ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านเล่มก่อนหน้าไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๔ ภาษาบาลีอักษรไทย เถรี.อ. (ปรมตฺถที.)

หน้าที่ ๑.

ปรมตฺถทีปนี นาม ขุทฺทกนิกายฏฺฐกถา เถรีคาถาวณฺณนา --------- นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส. ๑. เอกกนิปาต ๔๐๒. ๑. อญฺญตราเถรีคาถาวณฺณนา เอกนิปาเต ๑- อิทานิ เถรีคาถานํ อตฺถสํวณฺณนาย โอกาโส อนุปฺปตฺโต, ตตฺถ ยสฺมา อิธ ๑- ภิกฺขุนีนํ อาทิโต ยถา ๒- ปพฺพชฺชา อุปสมฺปทา จ ปฏิลทฺธา, ตํ ๓- ปกาเสตฺวา อตฺถสํวณฺณนาย กรียมานาย ตตฺถ ตตฺถ คาถานํ อฏฺฐุปฺปตฺตึ ๔- วิภาเวตุํ สุกรา โหติ สุปากฏา จ, ตสฺมา ตํ ปกาเสตุํ อาทิโต ปฏฺฐาย สงฺเขปโต อยมนุปุพฺพิกถา:- อยํ หิ โลกนาโถ "มนุสฺสตฺตํ ลิงฺคสมฺปตฺตี"ตฺยาทินา วุตฺตานิ อฏฺฐงฺคานิ สโมธาเนตฺวา ทีปงฺกรสฺส ภควโต ปาทมูเล กตมหาภินีหาโร ๕- สมตึสปารมิโย ปูเรนฺโต จตุวีสติยา พุทฺธานํ สนฺติเก ลทฺธพฺยากรโณ อนุกฺกเมน ปารมิโย ปูเรตฺวา ญาตตฺถจริยาย โลกตฺถจริยาย พุทฺธตฺถจริยาย ๖- จ โกฏึ ปตฺวา ตุสิตภวเน นิพฺพตฺติตฺวา ตตฺถ ยาวตายุกํ ฐตฺวา ทสสหสฺสจกฺกวาฬเทวตาหิ พุทฺธภาวาย:- "กาโลยํ เต มหาวีร อุปฺปชฺช มาตุกุจฺฉิยํ สเทวกํ ตารยนฺโต พุชฺฌสฺสุ อมตํ ปทนฺ"ติ ๗- @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ สี. อาทิโต ปฏฺฐาย ยถา สี. ปฏิลทฺธาธิคมญฺจ @ สี. อตฺถุปฺปตฺตี สี. กตาภินีหาโร ม. พุทฺธตฺตจริยาย @ ขุ.พุทฺธ. ๓๓/๖๗/๔๔๕

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒.

อายาจิตมนุสฺสูปปตฺติโก ตาสํ เทวตานํ ปฏิญฺญํ ทตฺวา กตปญฺจมหาวิโลกโน สกฺยราชกุเล สุทฺโธทนมหาราชสฺส เคเห สโต สมฺปชาโน มาตุกุจฺฉึ โอกฺกนฺโต ทสมาเส สโต สมฺปชาโน ตตฺถ ฐตฺวา สโต สมฺปชาโน ตโต นิกฺขนฺโต ลุมฺพินีวเน ลทฺธาภิชาติโก วิวิธา ธาติโย อาทึ กตฺวา มหตา ปริหาเรน สมฺมเทว ปริหริยมาโน อนุกฺกเมน วุฑฺฒิปฺปตฺโต ตีสุ ปาสาเทสุ วิวิธนาฏกชนปริวุโต เทโว วิย สมฺปตฺตึ อนุภวนฺโต ชิณฺณพฺยาธิมตทสฺสเนน ชาตสํเวโค ญาณสฺส ปริปากตํ คตตฺตา กาเมสุ อาทีนวํ เนกฺขมฺเม จ อานิสํสํ ทิสฺวา ราหุลกุมารสฺส ชาตทิวเส ฉนฺนสหาโย กณฺฐกํ ๑- อสฺสราชํ อารุยฺห เทวตาหิ วิวเฏน ทฺวาเรน อฑฺฒรตฺติกสมเย ๒- มหาภินิกฺขมนํ นิกฺขมิตฺวา เตเนว รตฺตาวเสเสน ตีณิ รชฺชานิ อติกฺกมิตฺวา อโนมานทีตีรํ ปตฺวา ฆฏิการมหาพฺรหฺมุนา อานีเต อรหตฺตทฺธเช คเหตฺวา ปพฺพชิโต ตาวเทว วสฺสสฏฺฐิกตฺเถโร ๓- วิย อากปฺปสมฺปนฺโน หุตฺวา ปาสาทิเกน อิริยาปเถน อนุกฺกเมน ราชคหํ ปตฺวา ตตฺถ ปิณฺฑาย จริตฺวา ปณฺฑวปพฺพตปพฺภาเร ปิณฺฑปาตํ ปริภุญฺชิตฺวา มาคธราเชน รชฺเชน นิมนฺติยมาโน ตํ ปฏิกฺขิปิตฺวา ภคฺควสฺสารามํ คนฺตฺวา ตสฺส สมยํ ปริคฺคณฺหิตฺวา ตโต อาฬารุทกานํ ๔- สมยํ ปริคฺคณฺหิตฺวา ตํ สพฺพํ อนลงฺกริตฺวา อนุกฺกเมน อุรุเวลํ คนฺตฺวา ตตฺถ ฉพฺพสฺสานิ ทุกฺกรการิกํ กตฺวา ตาย อริยธมฺมปฏิเวธสฺสาภาวํ ญตฺวา "นายํ มคฺโค โพธายา"ติ โอฬาริกํ อาหารํ อาหรนฺโต กติปาเหน พลํ คาเหตฺวา วิสาขปุณฺณมทิวเส สุชาตาย ทินฺนํ วรโภชนํ ภุญฺชิตฺวา สุวณฺณปาตึ นทิยา ปฏิโสตํ ขิปิตฺวา "อชฺช พุทฺโธ ภวิสฺสามี"ติ กตสนฺนิฏฺฐาโน สายณฺหสมเย กาเฬน นาคราเชน อภิตฺถุตคุโณ โพธิมณฺฑํ อารุยฺห อจลฏฺฐาเน ปาจีนโลกธาตุอภิมุโข อปราชิตปลฺลงฺเก นิสินฺโน จตุรงฺคสมนฺนาคตํ วีริยํ อธิฏฺฐาย สูริเย อนตฺถงฺคเตเยว มารพลํ วิธมิตฺวา ปฐมยาเม. ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสริตฺวา มชฺฌิมยาเม ทิพฺพจกฺขุํ วิโสเธตฺวา ปจฺฉิมยาเม ปฏิจฺจสมุปฺปาเท ญาณํ โอตาเรตฺวา อนุโลมปฏิโลมํ ปจฺจยาการํ สมฺมสนฺโต วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา สพฺพพุทฺเธหิ @เชิงอรรถ: สี. กนฺถกํ ม. อฑฺฒรตฺต... ม. วสฺสสติกตฺเถโร สี.,อิ. อาฬารุทฺทกานํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓.

อธิคตํ อนญฺญสาธารณํ สมฺมาสมฺโพธึ อธิคนฺตฺวา นิพฺพานารมฺมณาย ผล- สมาปตฺติยา ตตฺเถว สตฺตาหํ วีตินาเมตฺวา เตเนว นเยน อิตเร สตฺตาเหปิ โพธิ- มณฺเฑเยว วีตินาเมตฺวา ราชายตนมูเล มธุปิณฺฑิกโภชนํ ภุญฺชิตฺวา ปุน อชปาล- นิโคฺรธมูเล นิสินฺโน ธมฺมตาย ธมฺมคมฺภีรตํ ปจฺจเวกฺขิตฺวา อปฺโปสฺสุกฺกตาย จิตฺเต นมนฺเต ๑- มหาพฺรหฺมุนา อายาจิโต พุทฺธจกฺขุนา โลกํ โวโลเกนฺโต ๒- ติกฺขินฺทฺริยมุทินฺทฺริยาทิเภเท สตฺเต ทิสฺวา มหาพฺรหฺมุนา ๓- ธมฺมเทสนาย กตปฏิญโญ "กสฺส นุ โข อหํ ปฐมํ ธมฺมํ เทเสยฺยนฺ"ติ อาวชฺเชนฺโต อาฬารุทกานํ กาลงฺกตภาวํ ญตฺวา "พหูปการา โข เม ปญฺจวคฺคิยา ภิกฺขู, เย มํ ปธานปหิตตฺตํ อุปฏฺฐหึสุ, ยนฺนูนาหํ เตสํ ๔- ปญฺจวคฺคิยานํ ภิกฺขูนํ ปฐมํ ธมฺมํ เทเสยฺยนฺ"ติ ๕- จินฺเตตฺวา อาสาฬฺห ปุณฺณมายํ มหาโพธิโต พาราณสึ อุทฺทิสฺส อฏฺฐารสโยชนมคฺคํ ปฏิปนฺโน อนฺตรามคฺเค อุปเกน อาชีวเกน สทฺธึ มนฺเตตฺวา อนุกฺกเมน อิสิปตนํ ปตฺวา ตตฺถ ปญฺจวคฺคิเย สญฺญาเปตฺวา "เทฺวเม ภิกฺขเว อนฺตา ปพฺพชิเตน น เสวิตพฺพา"ติอาทินา ๖- ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตนสุตฺตนฺตเทสนาย อญฺญาสิโกณฺฑญฺญปฺปมุขา ๗- อฏฺฐารส พฺรหฺมโกฏิโย ธมฺมามตํ ปาเยตฺวา ปาฏิปเท ภทฺทิยตฺเถรํ, ปกฺขสฺส ทุติยายํ วปฺปตฺเถรํ, ปกฺขสฺส ตติยายํ มหานามตฺเถรํ, จตุตฺถิยํ อสฺสชิตฺเถรํ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐาเปตฺวา, ปญฺจมิยํ ปน ปกฺขสฺส อนตฺตลกฺขณสุตฺตนฺตเทสนาย ๘- สพฺเพปิ อรหตฺเต ปติฏฺฐาเปตฺวา ตโต ปรํ ยสทารกปฺปมุเข ปญฺจปณฺณาสปุริเส กปฺปาสิกวนสณฺเฑ ตึสมตฺเต ภทฺทวคฺคิเย คยาสีเส ปิฏฺฐิปาสาเณ สหสฺสมตฺเต ปุราณชฏิเลติ เอวํ มหาชนํ อริยภูมึ โอตาเรตฺวา พิมฺพิสารปฺปมุขานิ เอกาทสนหุตานิ โสตาปตฺติผเล เอกํ ๔- นหุตํ สรณตฺตเย ปติฏฺฐาเปตฺวา เวฬุวนํ ปฏิคฺคเหตฺวา ตตฺถ วิหรนฺโต อสฺสชิตฺเถรสฺส วาหสา ๙- อธิคตปฐมมคฺเค สญฺชยํ ๑๐- อาปุจฺฉิตฺวา สทฺธึ ปริสาย อตฺตโน สนฺติกํ อุปคเต สาริปุตฺตโมคฺคลฺลาเน อคฺคผลํ สจฺฉิกตฺวา สาวกปารมิยา มตฺถกํ @เชิงอรรถ: อิ. จิตฺเตน มตฺเต ม. โวโลเกตฺวา ม. มหาพฺรหฺมุโน ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น @ทิสฺสติ วิ.มหา. ๔/๑๐/๑๐ วิ.มหา. ๔/๑๓/๑๓, สํ.มหา. ๑๙/๑๐๘๑/๓๖๗, @ขุ.ปฏิ. ๓๑/๓๐/๓๕๘ ม. อญฺญาตโกณฺฑญฺญปมุขา วิ.มหา. ๔/๒๐/๑๗, @สํ.ข. ๑๗/๕๙/๕๕ ม. อสฺสชิตฺเถรสฺส วเสน ๑๐ ฉ.ม. สญฺจยํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔.

ปตฺเต อคฺคสาวกฏฺฐาเน ฐเปตฺวา กาฬุทายิตฺเถรสฺส อภิยาจนาย กปิลวตฺถุํ คนฺตฺวา มานตฺถทฺเธ ญาตเก ยมกปาฏิหาริเยน ทเมตฺวา, ปิตรํ อนาคามิผเล, มหาปชาปตึ โสตาปตฺติผเล จ ปติฏฺฐาเปตฺวา นนฺทกุมารญฺจ ราหุลกุมารญฺจ ปพฺพาเชตฺวา สตฺถา ปุนเทว ราชคหํ ปจฺจาคจฺฉิ. อปเรน สมเยน สตฺถริ เวสาลึ อุปนิสฺสาย กูฏาคารสาลายํ วิหรนฺเต สุทฺโธทนมหาราชา เสตจฺฉตฺตสฺส เหฏฺฐาว อรหตฺตํ สจฺฉิกตฺวา ปรินิพฺพายิ. อถ มหาปชาปติยา โคตมิยา ปพฺพชฺชาย จิตฺตํ อุปฺปชฺชิ, ตโต โรหิณีนทีตีเร กลหวิวาท- สุตฺตนฺตเทสนาย ๑- ปริโยสาเน นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชิตานํ ปญฺจนฺนํ กุมารสตานํ ปาท- ปริจาริกา เอกชฺฌาสยาว หุตฺวา มหาปชาปติยา สนฺติกํ คนฺตฺวา สพฺพาว "สตฺถุ สนฺติเก ปพฺพชิสฺสามา"ติ มหาปชาปตึ เชฏฺฐิกํ กตฺวา สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตุกามา อเหสุํ. อยญฺจ มหาปชาปติ ๒- ปุพฺเพปิ เอกวารํ สตฺถารํ ปพฺพชฺชํ ยาจิตฺวา นาลตฺถ, ตสฺมา กปฺปกํ ปกฺโกสาเปตฺวา เกเส ฉินฺทาเปตฺวา กาสายานิ อจฺฉาเทตฺวา สพฺพา ตา สากิยานิโย อาทาย เวสาลึ ๓- คนฺตฺวา อานนฺทตฺเถเรน ทสพลํ ยาจาเปตฺวา อฏฺฐครุธมฺมปฏิคฺคหเณน ปพฺพชฺชํ อุปสมฺปทญฺจ อลตฺถ. อิตรา ปน สพฺพาปิ เอกโต อุปสมฺปนฺนา อเหสุํ. อยเมตฺถ สงฺเขโป. วิตฺถารโต ปเนตํ ๔- วตฺถุ ตตฺถ ตตฺถ ปาฬิยํ ๕- อาคตเมว. เอวํ อุปสมฺปนฺนา ปน มหาปชาปติ สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ, อถสฺสา สตฺถา ธมฺมํ เทเสสิ. สา สตฺถุ สนฺติเก กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ. เสสา จ ปญฺจสตภิกฺขุนิโย นนฺทโกวาทปริโยสาเน ๖- อรหตฺตํ ปาปุณึสุ. เอวํ ภิกฺขุนิสํเฆ สุปฺปติฏฺฐิเต ปุถุภูเต ตตฺถ ตตฺถ คามนิคม- ชนปทราชธานีสุ กุลิตฺถิโย กุลสุณฺหาโย กุลกุมาริกาโย พุทฺธสุพุทฺธตํ ธมฺมสุธมฺมตํ สํฆสุปฺปฏิปตฺติตญฺจ สุตฺวา สาสเน อภิปฺปสนฺนา สํสาเร จ ชาตสํเวคา อตฺตโน @เชิงอรรถ: ขุ.สุ. ๒๕/๘๖๙/๕๐๓ สี.,อิ. มหาปชาปตี ม. เวสาลิยํ @ ม. ปเนตฺถ วิ.จูฬ. ๗/๔๐๒/๒๓๑ ม.อุ. ๑๔/๓๙๘/๓๔๔

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕.

สามิเก มาตาปิตโร ญาตเก จ อนุชานาเปตฺวา สาสเน อุรํ ทตฺวา ปพฺพชึสุ. ปพฺพชิตฺวา จ สีลาจารสมฺปนฺนา สตฺถุโน จ เตสํ เถรานญฺจ สนฺติเก โอวาทํ ลภิตฺวา ฆเฏนฺติโย วายมนฺติโย นจิรสฺเสว อรหตฺตํ สจฺฉากํสุ. ตาหิ อุทานาทิวเสน ตตฺถ ตตฺถ ภาสิตา คาถา ปจฺฉา สงฺคีติการเกหิ เอกชฺฌํ กตฺวา เอกกนิปาตาทิวเสน สงฺคีตึ อาโรปยึสุ "อิมา เถรีคาถา นามา"ติ. ตาสํ นิปาตาทิวิภาโค เหฏฺฐา วุตฺโตเยว. ตตฺถ นิปาเตสุ เอกกนิปาโต อาทิ. ตตฺถปิ:- [๑] "สุขํ สุปาหิ เถริเก กตฺวา โจเฬน ปารุตา อุปสนฺโต หิ เต ราโค สุกฺขฑากํว กุมฺภิยนฺ"ติ อยํ คาถา อาทิ. ตสฺสา กา อุปปตฺติ? อตีเต กิร อญฺญตรา กุลธีตา โกนาคมนสฺส ภควโต กาเล สาสเน อภิปฺปสนฺนา หุตฺวา สตฺถารํ นิมนฺเตตฺวา ทุติยทิวเส สาขามณฺฑปํ กาเรตฺวา วาลิกํ อตฺถริตฺวา อุปริ วิตานํ พนฺธิตฺวา คนฺธปุปฺผาทีหิ ปูชํ กตฺวา สตฺถุ กาลํ อาโรจาเปสิ. สตฺถา ตตฺถ คนฺตฺวา ปญฺญตฺเต อาสเน นิสีทิ. สา ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา ปณีเตน ขาทนีเยน โภชนีเยน ปริวิสิตฺวา ๑- ภควนฺตํ ภุตฺตาวึ โอณีตปตฺตปาณึ ติจีวเรน อจฺฉาเทสิ. ตสฺสา ภควา อนุโมทนํ กตฺวา ปกฺกามิ. สา ยาวตายุกํ ปุญฺญานิ กตฺวา อายุปริโยสาเน เทวโลเก นิพฺพตฺติตฺวา เอกํ พุทฺธนฺตรํ สุคตีสุ เอว สํสรนฺตี กสฺสปสฺส ภควโต กาเล คหปติกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺวา สํสาเร ชาตสํเวคา สาสเน ปพฺพชิตฺวา อุปสมฺปชฺชิตฺวา วีสติวสฺส- สหสฺสานิ ภิกฺขุนิสีลํ ปูเรตฺวา ปุถุชฺชนกาลกิริยํ กตฺวา สคฺเค นิพฺพตฺติตฺวา ๒- เอกํ พุทฺธนฺตรํ สคฺคสมฺปตฺตึ อนุภวิตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธปฺปาเท เวสาลิยํ ขตฺติย- มหาสาลกุเล นิพฺพตฺติ, ตํ ถิรสนฺตสรีรตาย เถริกาติ โวหรึสุ. สา วยปฺปตฺตา กุลปฺป- เทสาทินา สมานชาติกสฺส ขตฺติยกุมารสฺส มาตาปิตูหิ ทินฺนา ปติเทวตา หุตฺวา วสนฺตี สตฺถุ @เชิงอรรถ: สี. ปริวิเสตฺวา, ม.,อิ. ปริภุญฺชาเปตฺวา ฉ.ม. นิพฺพตฺตา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖.

เวสาลิคมเน สาสเน ปฏิลทฺธสทฺธา อุปาสิกา หุตฺวา อปรภาเค มหาปชาปติโคตมี- เถริยา สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา ปพฺพชฺชาย รุจึ อุปฺปาเทตฺวา "อหํ ปพฺพชิสฺสามี"ติ สามิกสฺสาโรเจสิ. สามิโก นานุชานาติ. สา ปน ๑- กตาธิการตาย ยถาสุตํ ๒- ธมฺมํ ปจฺจเวกฺขิตฺวา รูปารูปธมฺเม ปริคฺคเหตฺวา วิปสฺสนํ อนุยุตฺตา วิหรติ. อเถกทิวสํ มหานเส สพฺพพฺยญฺชเน ปจฺจมาเน มหตี อคฺคิชาลา อุฏฺฐหิ. สา อคฺคิชาลา ๓- สกลภาชนํ ตฏตฏายนฺตํ ฌายติ. สา ตํ ทิสฺวา ตเทวารมฺมณํ กตฺวา สุฏฺฐุตฺตรํ อนิจฺจตํ อุปฏฺฐหนฺตํ อุปธาเรตฺวา ตโต ตตฺถ ทุกฺขานิจฺจานตฺตตญฺจ อาโรเปตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อนุกฺกเมน อุสฺสุกฺกาเปตฺวา มคฺคปฏิปาฏิยา อนาคามิผเล ปติฏฺฐหิ. สา ตโต ปฏฺฐาย อาภรณํ วา อลงฺการํ วา น ธาเรติ, สา สามิเกน "กสฺมา ตฺวํ ภทฺเท อิทานิ ปุพฺเพ วิย อาภรณํ วา อลงฺการํ วา น ธาเรสี"ติ วุตฺตา ๔- อตฺตโน คิหิภาเว อภพฺพภาวํ อาโรเจตฺวา ปพฺพชฺชํ อนุชานาเปสิ. โส วิสาโข อุปาสโก วิย ธมฺมทินฺนํ มหตา ปริหาเรน มหาปชาปติ- โคตมิยา สนฺติกํ เนตฺวา "อิมํ อยฺเย ปพฺพาเชถา"ติ อาห. อถ มหาปชาปติโคตมี ตํ ปพฺพาเชตฺวา อุปสมฺปาเทตฺวา วิหารํ เนตฺวา สตฺถารํ ทสฺเสสิ. สตฺถา ตสฺสา ๕- ปกติยา ทิฏฺฐารมฺมณเมว วิภาเวนฺโต "สุขํ สุปาหิ เถริเก กตฺวา โจเฬน ปารุตา อุปสนฺโต หิ เต ราโค สุกฺขฑากํว กุมฺภิยนฺ"ติ อิมํ คาถมาห. ตตฺถ สุขนฺติ ภาวนปุํสกนิทฺเทโส. สุปาหีติ อาณตฺติวจนํ. เถริเกติ อามนฺตน- วจนํ. กตฺวา โจเฬน ปารุตาติ อปฺปิจฺฉตาย นิโยชนํ. อุปสนฺโต หิ เต ราโคติ ปฏิปตฺติกิตฺตนํ. สุกฺขฑากํวาติ อุปสเมตพฺพสฺส กิเลสสฺส อสารภาวนิทสฺสนํ. กุมฺภิยนฺติ ตทาธารสฺส อนิจฺจตุจฺฉาทิภาวนิทสฺสนํ. @เชิงอรรถ: ม.,อิ. สาสเน ม.,อิ. ยถาสุขํ สี. ตาย อคฺคิชาลาย ม. วุตฺเต @ ฉ.ม. สตฺถาปิสฺสา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗.

สุขนฺติ เจตํ อิฏฺฐาธิวจนํ, สุเขน นิทฺทุกฺขา หุตฺวาติ อตฺโถ. สุปาหีติ นิปฺปชฺชนิทสฺสนญฺเจตํ จตุนฺนํ อิริยาปถานํ, ตสฺมา จตฺตาโรปิ อิริยาปเถ สุเขเนว กปฺเปหิ สุขํ วิหราติ อตฺโถ. เถริเกติ อิทํ ยทิปิ ตสฺสา นามกิตฺตนํ, ปจุเรน อนฺวตฺถสญฺญาภาวโต ปน ถิรสาสเน ถิรภาวปฺปตฺเต, ถิเรหิ สีลาทิธมฺเมหิ สมนฺนาคเตติ อตฺโถ. กตฺวา โจเฬน ปารุตาติ ปํสุกูลโจเฬหิ จีวรํ กตฺวา อจฺฉาทิต- สรีรา ตํ นิวตฺถา เจว ปารุตา จ. อุปสนฺโต หิ เต ราโคติ หิสทฺโท เหตฺวตฺโถ, ยสฺมา ตว สนฺตาเน อุปฺปชฺชนกกามราโค อุปสนฺโต อนาคามิมคฺคญาณคฺคินา ทฑฺโฒ, อิทานิ ตทวเสสํ ราคํ อคฺคมคฺคญาณคฺคินา ทเหตฺวา สุขํ สุปาหีติ อธิปฺปาโย. สุกฺขฑากํว กุมฺภิยนฺติ ยถา ตํ ปกฺเก ภาชเน อปฺปกํ ฑากพฺยญฺชนํ มหติยา อคฺคิชาลาย ปจฺจมานํ ฌายิตฺวา สุสฺสนฺตํ วูปสมฺมติ, ยถา วา อุทกมิสฺเส ฑากพฺยญฺชเน อุทฺธนํ อาโรเปตฺวา ปจฺจมาเน อุทเก วิชฺชมาเน ตํ จิจฺจิฏายติ จิฏิจิฏายติ, อุทเก ปน ฉินฺเน อุปสนฺตเมว โหติ, เอวํ ตว สนฺตาเน กามราโค อุปสนฺโต อิตรมฺปิ วูปสเมตฺวา สุขํ สุปาหีติ. เถรี อินฺทฺริยานํ ปริปากํ คตตฺตา ๑- สตฺถุ เทสนาวิลาเสน จ คาถาปริโยสาเน สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๒-:- "โกนาคมนพุทฺธสฺส มณฺฑโป การิโต มยา ถูปญฺจ ปวรมทํ ๓- พุทฺธสฺส โลกพนฺธุโน. ยํ ยํ ชนปทํ ยามิ นิคเม ราชธานิโย สพฺพตฺถ ปูชิตา ๔- โหมิ ปุญฺญกมฺมสฺสิทํ ผลํ. กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ภวา สพฺเพ สมูหตา นาคีว พนฺธนํ เฉตฺวา วิหรามิ อนาสวา. @เชิงอรรถ: ม.,อิ. ยถาปริปากํ คตตฺตา ขุ.อป. ๓๓/๒๖/๘๕ ฉ.ม. ธุวํ ติจีวรํทาสึ @ ฉ.ม. ปูชิโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๘.

สฺวาคตํ วต เม อาสิ พุทฺธเสฏฺฐสฺส สนฺติเก ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ. ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิ จ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ. อรหตฺตํ ปตฺวา ปน เถรี อุทาเนนฺตี ตเมว คาถํ อภาสิ, เตนายํ คาถา ตสฺสา เถริยา คาถา อโหสิ. ตตฺถ เถริยา วุตฺตคาถาย อนวเสโส ราโค ปริคฺคหิโตปิ ๑- อคฺคมคฺเคน ตสฺส วูปสมสฺส อธิปฺเปตตฺตา. ราควูปสเมเนว เจตฺถ สพฺเพสํ กิเลสานมฺปิ วูปสโม วุตฺโตติ ทฏฺฐพฺพํ ตเทกฏฺฐตาย สพฺเพสํ กิเลสธมฺมานํ วูปสมสิทฺธิโต. ตถา หิ วุจฺจติ:- "อุทฺธจฺจวิจิกิจฺฉาหิ โย โมโห สหโช มโต ปหาเนกฏฺฐภาเวน ราเคน สรโณ ๒- หิ โส"ติ. ยถา เจตฺถ สพฺเพสํ สงฺกิเลสานํ วูปสโม วุตฺโต, เอวํ สพฺพถาปิ เตสํ วูปสโม วุตฺโตติ เวทิตพฺพํ ปุพฺพภาเค ตทงฺควเสน, สมถวิปสฺสนากฺขเณ วิกฺขมฺภน- วเสน, มคฺคกฺขเณ สมุจฺเฉทวเสน, ผลกฺขเณ ปฏิปฺปสฺสทฺธิวเสน วูปสมสิทฺธิโต. เตน จตุพฺพิธสฺสาปิ ปหานสฺส สิทฺธิ เวทิตพฺพา. ตตฺถ ตทงฺคปฺปหาเนน สีลสมฺปทา- สิทฺธิ, วิกฺขมฺภนปหาเนน สมาธิสมฺปทาสิทฺธิ, อิตเร หิ ปญฺญาสมฺปทาสิทฺธิ ทสฺสิตา โหติ ปหานาภิสมโยปสิชฺฌนโต. ๓- ยถา ภาวนาภิสมยํ สาเธติ ตสฺมึ อสติ ตทภาวโต, ตถา สจฺฉิกิริยาภิสมยํ ปริญฺญาภิสมยญฺจ สาเธติ เอวาติ. จตุราภิสมยสิทฺธิยา ติสฺโส สิกฺขา, ปฏิปตฺติยา ติวิธกลฺยาณตา, สตฺต วิสุทฺธิโย จ ปริปุณฺณา อิมาย คาถาย ปกาสิตา โหนฺตีติ เวทิตพฺพํ. อญฺญตรา เถรี อปญฺญาตา นามโคตฺตาทิวเสน อปากฏา, เอกา เถรี ลกฺขณสมฺปนฺนา ภิกฺขุนี อิมํ คาถํ อภาสีติ อธิปฺปาโย. อญฺญตราเถรีคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ปิสทฺโท น ทิสฺสติ ม. สรเณ ม.,อิ. ปหานาภิสมโย จ สิชฺฌนฺโต

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๔ หน้า ๑-. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=34&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=34&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=402              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=8882              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=8976              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=8976              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านเล่มก่อนหน้าไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]