปิ ๔- คหิตาเนว โหนฺติ. ญาณวชิรนิปาตโนติ ญาณ-
วชิรสฺส นิปาโต, ญาณวชิรํ นิปาเตตฺวา เตสํ ปทาเลตา. โลกุตฺตรธมฺโม หิ
อุปฺปชฺชมาโน สตฺตมภวาทีสุ อุปฺปชฺชนารหานิ วิญฺญาณานิ ภินฺทตฺตเมว ๕-
อุปฺปชฺชตีติ.
      เวทนานํ วิญฺญาปโนติ สุขาทีนํ ติสฺสนฺนํ เวทนานํ ยถากฺกมํ ทุกฺขสลฺลานิจฺจ-
วเสน ยาถาวโต ปเวทโก. อุปาทานปฺปโมจโนติ กามุปาทานาทีหิ จตูหิปิ อุปาทาเนหิ
จิตฺตสนฺตานสฺส วิโมจโก. ภวํ องฺคารกาสุํว, ญาเณน อนุปสฺสโนติ กามภวาทิ-
นววิธมฺปิ ภวํ เอกาทสหิ อคฺคีหิ อาทิตฺตภาวโต สาธิกโปริสํ องฺคารกาสุํ วิย มคฺค-
ญาเณน อนุปจฺจกฺขโต ทสฺเสตา.
      สนฺตปณีตภาวโต ๖- อติตฺติกรฏฺเฐน มหารโส ปริญฺญาทิวเสน วา มหากิจฺจตาย
สามญฺญผลวเสน มหาสมฺปตฺติตาย จ มหารโส อนุปจิตสมฺภาเรหิ ทุรวคาหตาย
อลพฺภเนยฺยปติฏฺฐตาย จ สุฏฺฐุ คมฺภีโร ชรามจฺจุนิวารโณ อายตึ ภวาภินิปฺผตฺติ
ยา นิวตฺตเนน ชราย มจฺจุโน จ ปฏิเสธโก. อิทานิ ยถาวุตฺตคุณวิเสสยุตฺตํ ธมฺมํ
สรูปโต ทสฺเสนฺโต "อริโย อฏฺฐงฺคิโก"ติ วตฺวา ปุนปิ ตสฺส กติปเย คุเณ วิภาเวตุํ
"ทุกฺขูปสมโน สิโว"ติ อาทิมาห. ตสฺสตฺโถ:- ปริสุทฺธฏฺเฐน อริโย สมฺมาทิฏฺฐิอาทิ-
อฏฺฐธมฺมสโมธานตาย อฏฺฐงฺคิโก นิพฺพานคเวสนฏฺเฐน มคฺโค สกลวฏฺฏทุกฺขวูป-
สมนฏฺเฐน ทุกฺขวูปสมโน เขมฏฺเฐน สิโว.
@เชิงอรรถ:  ม.มู. ๑๒/๑๐๓/๗๔ สมฺมาทิฏฺฐิสุตฺต     อภิ.วิภงฺค. ๓๕/๒๒๕/๑๖๑
@ปฏิจฺจสมุปฺปาทวิภงฺค สํ.นิ. ๑๖/๑/๑ ปฏิจฺจสมุปฺปาทสุตฺต
@ สี.,อิ. อาทานวิญฺญาณคหเณ    สี.,อิ. ตํตํภวนิยตวิญฺญาณฏฺฐิติ
@ อิ. ภินฺทนฺตเมว,    สี. สนฺตปณีตภาวา, อิ. สนฺตปณีตภาโว
      ยถา อิโต พาหิรกสมเย อสมฺมาสมฺพุทฺธปเวทิตตฺตา กมฺมวิปาโก วิปลฺลาโส
สิยาติ ๑- เอวํ อวิปลฺลาเสตฺวา ปฏิจฺจุปฺปนฺนธมฺมานํ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺเนสุ ธมฺเมสุ
กมฺมํ กมฺมนฺติ วิปากญฺจ วิปากโต ญตฺวาน ปุพฺพภาคญาเณน ชานนเหตุ
สสฺสตุจฺเฉทคฺคาหานํ วิธมเนน ยาถาวโต อาโลกทสฺสโน ตกฺกรสฺส โลกุตฺตรญาณาโลกสฺส
ทสฺสโน. เกนจิ กญฺจิ กทาจิปิ อนุปทฺทุตตฺตา มหาเขมํ นิพฺพานํ คจฺฉติ สตฺเต
คเมติ จาติ มหาเขมงฺคโม. สพฺพกิเลสทรถปริฬาหวูปสมนโต สนฺโต อกุปฺปาย
เจโตวิมุตฺติยา อนุปาทิเสสาย จ นิพฺพานธาตุยา ปาปเนน ปริโยสานภทฺทโก
สุเทสิโต จกฺขุมตาติ โยชนา.
      เอวํ เถโร นานานเยหิ อริยธมฺมํ ปสํสนฺโต ตสฺส ธมฺมสฺส อตฺตนา อธิคตภาวํ
อญฺญาปเทเสน ปกาเสสิ.
                    มิคชาลตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                      --------------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้า ๑๑๕-๑๑๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=2625&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=2625&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=354              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6600              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6742              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6742              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]