อรรถกถาเล่มที่ ๓๕ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๑ เอกนิปาต(๑)

                      ๔ วาตมิคชาตกํ
     น กิรตฺถิ รเสหิ ปาปิโยหิ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
จูฬปิณฺฑปาติกติสฺสตฺเถรํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     สตฺถริ กิร ราชคหํ อุปนิสฺสาย เวฬุวเน วิหรนฺเต ติสฺสกุมาโร
นาม มหาวิภวสฺส เสฏฺฐิกุลสฺส ปุตฺโต เอกทิวสํ เวฬุวนํ คนฺตฺวา
สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา ปพฺพชิตุกาโม ปพฺพชฺชํ ยาจิตฺวา มาตาปิตูหิ
อนนุญฺญาตตฺตา ปฏิกฺขิตฺโต สตฺตาหํ ภตฺตจฺเฉทํ กตฺวา รฏฺฐปาลตฺเถโร
วิย มาตาปิตโร อนุชานาเปตฺวา สตฺถุ สนฺติเก ปพฺพชิ ฯ สตฺถา
ตํ ปพฺพาเชตฺวา อฑฺฒมาสมตฺตํ เวฬุวเน วิหริตฺวา เชตวนํ อคมาสิ ฯ
ตตฺรายํ กุลปุตฺโต เตรส ธุตงฺคานิ สมาทาย สาวตฺถิยํ สปทานํ
ปิณฺฑาย จรนฺโต กาลํ วีตินาเมสิ จูฬปิณฺฑปาติกติสฺสตฺเถโร
นามาติ วุตฺโต คคนตเล ปุณฺณจนฺโท วิย พุทฺธสาสเน ปากโฏ
ปญฺญาโต อโหสิ ฯ
     ตสฺมึ กาเล ราชคเห นกฺขตฺตกีฬาย วตฺตมานาย เถรสฺส
มาตาปิตโร ยํ ตสฺส คิหิกาเล อโหสิ อาภรณภณฺฑกํ ตํ รชตจงฺโกฏเก
นิกฺขิปิตฺวา อุเร ฐเปตฺวา อญฺญาสุ นกฺขตฺตกีฬาสุ อมฺหากํ ปุตฺโต
อิมินา อลงฺกาเรน อลงฺกโต นกฺขตฺตํ กีฬติ ตํ โน เอกปุตฺตกํ
คเหตฺวา สมโณ โคตโม สาวตฺถีนครํ คโต กหํ นุ โข โส
เอตรหิ นิสินฺโน กหํ ฐิโตติ วตฺวา โรทนฺติ ฯ อเถกา วณฺณทาสี
ตํ กุลํ คนฺตฺวา เสฏฺฐิภริยํ โรทนฺตึ ทิสวา ปุจฺฉิ กึ อยฺเย โรทสีติ ฯ
สา ตมตฺถํ อาโรเจสิ ฯ กึ ปน อยฺเย อยฺยปุตฺโต ปิยายตีติ ฯ
อสุกญฺจ อสุกญฺจาติ ฯ สเจ ตุมฺเห อิมสฺมึ เคเห สพฺพํ อิสฺสริยํ
มยฺหํ เทถ อหนฺเต ปุตฺตํ อาเนสฺสามีติ ฯ เสฏฺฐิภริยา สาธูติ
สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ปริพฺพยํ ทตฺวา มหนฺเตน ปริวาเรน ตํ อุยฺโยเชสิ คจฺฉ
อตฺตโน วเสน มม ปุตฺตํ อาเนหีติ ฯ สา ปฏิจฺฉนฺนยาเน นิสินฺนา
สาวตฺถึ คนฺตฺวา เถรสฺส ภิกฺขาจารวีถิยํ นิวาสํ คเหตฺวา เสฏฺฐิกุลา
อาคตมนุสฺเส เถรสฺส อทสฺเสตฺวา อตฺตโน ปริวาเรเนว ปริวุตา
เถรสฺส ปิณฺฑาย ปวิฏฺฐสฺส อาทิโตว อุลุงฺกยาคุญฺจ รสกภิกฺขญฺจ
ทตฺวา รสตณฺหาย พนฺธิตฺวา อนุกฺกเมน เคเห นิสีทาเปตฺวา ภิกฺขํ
ททมานา เถรสฺส อตฺตโน วสํ อุปคตภาวํ ญตฺวา คิลานาลยํ
ทสฺเสตฺวา อนฺโตคพฺเภ นิปชฺชิ ฯ เถโรปิ ภิกฺขาจารเวลาย สปทานํ
จรนฺโต เคหทฺวารํ อคมาสิ ฯ ปริชโน เถรสฺส ปตฺตํ คเหตฺวา
เถรํ ฆเร นิสีทาเปสิ ฯ เถโร นิสีทิตฺวา กหํ อุปาสิกาติ ปุจฺฉิ ฯ
คิลานา ภนฺเต ตุมฺหากํ ทสฺสนํ อิจฺฉตีติ ฯ โส รสตณฺหาย พนฺโธ
อตฺตโน วตฺตสมาทานํ ภินฺทิตฺวา ตสฺสา นิปนฺนฏฺฐานํ ปาวิสิ ฯ สา
อตฺตโน อาคตการณํ กเถตฺวา ตํ ปโลเภตฺวา รสตณฺหาย พนฺธิตฺวา
อุปฺปพฺพาเชตฺวา อตฺตโน วเส ฐเปตฺวา ยาเน นิสีทาเปตฺวา มหนฺเตน
ปริวาเรน ราชคหเมว อคมาสิ ฯ สา ปวุตฺติ ปากฏา ชาตา ฯ
     ภิกฺขู ธมฺมสภายํ สนฺนิสินฺนา จูฬปิณฺฑปาติกติสฺสตฺเถรํ กิร เอกา
วณฺณทาสี รสตณฺหาย พนฺธิตฺวา อาทาย คตาติ กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ ฯ
สตฺถา ธมฺมสภํ อุปคนฺตฺวา อลงฺกตาสเน นิสีทิตฺวา
กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ อาห ฯ เต ตํ ปวุตฺตึ
กถยึสุ ฯ น ภิกฺขเว อิทาเนว เอโส ภิกฺขุ รสตณฺหาย พชฺฌิตฺวา
ตสฺสา วสงฺคโต ปุพฺเพปิ ตสฺสา วสงฺคโตเยวาติ วตฺวา อตีตํ
อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ รญฺโญ พฺรหฺมทตฺตสฺส สญฺชโย นาม
อุยฺยานปาโล อโหสิ ฯ อเถโก วาตมิโค ตํ อุยฺยานํ อาคนฺตฺวา
สญฺชยํ ทิสฺวา ปลายติ ฯ สญฺชโยปิ น ตํ ตชฺเชตฺวา นีหรติ ฯ โส
ปุนปฺปุนํ อาคนฺตฺวา อุยฺยาเนเยว จรติ ฯ อุยฺยานปาโล ปาโตว
อุยฺยานโต นานปฺปการานิ ปุปฺผผลานิ คเหตฺวา ทิวเส ทิวเส รญฺโญ
อภิหรติ ฯ อถ นํ เอกทิวสํ ราชา ปุจฺฉิ สมฺม อุยฺยานปาล อุยฺยาเน
กิญฺจิ อจฺฉริยํ ปสฺสสีติ ฯ เทว อญฺญํ น ปสฺสามิ เอโก ปน
วาตมิโค อาคนฺตฺวา อุยฺยาเน จรติ เอตํ ปสฺสามีติ ฯ สกฺขิสฺสสิ
ปน ตํ คเหตุนฺติ ฯ โถกํ มธุํ ลภนฺโต อิมํ อนฺโตราชนิเวสนมฺปิ
อาเนตุํ สกฺขิสฺสามีติ ฯ ราชา ตสฺส มธุํ ทาเปสิ ฯ โส
ตํ คเหตฺวา อุยฺยานํ คนฺตฺวา วาตมิคสฺส จรณฏฺฐาเน ติณานิ
มธุนา มกฺเขตฺวา นิลียิ ฯ มิโค อาคนฺตฺวา มธุมกฺขิตานิ ติณานิ
ขาทิตฺวา รสตณฺหาย พนฺโธ อญฺญตฺถ อคนฺตฺวา อุยฺยานเมว
อาคจฺฉติ ฯ อุยฺยานปาโล ตสฺส มธุมกฺขิตติเณสุ ปลุทฺธภาวํ ญตฺวา
อนุกฺกเมน อตฺตานํ ทสฺเสสิ ฯ โส ตํ ทิสฺวา กติปาหํ ปลายิตฺวา
ปุนปฺปุนํ ปสฺสนฺโต วิสฺสาสํ อาปชฺชิตฺวา อนุกฺกเมน อุยฺยานปาลสฺส
หตฺเถ ฐิตติณานิ ขาทิตุํ อารภิ ฯ โส ตสฺส วิสฺสาสํ อาปนฺนภาวํ
ญตฺวา ยาว ราชนิเวสนา วีถึ กิลญฺเชหิ ปริกฺขิปิตฺวา ตหึ ตหึ
สาขาภงฺคํ ปาเตตฺวา มธุลาพุกํ อํเส ลคฺเคตฺวา ติณกลาปํ
อุปกจฺฉเก ฐเปตฺวา มธุมกฺขิตานิ ติณานิ มิคสฺส ปุรโต วิกิรนฺโต
อนฺโตราชนิเวสนํเยว อคมาสิ ฯ มิเค อนฺโต ปวิฏฺเฐ ทฺวารํ ปิทหึสุ ฯ
มิโค มนุสฺเส ทิสฺวา กมฺปมาโน มรณภยภีโต อนฺโตนิเวสนงฺคเณ
อาธาวติ ปริธาวติ ฯ ราชา ปาสาทา โอรุยฺห ตํ กมฺปมานํ ทิสฺวา
มิโค นาม มนุสฺสานํ ทิฏฺฐฏฺฐานํ สตฺตาหํ น คจฺฉติ ตชฺชิตฏฺฐานํ
ยาวชีวํ น คจฺฉติ โส เอวรูโป คหนนิสฺสิโต วาตมิโค รสตณฺหาย
พนฺโธ อิทานิ เอวรูปํ ฐานํ อาคโต นตฺถิ วต โภ โลเก
รสตณฺหาย ปาปกตรนฺนามาติ อิมาย คาถาย ธมฺมเทสนํ ปฏฺฐเปสิ
               น กิรตฺถิ รเสหิ ปาปิโย
               อาวาเสหิ วา สนฺถเวหิ วา
               วาตมิคํ คหนนิสฺสิตํ
               วสมาเนสิ รเสหิ สญฺชโยติ ฯ
     ตตฺถ กิราติ อนุสฺสวนตฺเถ นิปาโต ฯ รเสหีติ ชิวฺหาวิญฺเญยฺเยหิ
มธุรมฺพิลาทีหิ ฯ ปาปิโยติ ปาปตโร ฯ อาวาเสหิ วา สนฺถเวหิ
วาติ นิพทฺธวสนฏฺฐานสงฺขาเตสุ อาวาเสสุปิ มิตฺตสนฺถเวสุปิ
ฉนฺทราโค ปาปโกว เอเตหิ ปน สจฺฉนฺทราคปริโภเคหิ อาวาเสหิ
วา มิตฺตสนฺถเวหิ วา สตคุเณน สหสฺสคุเณน จ ธุวปฏิเสวนฏฺเฐน
อาหารํ วินา ชีวิตินฺทฺริยปาลนาย อภาเวน จ สจฺฉนฺทราคปริโภครสาว
ปาปตราติ โพธิสตฺโต ปน อนุสฺวาคตํ มิคํ วิย อิมมตฺถํ กตฺวา
น กิรตฺถิ รเสหิ ปาปิโย อาวาเสหิ วา สนฺถเวหิ วาติ อาห ฯ อิทานิ
เนสํ ปาปิยภาวํ ทสฺเสนฺโต วาตมิคนฺติ อาทิมาห ฯ ตตฺถ คหนนิสฺสิตนฺติ
คหนฏฺฐานนิสฺสิตํ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ ปสฺสถ รสานํ ปาปิยภาวํ อิทํ
นาม อรญฺญายตเน คหนนิสฺสิตํ วาตมิคํ สญฺชโย อุยฺยานปาโล
มธุรเสหิ อตฺตโน วสํ อาเนสิ สพฺพถาปิ สฉนฺทราคปริโภเคหิ
รเสหิ นาม อญฺญํ ปาปตรํ ลามกตรํ นตฺถีติ รสตณฺหาย อาทีนวํ
กเถสิ กเถตฺวา จ ปน ตํ มิคํ อรญฺญเมว เปเสสิ ฯ
     สตฺถา น ภิกฺขเว สา วณฺณทาสี อิทาเนว เอตํ รสตณฺหาย
พนฺธิตฺวา อตฺตโน วเส กโรติ ปุพฺเพปิ อกาสิเยวาติ อิทํ ธมฺมเทสนํ
อาหริตฺวา อนุสนฺธึ ฆเฏตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา สญฺชโย
อยํ วณฺณทาสี อโหสิ วาตมิโค จูฬปิณฺฑปาติโก พาราณสิราชา
ปน อหเมว อโหสีติ ฯ
                   วาตมิคชาตกํ จตุตฺถํ ฯ
                      ----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๕ หน้า ๒๓๗-๒๔๑.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=35&A=4917&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=35&A=4917&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=14
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=91
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=91
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=91
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27