ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๔ ภาษาบาลีอักษรไทย เถรี.อ. (ปรมตฺถที.)

                 ๔๗๑. ๕. สุภากมฺมารธีตุเถรีคาถาวณฺณนา
      ทหราหนฺติอาทิกา สุภาย กมฺมารธีตาย เถริยา คาถา.
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิการา ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ กุสลํ
อุปจินนฺตี อนุกฺกเมน สมฺภาวิตกุสลมูลา ๒- อุปจิตวิโมกฺขสมฺภารา สุคตีสุเยว
สํสรนฺตี ปริปกฺกญาณา หุตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท ราชคเห อญฺญตรสฺส สุวณฺณการสฺส
ธีตา หุตฺวา นิพฺพตฺติ, รูปสมฺปตฺติโสภาย สุภาติสฺสา นามํ อโหสิ. สา อนุกฺกเมน
@เชิงอรรถ:  สี. อุรสา มนสา, อิ. อุเร ตสฺสา มํ   ม.,อิ. สํโรปิตกุสลมูลา
วิญฺญุตํ ปตฺตา ๑- สตฺถุ ราชคหปฺปเวสเน สตฺถริ สญฺชาตปฺปสาทา เอกทิวสํ ภควนฺตํ
อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. สตฺถา ตสฺสา อินฺทฺริยปริปากํ ทิสฺวา
อชฺฌาสยานุรูปํ จตุสจฺจธมฺมํ  เทเสสิ. สา ตาวเทว สหสฺสนยปฏิมณฺฑิเต โสตาปตฺติ-
ผเล ปติฏฺฐาสิ. สา อปรภาเค ฆราวาเส โทสํ ทิสฺวา มหาปชาปติยา โคตมิยา
สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา ภิกฺขุนิสีเลสุ ปติฏฺฐิตา อุปริมคฺคตฺถาย ภาวนํ อนุยุญฺชิ. ๒-
ตํ ญาตกา กาเลน กาลํ อุปสงฺกมิตฺวา กาเมหิ นิมนฺเตนฺตา ปหูตธนํ วิภวชาตญฺจ
ทสฺเสตฺวา ปโลเภนฺติ. สา เตสํ ๓- เอกทิวสํ อตฺตโน สนฺติกํ อุปคตานํ ฆราวาเสสุ
กาเมสุ จ อาทีนวํ ปกาเสนฺตี "ทหราหนฺ"ติอาทีหิ จตุวีสติยา คาถาหิ ธมฺมํ
กเถตฺวา เต นิราเส กตฺวา วิสฺสชฺเชตฺวา วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺตี อินฺทฺริยานิ
ปริโยเชนฺตี ๔- ภาวนํ อุสฺสุกฺกาเปตฺวา นจิรสฺเสว สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ
ปาปุณิ. อรหตฺตํ ปน ปตฺวา:-
      [๓๓๙] "ทหราหํ สุทฺธวสนา          ยํ ปุเร ธมฺมมสฺสุณึ
             ตสฺสา เม อปฺปมตฺตาย       สจฺจาภิสมโย อหุ.
      [๓๔๐]  ตโตหํ สพฺพกาเมสุ          ภุสํ อรติมชฺฌคํ
             สกฺกายสฺมึ ภยํ ทิสฺวา        เนกฺขมฺมสฺเสว ๕- ปีหเย.
      [๓๔๑]  หิตฺวานาหํ ญาติคณํ          ทาสกมฺมกรานิ จ
             คามเขตฺตานิ ผีตานิ         รมณีเย ปโมทิเต.
      [๓๔๒]  ปหายาหํ ปพฺพชิตา          สาปเตยฺยมนปฺปกํ
             เอวํ สทฺธาย นิกฺขมฺม        สทฺธมฺเม สุปฺปเวทิเต.
      [๓๔๓]  น เม ตํ อสฺส ๖- ปฏิรูปํ     อากิญฺจญฺญํ หิ ปตฺถเย
             โย ชาตรูปรชตํ            ฉฑฺเฑตฺวา ปุนราคเม.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ปตฺวา   สี.,อิ. อนุยุญฺชติ   ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
@ ฉ.ม. ปริโยทเปนฺตี   ฉ.ม. เนกฺขมฺมเมว   ฉ.ม. เนตํ อสฺส
      [๓๔๔]  รชตํ ชาตรูปํ วา           น โพธาย น สนฺติยา ๑-
             เนตํ สมณสารุปฺปํ           น เอตํ อริยธนํ.
      [๓๔๕]  โลภนํ มทนํ เจตํ           โมหนํ รชวฑฺฒนํ
             สาสงฺกํ พหุอายาสํ          นตฺถิ เจตฺถ ธุวํ ฐิติ.
      [๓๔๖]  เอตฺถ รตฺตา ปมตฺตา จ      สงฺกิลิฏฺฐมนา นรา
             อญฺญมญฺเญน พฺยารุทฺธา       ปุถู กุพฺพนฺติ เมธคํ.
      [๓๔๗]  วโธ พนฺโธ ปริเกฺลโส       ชานิ โสกปริทฺทโว
             กาเมสุ อธิปนฺนานํ          ทิสฺสเต พฺยสนํ พหุํ.
      [๓๔๘]  ตํ มํ ญาตี อมิตฺตาว         กึ โว กาเมสุ ยุญฺชถ
             ชานาถ มํ ปพฺพชิตํ          กาเมสุ ภยทสฺสินึ.
      [๓๔๙]  น หิรญฺญสุวณฺเณน           ปริกฺขียนฺติ อาสวา
             อมิตฺตา วธกา กามา        สปตฺตา สลฺลพนฺธนา.
      [๓๕๐]  ตํ มํ ญาตี อมิตฺตาว         กึ โว กาเมสุ ยุญฺชถ
             ชานาถ มํ ปพฺพชิตํ          มณฺฑํ สงฺฆาฏิปารุตํ.
      [๓๕๑]  อุตฺติฏฺฐปิณฺโฑ อุญฺโฉ จ       ปํสุกูลญฺจ จีวรํ
             เอตํ โข มม สารุปฺปํ        อนคารูปนิสฺสโย.
      [๓๕๒]  วนฺตา มเหสีหิ กามา        เย ทิพฺพา เย จ มานุสา
             เขมฏฺฐาเน วิมุตฺตา เต      ปตฺตา เต อจลํ สุขํ.
      [๓๕๓]  มาหํ กาเมหิ สงฺคจฺฉึ        เยสุ ตาณํ น วิชฺชติ
             อมิตฺตา วธกา กามา        อคฺคิขนฺธูปมา ทุขา.
@เชิงอรรถ:  อิ. น โพธาย น สนฺตเย
      [๓๕๔]  อปริสุทฺโธ เอโส สภโย ๑-    สวิฆาโต สกณฺฏโก
             เคโธ สุวิสโม เจโส         มหนฺโต โมหนามุโข.
      [๓๕๕]  อุปสคฺโค ภีมรูโป            กามา สปฺปสิรูปมา
             เย พาลา อภินนฺทนฺติ         อนฺธภูตา ปุถุชฺชนา.
      [๓๕๖]  กามปงฺเกน สตฺตา หิ         พหู โลเก อวิทฺทสู
             ปริยนฺตํ น ชานนฺติ           ชาติยา มรณสฺส จ.
      [๓๕๗]  ทุคฺคติคมนํ มคฺคํ             มนุสฺสา กามเหตุกํ
             พหุํ เว ปฏิปชฺชนฺติ           อตฺตโน โรคมาวหํ.
      [๓๕๘]  เอวํ อมิตฺตชนนา            ตาปนา สงฺกิเลสิกา
             โลกามิสา พนฺธนียา          กามา มรณพนฺธนา.
      [๓๕๙]  อุมฺมาทนา อุลฺลปนา          กามา จิตฺตปฺปมาถิโน
             สตฺตานํ สงฺกิเลสาย          ขิปฺปํ มาเรน โอฑฺฑิตํ.
      [๓๖๐]  อนนฺตาทีนวา กามา          พหุทุกฺขา มหาวิสา
             อปฺปสฺสาทา รณกรา          สุกฺกปกฺขวิโสสนา.
      [๓๖๑]  สาหํ เอตาทิสํ หิตฺวา ๒-      พฺยสนํ กามเหตุกํ
             น ตํ ปจฺจาคมิสฺสามิ          นิพฺพานาภิรตา สทา.
      [๓๖๒]  รณํ ตริตฺวา กามานํ          สีติภาวาภิกงฺขินี
             อปฺปมตฺตา วิหสฺสามิ          รตา สํโยชนกฺขเย. ๓-
      [๓๖๓]  อโสกํ วิรชํ เขมํ            อริยฏฺฐงฺคิกํ อุชุํ
             ตํ มคฺคํ อนุคจฺฉามิ           เยน ติณฺณา มเหสิโน.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ปริปนฺโถ เอส ภโย. เอวมุปริปิ   ฉ.ม. กตฺวา
@ ฉ.ม. สพฺพสํโยชนกฺขเย. เอวมุปริปิ
      [๓๖๔]  อิมํ ปสฺสถ ธมฺมฏฺฐํ           สุภํ กมฺมารธีตรํ
             อเนชํ อุปสมฺปชฺช            รุกฺขมูลมฺหิ ฌายติ.
      [๓๖๕]  อชฺชฏฺฐมี ปพฺพชิตา           สทฺธา สทฺธมฺมโสภนา
             วินีตุปฺปลวณฺณาย             เตวิชฺชา มจฺจุหายินี.
      [๓๖๖]  สายํ ภุชิสฺสา อนณา ๑-       ภิกฺขุนี ภาวิตินฺทฺริยา
             สพฺพโยควิสํยุตฺตา            กตกิจฺจา อนาสวา.
      [๓๖๗]  ตํ สกฺโก เทวสงฺเฆน         อุปสงฺกมฺม อิทฺธิยา
             นมสฺสติ ภูตปติ              สุภํ กมฺมารธีตรนฺ"ติ
อิมา คาถา อภาสิ.
      ตตฺถ ทหราหํ สุทฺธวสนา, ยํ ปุเร ธมฺมมสฺสุณินฺติ ยสฺมา อหํ ปุพฺเพ
ทหรา ตรุณี เอว สุทฺธวสนา สุทฺธวตฺถนิวตฺถา อลงฺกตปฏิยตฺตา สตฺถุ สนฺติเก
ธมฺมํ อสฺโสสึ. ตสฺสา เม อปฺปมตฺตาย, สจฺจาภิสมโย อหูติ ยสฺมา จ ตสฺสา
เม มยฺหํ ยถาสุตธมฺมํ ปจฺจเวกฺขิตฺวา อปฺปมตฺตาย อุปฏฺฐิตสติยา สีลํ อธิฏฺฐหิตฺวา
ภาวนํ อนุยุญฺชนฺติยาว จตุนฺนํ อริยสจฺจานํ อภิสมโย "อิทํ ทุกฺขนฺ"ติอาทินา ๒-
นเยน ปฏิเวโธ อโหสิ.
      ตโตหํ สพฺพกาเมสุ, ภุสํ อรติมชฺฌคนฺติ ตโต เตน การเณน สตฺถุ สนฺติเก
ธมฺมสฺส สุตตฺตา สจฺจานญฺจ อภิสมิตตฺตา มนุสฺเสสุ ทิพฺเพสุ จาติ สพฺเพสุปิ
กาเมสุ ภุสํ อติวิย อรตึ อุกฺกณฺฐึ อธิคจฺฉึ. สกฺกายสฺมึ อุปาทานกฺขนฺธปญฺจเก
ภยํ สปฺปฏิภยภาวํ ญาณจกฺขุนา ทิสฺวา เนกฺขมฺมสฺเสว ปพฺพชฺชาย นิพฺพานสฺเสว ๓-
ปีหเย ปิหยามิ ปตฺถยามิ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อณณา   ขุ.ปฏิ. ๓๑/๓๒/๓๘   ฉ.ม. เนกฺขมฺมเมว ปพฺพชฺชํ นิพฺพานเมว
      ทาสกมฺมกรานิ จาติ ทาเส จ กมฺมกเร ๑- จ. ลิงฺควิปลฺลาเสน เหตํ วุตฺตํ.
คามเขตฺตานีติ คาเม จ ปุพฺพณฺณาปรณฺณวิรุหนกฺเขตฺตานิ จ, คามปริยาปนฺนานิ
วา เขตฺตานิ. ผีตานีติ สมิทฺธานิ. รมณีเยติ มนุญฺเญ. ปโมทิเตติ ปมุทิเต ๒-.
โภคกฺขนฺเธ หิตฺวาติ สมฺพนฺโธ. สาปเตยฺยนฺติ สนฺตกํ ธนํ, มณิกรสุวณฺณกรรชตกราทิ-
ปริคฺคหวตฺถุํ. ๓- อนปฺปกนฺติ มหนฺตํ, ปหายาติ โยชนา. เอวํ สทฺธาย นิกฺขมฺมาติ
"หิตฺวานหํ ญาติคณนฺ"ติอาทินา วุตฺตปฺปการํ ๔- มหนฺตํ ญาติปริวฏฺฏํ มหนฺตํ โภคกฺ-
ขนฺธญฺจ ปหาย กมฺมํ กมฺมผลานิ รตนตฺตยญฺจาติ สทฺเธยฺยวตฺถุํ สทฺธาย สทฺทหิตฺวา
ฆรโต นิกฺขมฺม สทฺธมฺเม สุปฺปเวทิเต สมฺมาสมฺพุทฺเธน สุฏฺฐุ ปเวทิเต อริยวินเย
อหํ ปพฺพชิตา.
      เอวํ ปพฺพชิตาย ปน น เม ตํ อสฺส ปฏิรูปํ, ๕- ยทิทํ ฉฑฺฑิตานํ กามานํ
ปจฺจาคมนํ. อากิญฺจญฺญํ หิ ปตฺถเยติ อหํ หิ ๖- อกิญฺจนภาวํ อปริคฺคหภาวเมว
ปตฺถยามิ. โย ชาตรูปรชตํ, ฉฑฺเฑตฺวา ปุนราคเมติ โย ปุคฺคโล สุวณฺณํ หิรญฺญํ ๗-
อญฺญมฺปิ วา กิญฺจิ ธนชาตํ ฉฑฺเฑตฺวา ปุน ตํ คเณฺหยฺย, โส ปณฺฑิตานํ
อนฺตเร กถํ สีสํ อุกฺขิเปยฺย.
      ยสฺมา รชตํ ชาตรูปํ วา, น โพธาย น สนฺติยา น มคฺคญาณาย น
นิพฺพานาย โหตีติ อตฺโถ. เนตํ สมณสารุปฺปนฺติ เอตํ ชาตรูปรชตาทิปริคฺคหวตฺถุ,
ตสฺส วา ปริคฺคหณํ ๘- สมณสารุปฺปํ น โหติ. ตถา หิ วุตฺตํ "น กปฺปติ สมณานํ
สกฺยปุตฺติยานํ ชาตรูปรชตนฺ"ติอาทิ. ๙- น เอตํ อริยทฺธนนฺติ เอตํ ยถาวุตฺต-
ปริคฺคหวตฺถุ สทฺธาทิธนํ วิย อริยธมฺมมยมฺปิ ธนํ น โหติ น อริยภาวาวหนโต. เตนาห
"โลภนนฺ"ติอาทึ.
      ตตฺถ โลภนนฺติ โลภุปฺปาทนํ. มทนนฺติ มทาวหํ. โมหนนฺติ สมฺโมหชนนํ ๑๐-.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. กมฺมกาเร   สี. ปมุทเน   ฉ.ม. มณิกนกรชตาทิ...   ฉ.ม. วุตฺตปฺปกาเรน
@ ฉ.ม. เนตํ อสฺส ปฏิรูปํ   ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ   ฉ.ม. รชตํ
@ ฉ.ม. ปริคฺคณฺหนํ   วิ.จูฬ. ๗/๔๔๖/๒๘๖  ๑๐ สี.,อิ. สมฺโมหนํ
รชวฑฺฒนนฺติ ราครชาทิสํวฑฺฒนํ. เยน ปริคฺคหิตํ, ตสฺส อาสงฺกาวหตฺตา สห
อาสงฺกาย วตฺตตีติ สาสงฺกํ, เยน ปริคฺคหิตํ, ตสฺส ยโต กุโต อาสงฺกาวหนฺติ
อตฺโถ. พหุอายาสนฺติ สชฺชนรกฺขณาทิวเสน พหุปริสฺสมํ. ๑- นตฺถิ เจตฺถ ธุวํ ฐิตีติ
เอตสฺมึ ธเน ๒- ธุวภาโว จ ฐิติภาโว จ นตฺถิ, จญฺจลมนวฏฺฐิตเมวาติ ๓- อตฺโถ.
      เอตฺถ รตฺตา ปมตฺตา จาติ เอตสฺมึ ธเน รตฺตา สญฺชาตราคา นรา ๔-
ทสกุสลธมฺเมสุ สติยา วิปฺปวาเสน ปมตฺตา. สงฺกิลิฏฺฐมนา โลภาทิสงฺกิเลเสน
สงฺกิลิฏฺฐจิตฺตาว นาม โหนฺติ. ตโต จ อญฺญมญฺเญน พฺยารุทฺธา, ปุถู กุพฺพนฺติ
เมธคนฺติ อนฺตมโส มาตาปิ ปุตฺเตน, ปุตฺโตปิ มาตราติ เอวํ อญฺญมญฺญํ ปฏิรุทฺธา
หุตฺวา ปุถู สตฺตา เมธคํ กลหํ กโรนฺติ. เตนาห ภควา "ปุน จปรํ ภิกฺขเว
กามเหตุ กามนิทานํ กามาธิกรณํ ฯเปฯ มาตาปิ ปุตฺเตน วิวทติ ปุตฺโตปิ มาตรา
วิวทตี"ติอาทึ. ๕-
      วโธติ มรณํ. พนฺโธติ อทฺทุพนฺธนาทิพนฺธนํ. ปริเกฺลโสติ หตฺถจฺเฉทาทิ-
ปริกิเลสาปตฺติ. ชานีติ ธนชานิ เจว ปริวารชานิ จ. โสกปริทฺทโวติ โสโก จ
ปริเทโว จ. อธิปนฺนานนฺติ อชฺโฌสิตานํ. ทิสฺสเต พฺยสนํ พหุนฺติ ยถาวุตฺตํ
วธพนฺธนาทิเภทํ อวุตฺตญฺจ โทมนสฺสุปายาสาทึ ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิกญฺจ พหุํ พหุวิธํ
พฺยสนํ อนตฺโถ กาเมสุ ทิสฺสเตว.
      ตํ มํ ญาตี อมิตฺตาว, กึ โว กาเมสุ ยุญฺชถาติ ตาทิสํ มํ ยถา กาเมสุ
วิรตฺตํ ตุเมฺห ญาตี ญาตกา สมานา อนตฺถกามา อมิตฺตา วิย กึ เกน การเณน
กาเมสุ อนุยุญฺชถ นิโยเชถ. ชานาถ มํ ปพฺพชิตํ, กาเมสุ ภยทสฺสินินฺติ กาเมสุ
ภยโต ปสฺสนฺตึ ปพฺพชิตํ มํ อนุชานาถ, กึ เอตฺตกํ ตุเมฺหหิ อนญฺญาตนฺติ อธิปฺปาโย.
      น หิรญฺญสุวณฺเณน, ปริกฺขียนฺติ อาสวาติ กามาสวาทโย หิรญฺเญน
สุวณฺเณน น กทาจิ ปริกฺขยํ คจฺฉนฺติ, อถโข เตหิ เอว ปริวฑฺฒนฺเตว. เตนาห
@เชิงอรรถ:  ม.,อิ. พหุ อายาสํ  อิ. ฐาเน  สี.,อิ. จลาจล...  ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
@ ม.มู. ๑๒/๑๖๘/๑๒๙
"อมิตฺตา วธกา กามา, สปตฺตา สลฺลพนฺธนา"ติ. ตสฺสตฺโถ ๑- กามา หิ อหิตาวหตฺตา
เมตฺติยา อภาเวน อมิตฺตา มรณเหตุตาย อุกฺขิตฺตาสิกวธกสทิสตฺตา วธกา
อนุพนฺธิตฺวาปิ อนตฺถาวหนตาย เวรานุพนฺธสปตฺตสทิสตฺตา สปตฺตา ราคาทีนํ
สลฺลานํ พนฺธนโต สลฺลพนฺธนา.
      มุณฺฑนฺติ มุณฺฑิตเกสํ. ตตฺถ ตตฺถ นนฺตกานิ คเหตฺวา สงฺฆาฏิจีวรปารุปเนน
สงฺฆาฏิปารุตํ.
      อุตฺติฏฺฐปิณฺโฑติ วิวฏทฺวาเร ฆเร ฆเร ปติฏฺฐิตฺวา ลภนกปิณฺโฑ. อุญฺโฉติ
ตทตฺถํ อุญฺฉาจริยา. อนคารูปนิสฺสโยติ อนคารานํ ปพฺพชิตานํ อุปคนฺตฺวา
นิสฺสิตพฺพโต อุปนิสฺสยภูโต ปพฺพชิตปริกฺขาโร. ๒- ตํ หิ นิสฺสาย ปพฺพชิตา
ชีวนฺติ.
      วนฺตาติ ฉฑฺฑิตา. มเหสีหีติ พุทฺธาทีหิ มเหสีหิ. เขมฏฺฐาเนติ กามโยคาทีหิ
อนุปทฺทวฏฺฐานภูเต นิพฺพาเน. เตติ มเหสโย. อจลํ สุขนฺติ นิพฺพาเน สุขํ ปตฺตา.
๓- ยสฺมา วนฺตกามา พุทฺธาทโย มเหสโย นิพฺพานสุขํ ปตฺตา. ๓- ตสฺมา ตํ ปตฺเถนฺเตน
กามา ปริจฺจชิตพฺพาติ อธิปฺปาโย.
      มาหํ กาเมหิ สงฺคจฺฉินฺติ อหํ กทาจิปิ กาเมหิ น สมาคจฺเฉยฺยํ. กสฺมาติ
เจ อาห "เยสุ ตาณํ น วิชฺชตี"ติอาทึ, ๓- ตตฺถ เยสุ ตาณํ น วิชฺชตีติ ๓- เยสุ
กาเมสุ อุปปริกฺขิยมาเนสุ เอกสฺมิมฺปิ อนตฺถปริตฺตาณํ นาม นตฺถิ. อคฺคิขนฺธูปมา
มหาภิตาปฏฺเฐน. ทุขา ทุกฺขมฏฺเฐน. ๔-
      อปริสุทฺโธ เอส สภโย ยทิทํ กามา นาม อวิทิตวิปุลานตฺถาวหตฺตา. สวิฆาโต
จิตฺตวิฆาตกรณตฺตา. สกณฺฏโก วินิวิชฺฌนตฺตา. เคโธ สุวิสโม เจโสติ คิทฺธิเหตุตาย
เคโธ. สุฏฺฐุ วิสโม มหาปลิโพโธ เอโส. ๕- ทุรติกฺกมนฏฺเฐน มหนฺโต. โมหนามุโข
มุจฺฉาปตฺติเหตุโต.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ   ฉ.ม. ชีวิตปริกฺขาโร  ๓-๓ ฉ.ม. อิเม ปาฐา น
@ทิสฺสนฺติ   สี. ทุกฺขาปนฏฺเฐน   สี. มหาปลิปาเลโป
      อุปสคฺโค ภีมรูโปติ อภิภึสนกสภาโว, มหนฺโต เทวตูปสคฺโค วิย อนตฺถกาทิ-
ทุกฺขาวหนโต. ๑- สปฺปสิรูปมา กามา สปฺปฏิภยฏฺเฐน.
      กามปงฺเกน สตฺตาติ กามสงฺขาเตน ปงฺเกน สตฺตา ลคฺคา.
      ทุคฺคติคมนํ มคฺคนฺติ นิรยาทิอปายคามินํ มคฺคํ. กามเหตุกนฺติ กามุปโภค-
เหตุกํ. พหุนฺติ ปาณาติปาตาทิเภเทน พหุวิธํ. โรคมาวหนฺติ รุชฺชนฏฺเฐน
โรคสงฺขาตสฺส ทิฏฺฐธมฺมิกาทิเภทสฺส ทุกฺขสฺส อาวหนกํ.
      เอวนฺติ "อมิตฺตา วธกา"ติอาทินา วุตฺตปฺปกาเรน. อมิตฺตชนนาติ อมิตฺต-
ภาวสฺส นิพฺพตฺตนกา. ตาปนาติ สนฺตาปนกา, ตปนียาติ อตฺโถ. สงฺกิเลสิกาติ
สงฺกิเลสาวหา. โลกามิสาติ โลเก อามิสภูตา. พนฺธนียาติ พนฺธนภูเตน สํโยชเนน
พนฺธิตพฺพา, ๒- สํโยชนิยาติ อตฺโถ. มรณพนฺธนาติ ภวาทีสุ นิพฺพตฺตินิมิตฺตตาย
ปวตฺตการณโต จ มรณโต ๓- จ มรณวิพนฺธนา.
      อุมฺมาทนาติ วิปริณามธมฺมตา ๔- วิโยควเสน โสกุมฺมาทกรา, วฑฺฒิยา ๕- วา
อุปรูปริมทาวหา. อุลฺลปนาติ "อโห สุขํ อโห สุขนฺ"ติ อุทฺธํ อุทฺธํ ลปาปนกา.
"อุลฺโลลนา"ติปิ ปาโฐ, ภตฺตปิณฺฑนิมิตฺตํ นงฺคุฏฺฐํ อุลฺโลเลนฺโต สุนโข วิย
อามิสเหตุ สตฺเต อุปรูปริลาลนา, ปราภวาวญฺญาตปาปนกาติ อตฺโถ. จิตฺตปฺปมาถิโนติ
ปริฬาหุปฺปาทนาทินา สมฺปตฺติ อายติญฺจ จิตฺตสฺส ปมถนสีลา. "จิตฺตปฺปมทฺทิโน"ติ
วา ปาโฐ, โส เอวตฺโถ. เย ปน "จิตฺตปฺปมาทิโน"ติ วทนฺติ, เตสํ จิตฺตสฺส
ปมาทาวหาติ อตฺโถ. สงฺกิเลสายาติ วินาสนาย ๓- วิพาธาย ๖-, อุปตาปนาย วา.
ขิปฺปํ มาเรน โอฑฺฑิตนฺติ กามา นาเมเต มาเรน โอฑฺฑิตํ กุมินนฺติ ทฏฺฐพฺพา สตฺตานํ
อนตฺถาวหนโต.
@เชิงอรรถ:  สี. อปฺปฏิการ...   ฉ.ม. วฑฺฒิตพฺพา   ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
@ ม.,อิ. ธมฺมตา   ม.,อิ. พนฺธิยา   ฉ.ม. วิพาธนาย
      อนนฺตาทีนวาติ "โลภนํ มทนญฺเจตนฺ"ติอาทินา, "อิธ สีตสฺส ปุรกฺขโต
อุณฺหสฺส ปุรกฺขโต"ติอาทินา จ ทุกฺขกฺขนฺธสุตฺตาทีสุ ๑- วุตฺตนเยน อปริยนฺตาทีนวา
พหุโทสา. พหุทุกฺขาติ อาปายิกาทิพหุวิธทุกฺขานุพนฺธา. มหาวิสาติ กฏุกาเสยฺห-
ผลตาย หลาหลาทิมหาวิสสทิสา. ๒- อปฺปสฺสาทาติ สตฺถธาราคตมธุพินฺทุ วิย
ปริตฺตสฺสาทา. รณกราติ สาราคาทิสํวฑฺฒกา. ๓- สุกฺกปกฺขวิโสสนาติ สตฺตานํ อนวชฺช-
โกฏฺฐาสสฺส วินาสกา.
      สาหนฺติ สา อหํ, เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว สตฺถุ สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธ-
สทฺธา กาเม ปหาย ปพฺพชิตาติ ๔- อตฺโถ. เอตาทิสนฺติ เอวรูปํ วุตฺตปฺปการํ.
หิตฺวาติ เอตํ ชหิตฺวา, ยถาวุตฺตการเณนาติ อตฺโถ. น ตํ ปจฺจาคมิสฺสามีติ ตํ มยา
ปุพฺเพ วนฺตกาเม ปุน ๕- น ปริภุญฺชิสฺสามิ. นิพฺพานาภิรตา สทาติ ยสฺมา ปพฺพชิต-
กาลโต ปฏฺฐาย สพฺพกาลํ นิพฺพานาภิรตา, ตสฺมา น ตํ ปจฺจาคมิสฺสามีติ โยชนา.
      รณํ ตริตฺวา กามานนฺติ กามานํ รณํ ตริตฺวา ตญฺจ มยา กาตพฺพํ อริย-
มคฺคสมฺปหารํ กตฺวา. สีติภาวาภิกงฺขินีติ สพฺพกิเลสทรถปริฬาหวูปสเมน สีติภาว-
สงฺขาตํ อรหตฺตํ อภิกงฺขนฺตี. รตา สํโยชนกฺขเยติ สพฺเพสํ สํโยชนานํ ขยภูเต
นิพฺพาเน อภิรตา.
      เยน ติณฺณา มเหสิโนติ เยน อริยมคฺเคน พุทฺธาทโย มเหสิโน สํสารมโหฆํ
ติณฺณํ, อหมฺปิ เตหิ คตมคฺคํ อนุคจฺฉามิ, สีลาทิปฏิปตฺติยา อนุปาปุณามีติ อตฺโถ.
      ธมฺมฏฺฐนฺติ อริยผลธมฺเม ฐิตํ. อเนชนฺติ ปฏิปฺปสฺสทฺธเอชตาย อเนชนฺติ
ลทฺธนามํ อคฺคผลํ. อุปสมฺปชฺชาติ สมฺปาเทตฺวา อคฺคมคฺคาธิคเมน ๖- อธิคนฺตฺวา.
ฌายตีติ ตเมว ผลชฺฌานํ อุปนิชฺฌายติ.
@เชิงอรรถ:  ม.มู. ๑๒/๑๖๗/๑๒๙   สี. กณฺฏกาปสฺเสน ผลกาทีสุ   ม. ราคาทิสมฺพนฺธโต
@ ฉ.ม. ปพฺพชิตฺวา ฐิตาติ   สี. ปุพฺเพ วนฺตํ กามเมถุนํ
@ สี. ปฏิปฺปสฺสมฺภิตเอชตาย
      อชฺชฏฺฐมี ปพฺพชิตาติ ปพฺพชิตา หุตฺวา ปพฺพชิตโต ปฏฺฐาย อชฺช อฏฺฐมทิวโส,
อิโต อตีเต อฏฺฐมิยํ ปพฺพชิตาติ อตฺโถ. สทฺธาติ สทฺธาสมฺปนฺนา. สทฺธมฺมโสภนาติ
สทฺธมฺมาธิคเมน โสภนา.
      ภุชิสฺสาติ ทาสภาวสทิสานํ กิเลสานํ ปหาเนน ภุชิสฺสา. กามฉนฺทาทิ-
อิณาปคเมน อนณา.
      อิมา กิร ติสฺโส คาถา ปพฺพชิตฺวา อฏฺฐเม ทิวเส อรหตฺตํ ปตฺวา อญฺญตรสฺมึ
รุกฺขมูเล ผลสมาปตฺตึ สมาปชฺชิตฺวา นิสินฺนํ เถรึ ภิกฺขุนีนํ ๑- ทสฺเสตฺวา
ปสํสนฺเตน ภควตา วุตฺตา.
      อถ สกฺโก เทวานมินฺโท ตํ ปวตฺตึ ทิพฺเพน จกฺขุนา ทิสฺวา "เอวํ สตฺถารา
ปสํสิยมานา อยํ เถรี ยสฺมา เทเวหิ จ ปยิรุปาสิตพฺพา"ติ ตาวเทว ตาวตึเสหิ
เทเวหิ สทฺธึ อุปสงฺกมิตฺวา อภิวาเทตฺวา อญฺชลึ ปคฺคยฺห อฏฺฐาสิ. ตํ สนฺธาย
สงฺคีติกาเรหิ วุตฺตํ:-
            "ตํ สกฺโก เทวสงฺเฆน        อุปสงฺกมฺม อิทฺธิยา
             นมสฺสติ ภูตปติ             สุภํ กมฺมารธีตรนฺ"ติ.
      ตตฺถ ตีสุ กามภเวสุ ภูตานํ สตฺตานํ ปติ อิสฺสโรติ กตฺวา ภูตปตีติ ลทฺธนาโม
สกฺโก เทวราชา เทวสงฺเฆน สทฺธึ ตํ สุภํ กมฺมารธีตรํ อตฺตโน เทวิทฺธิยา
อุปสงฺกมฺม นมสฺสติ, ปญฺจปติฏฺฐิเตน วนฺทตีติ อตฺโถ.
                  สุภากมฺมารธีตุเถรีคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                       วีสตินิปาตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ภิกฺขูนํ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๔ หน้า ๒๙๘-๓๐๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=34&A=6401&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=34&A=6401&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=471              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=9860              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=9885              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=9885              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]