บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๓

                   ๓๓๓. ๑๑. สปฺปกตฺเถรคาถาวณฺณนา
         ยทา พลากาติอาทิกา อายสฺมโต สปฺปกตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
         อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺานิ อุปจินนฺโต
อิโต เอกตึเส กปฺเป มหานุภาโว นาคราชา หุตฺวา นิพฺพตฺโต สมฺภวสฺส ^๒- นาม
ปจฺเจกพุทฺธสฺส อพฺโภกาเส สมาปตฺติยา นิสินฺนสฺส มหนฺตํ ปทุมํ คเหตฺวา
อุปริมุทฺธนิ ธาเรนฺโต ปูชํ อกาสิ. โส เตน ปุญฺกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต
อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา สปฺปโกติ ลทฺธนาโม
วิญฺุตํ ปตฺโต ภควโต สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา กมฺมฏฺานํ
คเหตฺวา อชกรณิยา นาม นทิยา ตีเร เลณคิริวิหาเร ^๓- วสนฺโต น จิรสฺเสว
อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๔-:-
            "หิมวนฺตสฺสาวิทูเร          โรมโส นาม ปพฺพโต
             พุทฺโธปิ สมฺภโว นาม       อพฺโภกาเส วสี ตทา.
@เชิงอรรถ: ^๑ สี.,อิ. โทสรหิโต นตฺถิ กิญฺจนนฺติ โส อหํ เอวํ ปหีนตโณฺห อาสารหิโต ยถา
@ปุณฺณมาสิยํ ปริปุณฺณกาโล จนฺโท    ^๒ สี.,อิ. สมฺภวกสฺส ^๓ สี.เลณวิหาเร
@^๔ ขุ.อป. ๓๓/๑๑๐/๑๖๒ ปทุมธาริยตฺเถราปทาน (สฺยา)
              ภวนา นิกฺขมิตฺวาน        ปทุมํ ธารยึ อหํ
              เอกาหํ ธารยิตฺวาน       ภวนํ ปุนราคมึ.
              เอกตึเส อิโต กปฺเป      ยํ พุทฺธมภิปูชยึ
              ทุคฺคตึ นาภิชานามิ        พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
              กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
         โส อรหตฺตํ ปตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตุํ สาวตฺถึ อาคโต าตีหิ อุปฏฺิยมาโน
ตตฺถ กติปาหํ วสิตฺวา ธมฺมํ เทเสตฺวา าตเก สรเณสุ จ สีเลสุ จ ปติฏฺาเปตฺวา
ยถาวุตฺตฏฺานเมว คนฺตุกาโม อโหสิ. ตํ าตกา "อิเธว ภนฺเต วสถ, มยํ
ปฏิชคฺคิสฺสามา"ติ ยาจึสุ. โส คมนาการํ ทสฺเสตฺวา ิโต อตฺตนา วสิตฏฺาน-
กิตฺตนาปเทเสน วิเวกาภิรตึ ปกาเสนฺโต:-
                   [๓๐๗] "ยทา พลากา สุจิปณฺฑรจฺฉทา
                         กาฬสฺส เมฆสฺส ภเยน ตชฺชิตา
                         ปเลหิติ อาลยมาลเยสินี
                         ตทา นที อชกรณี รเมติ มํ.
                   [๓๐๘] ยทา พลากา สุวิสุทฺธปณฺฑรา
                         กาฬสฺส เมฆสฺส ภเยน ตชฺชิตา
                         ปริเยสติ  เลณมเลณทสฺสินี
                         ตทา นที อชกรณี รเมติ มํ.
         [๓๐๙] กํ นุ ตตฺถ น รเมนฺติ  ชมฺพุโย อุภโต ตหึ
               โสเภนฺตี ^๑- อาปคากูลํ มม เลณสฺส ปจฺฉโต.
                   [๓๑๐] ตามตมทสงฺฆสุปฺปหีนา
                         เภกา มนฺทวตี ปนาทยนฺติ
@เชิงอรรถ: ^๑ ปาลิ. โสเภนฺติ
                         นาชฺช คิรินทีหิ วิปฺปวาสสมโย
                         เขมา อชกรณี สิวา สุรมฺมา"ติ
จตสฺโส คาถา อภาสิ.
         ตตฺถ ยทาติ ยสฺมึ กาเล. พลากาติ พลากาสกุณิกา. สุจิปณฺฑรจฺฉทาติ
สุจิสุทฺธธวลปกฺขา. กาฬสฺส เมฆสฺส ภเยน ตชฺชิตาติ ชลภารภริตตาย กาฬสฺส อญฺชน-
คิริสนฺนิกาสสฺส ปาวุสฺสกเมฆสฺส คชฺชโต วุฏฺิภเยน นิพฺพิชฺชิตา ^๑- ภึสาปิตา.
ปเลหิตีติ โคจรภูมิโต อุปฺปติตฺวา คมิสฺสติ. อาลยนฺติ นิลยํ อตฺตโน กุลาวกํ.
อาลเยสินีติ ตตฺถ อาลยนํ นิลียนเมว อิจฺฉนฺตี. ตทา นที อชกรณี รเมติ มนฺติ
ตสฺมึ ปาวุสฺสกกาเล อชกรณีนามิกา นที นโวทกสฺส ปูรา หารหารินี ^๒- กูลงฺกสา
มํ รเมติ มม จิตฺตํ อาราเธตีติ อุตุปเทสวิเสสกิตฺตนาปเทเสน วิเวกาภิรตึ ปกาเสสิ.
         สุวิสุทฺธปณฺฑราติ สุฏุ วิสุทฺธปณฺฑรวณฺณา, อสมฺมิสฺสวณฺณา สพฺพเสตาติ
อตฺโถ. ปริเยสตีติ มคฺคติ. เลณนฺติ วสนฏฺานํ. ^๓- อเลณทสฺสินีติ วสนฏฺานํ
อปสฺสนฺตี. ปุพฺเพ นิพทฺธวสนฏฺานสฺส อภาเวน อเลณทสฺสินี, อิทานิ ปาวุสฺสกกาเล
เมฆตชฺชิเตน ^๔- อาหิตคพฺภา ปริเยสติ เลณนฺติ นิพทฺธวสนฏฺานํ กุลาวกํ กโรตีติ
อตฺโถ.
         กํ นุ ตตฺถ ฯเปฯ ปจฺฉโตติ มม วสนกมหาเลณสฺส ปจฺฉโต ปจฺฉาภาเค
อาปคากูลํ อชกรณีนทิยา อุภโตตีรํ ^๕- ตหึ ตหึ อิโต จิโต จ โสเภนฺติโย นิจฺจกาลํ
ผลภารนมิตสาขา สินิทฺธปณฺณจฺฉายา ชมฺพุโย ตตฺถ ตสฺมึ าเน กํ นาม สตฺตํ
น รเมนฺติ นุ, ^๖- สพฺพํ รเมนฺติเยว.
         ตามตมทสงฺฆสุปฺปหีนาติ อมตํ วุจฺจติ อคทํ, เตน มชฺชนฺตีติ ^๗- อมตมทา,
สปฺปา, เตสํ สงฺโฆ อมตมทสงฺโฆ, ตโต สุฏฺุ ปหีนา อปคตา. เภกา มณฺฑูกิโย มนฺทวตี
สรวติโย ปนาทยนฺติ ตํ านํ มธุเรน วสฺสิเตน นินฺนาทยนฺติ. นาชฺช คิรินทีหิ
@เชิงอรรถ: ^๑ อิ. นิพฺภจฺจิตา    ^๒ สี.,อิ. หารภารินี   ^๓ สี.,อิ. วสตึ
@^๔ สี. เมฆคชฺชิตโต น, ฉ.ม. เมฆคชฺชิเตน  ^๕ สี.,อิ. อุโภ ตีรํ
@^๖ สี.,อิ. กํ นุ ตตฺถ น รเมนฺติ   ^๗ ม. เตน มรนฺตีติ
วิปฺปวาสสมโยติ อชฺช เอตรหิ อญฺาหิปิ ปพฺพเตยฺยาหิ นทีหิ วิปฺปวาสสมโย
น โหติ, วิเสสโต ปน วาฬมจฺฉสุสุมาราทิวิรหิตโต เขมา อชกรณี นที. สุนฺทรตล-
ติตฺถปุลินสมฺปตฺติยา สิวา. สุฏฺุ รมฺมา รมณียา, ตสฺมา ตตฺเถว เม มโน รมตีติ
อธิปฺปาโย.
         เอวํ ปน วตฺวา าตเก วิสฺสชฺเชตฺวา อตฺตโน วสนฏฺานเมว คโต.
สุญฺาคาราภิรติทีปเนน อิทเมว จ เถรสฺส อญฺาพฺยากรณํ อโหสีติ.
                    สปฺปกตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺิตา.
                      ------------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้า ๓๓-๓๖.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=743&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=743&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=333
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6303
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6414
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6414
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26