ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๓ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๒ (ปรมตฺถที.๒)

             ๓๗๕. ๖. วงฺคนฺตปุตฺตอุปเสนตฺเถรคาถาวณฺณนา
      วิวตฺตํ อปฺปนิคฺโฆสนฺติอาทิกา อายสฺมโต อุปเสนตฺเถรสฺส คาถา. กา
อุปฺปตฺติ?
      อยํ กิร ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล หํสวตีนคเร กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา
วยปฺปตฺโต สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ธมฺมํ สุณมาโน สตฺถารํ เอกํ ภิกฺขุํ
สมนฺตปาสาทิกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา สตฺถุ ๑- อธิการกมฺมํ กตฺวา ตํ
ฐานนฺตรํ ปตฺเถตฺวา ยาวชีวํ กุสลํ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ
พุทฺธุปฺปาเท นาลกคาเม รูปสารีพฺราหฺมณิยา กุจฺฉิมฺหิ นิพฺพตฺติ, อุปเสโนติสฺส
นามํ อโหสิ. โส วยปฺปตฺโต ตโย เวเท อุคฺคเหตฺวา สตฺถุ สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา
ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา อุปสมฺปทาย เอกวสฺสิโก "อริยคพฺภํ วฑฺเฒมี"ติ เอกํ
กุลปุตฺตํ อตฺตโน สนฺติเก อุปสมฺปาเทตฺวา เตน สทฺธึ สตฺถุ สนฺติกํ คโต. สตฺถารา
จสฺส ตสฺส อวสฺสิกสฺส ภิกฺขุโน สทฺธิวิหาริกภาวํ สุตฺวา "อติลหุํ โข ตฺวํ โมฆปุริส
พาหุลฺลาย อาวตฺโต"ติ ๒- ครหิโต "อิทานาหํ ยทิปิ ปริสํ นิสฺสาย สตฺถารา ครหิโต,
ปริสํเยว ปน นิสฺสาย สตฺถุ ปาสํโสปิ ภวิสฺสามี"ติ วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต น
จิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๓-:-
           "ปทุมุตฺตรํ ภควนฺตํ          โลกเชฏฺฐํ นราสภํ
            ปพฺภารมฺหิ นิสินฺนํ ตํ ๔-     อุปคจฺฉึ นรุตฺตมํ.
            กณิการปุปฺผํ ทิสฺวา         วณฺเฏ เฉตฺวานหํ ตทา
            อลงฺกริตฺวา ฉตฺตมฺหิ        พุทฺธสฺส อภิโรปยึ.
            ปิณฺฑปาตญฺจ ปาทาสึ        ปรมนฺนํ สุโภชนํ
            พุทฺเธน นวเม ตตฺถ        สมเณ อฏฺฐ โภชยึ.
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ. สตฺถุ สนฺติเก; มโน.ปู. ๑/๒๑๓ ปสฺสิตพฺพํ   วินย.มหา. ๔/๗๕/๗๖
@อาจริยวตฺตกถา      ขุ.อป. ๓๒/๘๖/๘๗    ฉ.ม. นิสีทนฺตํ
            อนุโมทิ มหาวีโร          สยมฺภู อคฺคปุคฺคโล
            อิมินา ฉตฺตทาเนน         ปรมนฺนปเวจฺฉนา.
            เตน จิตฺตปฺปสาเทน        สมฺปตฺติมนุโภสฺสสิ
            ฉตฺตึสกฺขตฺตุํ จ เทวินฺโท     เทวรชฺชํ กริสฺสติ.
            เอกวีสติกฺขตฺตุญฺจ          จกฺกวตฺตี ภวิสฺสติ
            ปเทสรชฺชํ วิปุลํ           คณนาโต อสงฺขิยํ.
            สตสหสฺสิโต กปฺเป         โอกฺกากกุลสมฺภโว
            โคตโม นาม โคตฺเตน      เอโส พุทฺโธ ภวิสฺสติ. ๑-
            สาสเน ทิพฺพมานมฺหิ        มนุสฺสตฺตํ คมิสฺสติ
            ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท      โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต.
            อุปเสโนติ นาเมน         เหสฺสติ สตฺถุ สาวโก
            สมนฺตปาสาทิกตฺตา         อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสฺสติ.
            จริมํ วตฺตเต มยฺหํ         ภวา สพฺเพ สมูหตา
            ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ        เชตฺวา มารํ สวาหนํ.
            ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส ฯเปฯ    กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      อรหตฺตํ  ปน ปตฺวา สยมฺปิ สพฺเพ ธูตงฺคธมฺเม สมาทาย วตฺตติ, อญฺเญปิ
ตทตฺถาย สมาทเปติ, เตน นํ ภควา สมนฺตปาสาทิกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสิ.
โส อปเรน สมเยน โกสมฺพิยํ กลเห อุปฺปนฺเน ภิกฺขุสํเฆ จ ทฺวิธาภูเต เอเกน
ภิกฺขุนา ตํ กลหํ ปริวชฺชิตุกาเมน "เอตรหิ โข กลโห อุปฺปนฺโน, สํโฆ ทฺวิธาภูโต,
กถํ นุ โข มยา ปฏิปชฺชิตพฺพนฺ"ติ ปุฏฺโฐ วิเวกวาสโต ปฏฺฐาย ตสฺส ปฏิปตฺตึ
กเถนฺโต:-
         [๕๗๗] "วิวิตฺตํ อปฺปนิคฺโฆสํ       วาฬมิคนิเสวิตํ
               เสเว เสนาสนํ ภิกฺขุ      ปฏิสลฺลานการณา.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ
         [๕๗๘] สงฺการปุญฺชา อาหตฺวา     สุสานา รถิยาหิ จ
               ตโต สงฺฆาฏิกํ กตฺวา      ลูขํ ธาเรยฺย จีวรํ.
         [๕๗๙] นีจํ มนํ กริตฺวาน         สปทานํ กุลา กุลํ
               ปิณฺฑิกาย จเร ภิกฺขุ       คุตฺตทฺวาโร สุสํวุโต.
         [๕๘๐] ลูเขนปิ วา สนฺตุสฺเส      นาญฺญํ ปตฺเถ รสํ พหุํ
               รเสสุ อนุคิทฺธสฺส         ฌาเน น รมตี มโน.
         [๕๘๑] อปฺปิจฺโฉ เจว สนฺตุฏฺโฐ    ปวิวิตฺโต วเส มุนิ
               อสํสฏฺโฐ คหฏฺเฐหิ        อนาคาเรหิ จูภยํ.
         [๕๘๒] ยถา ชโฬ ว มูโค ว      อตฺตานํ ทสฺสเย ตถา
               นาติเวลํ สมฺภาเสยฺย ๑-   สงฺฆมชฺฌมฺหิ ปณฺฑิโต.
         [๕๘๓] น โส อุปวเท กญฺจิ       อุปฆาตํ วิวชฺชเย
               สํวุโต ปาฏิโมกฺขสฺมึ       มตฺตญฺญู จสฺส โภชเน.
         [๕๘๔] สุคฺคหีตนิมิตฺตสฺส          จิตฺตสฺสุปฺปาทโกวิโท
               สมถํ อนุยุญฺเชยฺย         กาเลน จ วิปสฺสนํ.
         [๕๘๕] วิริยสาตจฺจสมฺปนฺโน       ยุตฺตโยโค สทา สิยา
               น จ อปฺปตฺวา ทุกฺขนฺตํ     วิสฺสาสํ เอยฺย ปณฺฑิโต.
         [๕๘๖] เอวํ วิหรมานสฺส         สุทฺธิกามสฺส ภิกฺขุโน
               ขิยฺยนฺติ ๒- อาสวา สพฺเพ  นิพฺพุติญฺจาธิคจฺฉตี"ติ
อิมา คาถา อภาสิ.
      ตตฺถ วิวิตฺตนฺติ ชนวิวิตฺตํ สุญฺญํ อรญฺญาทึ. อปฺปนิคฺโฆสนฺติ นิสฺสทฺทํ
สทฺทสงฺฆฏฺฏนรหิตํ. วาฬมิคนิเสวิตนฺติ สีหพฺยคฺฆทีปิวาฬมิเคหิ จริตํ. อิมินาปิ
ชนวิเวกํเยว ทสฺเสติ ปนฺตเสนาสนภาวทีปนโต. เสนาสนนฺติ สยิตุํ อาสยิตุญฺจ
ยุตฺตภาเวน วสนฏฺฐานํ อิธ เสนาสนนฺติ อธิปฺเปตํ. ปฏิสลฺลานการณาติ
ปฏิสลฺลานนิมิตฺตํ,
@เชิงอรรถ:  ปาลิ. ปภาเสยฺย        ฉ.ม. ขียนฺติ
นานารมฺมณโต นิวตฺเตตฺวา กมฺมฏฺฐาเนเยว จิตฺตสฺส ปฏิ ปฏิ ๑- สมฺมเทว อลฺลียนตฺถํ.
      เอวํ ภาวนานุรูปํ เสนาสนํ นิทฺทิสนฺโต เสนาสเน สนฺโตสํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ
จีวราทีสุปิ ตํ ทสฺเสตุํ "สงฺการปุญฺชา"ติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ สงฺการปุญฺชาติ
สงฺการานํ ปุญฺชํ สงฺการปุญฺชํ, ตโต กจวรฏฺฐานา. อาหตฺวาติ อาหริตฺวา. ตโตติ ตถา
อาหฏโจฬกฺขณฺเฑหิ. กรเณ หิ อิทํ นิสฺสกฺกวจนํ. ลูขนฺติ สตฺถลูขรชนลูขาทินา
ลูขํ อวณฺณามฏฺฐํ. ธาเรยฺยาติ นิวาสนาทิวเสน ปริหเรยฺย, เอเตน จีวรสนฺโตสํ
วทติ.
      นีจํ มนํ กริตฺวานาติ "อนฺตมิทํ ภิกฺขเว ชีวิกานนฺ"ติอาทิกํ ๒- สุคโตวาทํ
อนุสฺสริตฺวา นิหตมานทปฺปํ จิตฺตํ กตฺวา. สปทานนฺติ ฆเรสุ อวขณฺฑรหิต, ๓-
อนุฆรนฺติ อตฺโถ. เตนาห "กุลา กุลนฺ"ติ. กุลา กุลนฺติ กุลโต กุลํ, กุลานุปุพฺพิยา
ฆรปฏิปาฏิยาติ อตฺโถ. ปิณฺฑิกายาติ มิสฺสกภิกฺขาย, อิมินา ปิณฺฑปาตสนฺโตสํ วทติ.
คุตฺตทฺวาโรติ สุปิหิตจกฺขาทิทฺวาโร. สุสํวุโตติ หตฺถกุกฺกุจฺจาทีนํ อภาเวน
สุฏฺฐุ สํวุโต.
      ลูเขนปิ วาติ อปิสทฺโท สมุจฺจยตฺเถ, ๔- วาสทฺโท วิกปฺปตฺเถ. ๕- อุภเยนปิ
ลูเขนปิ อปฺเปนปิ เยน เกนจิ สุลเภน อิตรีตเรน สนฺตุสฺเส สมํ สมฺมา ตุสฺเสยฺย.
เตนาห "นาญฺญํ ปตฺเถ รสํ พหุนฺ"ติ. นาญฺญํ ปตฺเถ รสํ พหุนฺติ อตฺตนา ยถาลทฺธโต
อญฺญํ มธุราทิรสํ พหุํ ปณีตญฺจ น ปตฺเถยฺย น ปิเหยฺย, อิมินา คิลานปจฺจเยปิ
สนฺโตโส ทสฺสิโต โหติ. รเสสุ เคธวารณตฺถํ ๖- ปน การณํ วทนฺโต รเสสุ อนุคิทฺธสฺส,
ฌาเน น รมตี มโนติ อาห. อินฺทฺริยสํวรมฺปิ อปริปูเรนฺตสฺส กุโต วิกฺขิตฺตจิตฺต-
สมาธานนฺติ อธิปฺปาโย.
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ. ปฏิสลฺลานการณาติ ปฏิสลฺลานาติ จิตฺตํ นานารมฺมณา นิวตฺเตตฺวา
@กมฺมฏฺฐาเนเยว จิตฺตสฺส ปฏิ   สํ.ขนฺธ ๑๗/๘๐/๗๕ ปิณฺโฑลฺยสุตฺต,
@ขุ.อิติ. ๒๕/๙๑/๓๐๙ ชีวกสุตฺต   สี. อวขณฺฑนรหิตํ, อิ. อวกฺกมรหิตํ
@ ม. สมุจฺจเย  ฉ.ม. วิกปฺเป   สี.,อิ. เคธากรณตฺถํ
      เอวํ จตูสุ ปจฺจเยสุ สลฺเลขปฏิปตฺตึ ทสฺเสตฺวา อิทานิ อวสิฏฺฐกถาวตฺถูนิ
ทสฺเสตุํ "อปฺปิจฺโฉ เจวา"ติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ อปฺปิจฺโฉติ อนิจฺโฉ จตูสุ ปจฺจเยสุ
อิจฉารหิโต, เตน จตุพฺพิธปจฺจเยสุ ตณฺหุปฺปาทวิกฺขมฺภนมาห. สนฺตุฏฺโฐติ จตูสุ
ปจฺจเยสุ ยถาลาภสนฺโตสาทินา สนฺตุฏฺโฐ. โย หิ:-
               อตีตํ นานุโสเจยฺย      นปฺปชปฺเปยฺยนาคตํ
               ปจฺจุปฺปนฺเนน ยาเปยฺย   โส "สนฺตุฏฺโฐ"ติ ปวุจฺจตีติ.
      ปวิวิตฺโตติ คณสงฺคณิกํ ปหาย กาเยน ปวิวิตฺโต วูปกฏฺโฐ. จิตฺตวิเวกาทิเก
หิ ปรโต วกฺขติ. วเสติ สพฺพตฺถ โยเชตพฺพํ. โมเนยฺยธมฺมสมนฺนาคเมน มุนิ.
อสํสฏฺโฐติ ทสฺสนสวนสมุลฺลปนสมฺโภคกายสํสคฺคานํ อภาเวน อสํสฏฺโฐ ยถาวุตฺต-
สํสคฺครหิโต. อุภยนฺติ คหฏฺเฐหิ อนาคาเรหิ จาติ อุภเยหิปิ อสํสฏฺโฐ. กรเณ
หิ อิทํ ปจฺจตฺตวจนํ.
      อตฺตานํ ทสฺสเย ตถาติ อชโฬ อมูโคปิ สมาโน ยถา ชโฬ วา มูโค
วา, ตถา อตฺตานํ ทสฺเสยฺย, เอเตน ปาคพฺพิยปฺปหานมาห. ชโฬ ว มูโค
วาติ จ คาถาสุขตฺถํ รสฺสตฺตํ กตํ, สมุจฺจยตฺโถ จ วาสทฺโท. นาติเวลํ สมฺภาเสยฺยาติ
อติเวลํ อติกฺกนฺตปมาณํ น ภาเสยฺย, มตฺตภาณี อสฺสาติ อตฺโถ. สงฺฆมชฺฌมฺหีติ
ภิกฺขุสฺเฆ, ชนสมูเห วา.
      น โส อุปวเท กญฺจีติ โส ยถาวุตฺตปฏิปตฺติโก ภิกฺขุ หีนํ วา มชฺฌิมํ
วา อุกฺกฏฺฐํ วา ยํ กิญฺจิ น วาจาย อุปวเทยฺย. อุปฆาตํ วิวชฺชเยติ กาเยน
อุปฆาตํ ปริวิเหฐนํ วชฺเชยฺย. สํวุโต ปาฏิโมกฺขสฺมินฺติ ปาฏิโมกฺขมฺหิ ปาฏิโมกฺข-
สํวรสีเล สํวุโต อสฺส, ปาฏิโมกฺขสํวเรน ปิหิตกายวาโจ สิยาติ อตฺโถ. มตฺตญฺญู
จสฺส โภชเนติ ปริเยสนปฏิคฺคหณปริโภควิสฺสชฺชเนสุ โภชเน ปมาณญฺญู สิยา.
      สุคฺคหีตนิมิตฺตสฺสาติ "เอวํ เม มนสิ กโรโต จิตฺตํ สมาหิตํ อโหสี"ติ ตทาการํ
สลฺลกฺเขนฺโต สุฏฺฐุ คหิตสมาธินิมิตฺโต อสฺส. "สุคฺคหีตนิมิตฺโต โส"ติปิ ปาโฐ,
โส โยคีติ ๑- อตฺโถ. จิตฺตสฺสุปฺปาทโกวิโทติ เอวํ ภาวยโต จิตฺตํ ลีนํ โหติ, "เอวํ
อุทฺธตนฺ"ติ ลีนสฺส อุทฺธตสฺส จ จิตฺตสฺส อุปฺปตฺติการเณ กุสโล อสฺส. ลีเน หิ
จิตฺเต ธมฺมวิจยวิริยปีติสมฺโพชฺฌงฺคา ภาเวตพฺพา, อุทฺธเต ปสฺสทฺธิสมาธิอุเปกฺขา-
สมฺโพชฺฌงฺคา. สติสมฺโพชฺฌงฺโค ปน สพฺพตฺถ อิจฺฉิตพฺโพ, เตนาห ภควา "ยสฺมึ
จ โข ภิกฺขเว สมเย ลีนํ จิตฺตํ โหติ, กาโล ตสฺมึ สมเย ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺคสฺส
ภาวนายา"ติอาทิ. ๒- สมถํ อนุยุญฺเชยฺยาติ สมถภาวนํ ภาเวยฺย, อนุปฺปนฺนํ
สมาธึ อุปฺปาเทยฺย, อุปฺปนฺนญฺจ ยาว วสีภาวปฺปตฺติ, ตาว วฑฺเฒยฺย พฺยูเหยฺยาติ
อตฺโถ. กาเลน จ วิปสฺสนนฺติ ยถาลทฺธํ สมาธึ นิกนฺติยา อปริยาทาเนน หานภาคิยํ
ฐิติภาคิยํ วา อกตฺวา นิพฺเพธภาคิยํว กตฺวา ๓- กาเลน วิปสฺสนญฺจ อนุยุญฺเชยฺย.
อถวา กาเลน จ วิปสฺสนนฺติ สมถํ อนุยุญฺชนฺโต ตสฺส ถิรีภูตกาเล สงฺโกจํ
อนาปชฺชิตฺวา อริยมคฺคาธิคมาย วิปสฺสนํ อนุยุญฺเชยฺย. ยถาห:-
         "อถ วา สมาธิลาเภน       วิวิตฺตสยเนน วา
          ภิกฺขุ วิสฺสาสมาปาทิ        อปฺปตฺโต อาสวกฺขยนฺ"ติ. ๔-
     เตน วุตฺตํ "วิริยสาตจฺจสมฺปนฺโน"ติอาทิ. สตตภาโว สาตจฺจํ, วิริยสฺส สาตจฺจํ,
เตน สมฺปนฺโน สมนฺนาคโต, สตตปวตฺตวิริโย, นิจฺจปคฺคหิตวิริโยติ อตฺโถ. ยุตฺตโยโค
สทา สิยาติ สพฺพกาลํ ภาวนานุยุตฺโต สิยา. ทุกฺขนฺตนฺติ วฏฺฏทุกฺขสฺส อนฺตํ
ปริโยสานํ นิโรธํ นิพฺพานํ อปฺปตฺวา วิสฺสาสํ น เอยฺย น คจฺเฉยฺย, "อหํ
ปริสุทฺธสีโล ฌานลาภี อภิญฺญาลาภี วิปสฺสนํ มตฺถกํ ปาเปตฺวา ฐิโต"ติ วา
วิสฺสฏฺโฐ น ภเวยฺยาติ อตฺโถ.
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ. โย โส หีติ   สํ.มหา. ๑๙/๒๓๔/๑๐๐ อคฺคิสุตฺต
@ สี.,อิ. นิพฺเพธภาคิยํ วา อกตฺวา
@ ขุ.ธมฺม. ๒๕/๒๗๑-๒/๖๓ สมฺพหุลสีลาทิสมฺปนฺนภิกฺขุวตฺถุ
      เอวํ วิหรมานสฺสาติ เอวํ วิวิตฺตเสนาสนเสวนาทินา วิปสฺสนาวเสน ยุตฺตโยคตา-
ปริโยสาเนน ๑- วิธินา วิหรนฺตสฺส. สุทฺธิกามสฺสาติ ญาณทสฺสนวิสุทฺธึ อจฺจนฺต-
วิสุทฺธึ นิพฺพานํ อรหตฺตญฺจ อิจฺฉนฺตสฺส. สํสาเร ภยสฺส อิกฺขโต ภิกฺขุโน
กามาสวาทโย สพฺเพ อาสวา ขิยฺยนฺติ ขยํ อพฺภตฺถํ คจฺฉนฺติ, เตสํ ขยคมเนเนว ๒-
สอุปาทิเสสอนุปาทิเสสปเภทํ ทุวิธมฺปิ นิพฺพานํ อธิคจฺฉติ ปาปุณาติ.
      เอวํ เถโร ตสฺส ภิกฺขุโน โอวาททานาปเทเสน อตฺตนา ตถาปฏิปนฺนภาวํ
ทีเปนฺโต อญฺญํ พฺยากาสิ.
                วงฺคนฺตปุตฺตอุปเสนตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                      ---------------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้า ๒๒๔-๒๓๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=5162&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=5162&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=375              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=7039              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=7187              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=7187              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]