อรรถกถาเล่มที่ ๓๕ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๑ เอกนิปาต(๑)

                       ๙ กณฺหชาตกํ
     ยโต ยโต ครุ ธุรนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต ยมกปาฏิหาริยํ
อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ตํ สทฺธึ เทโวโรหเณน เตรสนิปาเต สรภงฺคชาตเก อาวิภวิสฺสติ ฯ
สมฺมาสมฺพุทฺเธ ปน ยมกปาฏิหาริยํ กตฺวา เทวโลเก วสิตฺวา
มหาปวารณาย สงฺกสฺสนครทฺวาเร โอรุยฺห มหนฺเตน ปริวาเรน
เชตวนํ ปวิฏฺเ ภิกฺขู ธมฺมสภายํ สนฺนิปติตฺวา อาวุโส ตถาคโต
นาม อสมธุโร เตน ตถาคเตน วูฬฺหธุรํ อญฺโ วหิตุํ สมตฺโถ นาม
นตฺถิ ฉ สตฺถาโร มยเมว ปาฏิหาริยํ กริสฺสาม มยเมว ปาฏิหาริยํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๙๑.
กริสฺสามาติ วตฺวา เอกมฺปิ ปาฏิหาริยํ น อกํสุ อโห สตฺถา
อสมธุโรติ สตฺถุ คุณกถํ กเถนฺตา นิสีทึสุ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา
กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิ ฯ น ภนฺเต
อญฺาย กถาย เอวรูปาย นาม ตุมฺหากเมว คุณกถายาติ ฯ
สตฺถา น ภิกฺขเว อิทาเนว มยา วูฬฺหธุรํ โกจิ วหิสฺสติ ปุพฺเพปิ
ติรจฺฉานโยนิยํ นิพฺพตฺโตปิ อหํ อตฺตนา สมธุรํ กญฺจิ นาลตฺถนฺติ
วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
โคโยนิยํ ปฏิสนฺธึ คณฺหิ ฯ อถ นํ สามิกา ตรุณวจฺฉกกาเลเยว
เอกิสฺสาย มหลฺลิกาย ฆเร วสิตฺวา นิวาสเวตนํ ปริจฺฉินฺทิตฺวา
อทํสุ ฯ สา ตํ ยาคุภตฺตาทีหิ ปฏิชคฺคมานา ปุตฺตฏฺาเน เปตฺวา
วฑฺเฒสิ ฯ โส อยฺยิกากาฬโกเตฺวว ปญฺายิตฺถ ฯ วยปฺปตฺโต
จ อญฺชนวณฺโณ หุตฺวา คามโคเณหิ สทฺธึ จรติ สีลาจารสมฺปนฺโน
อโหสิ ฯ คามทารกา สิงฺเคสุปิ กณฺเณสุปิ คเลปิ คเหตฺวา โอลมฺพนฺติ
นงฺคุฏฺเปิ คเหตฺวา กีฬนฺติ กฑฺฒนฺติ ปิฏฺิยํปิ นิสีทนฺติ ฯ โส
เอกทิวสํ จินฺเตสิ มยฺหํ มาตา ทุคฺคตา มํ ปุตฺตฏฺาเน เปตฺวา
ทุกฺเขน โปเสสิ ยนฺนูนาหํ ภตึ กตฺวา อิมํ ทุคฺคตภาวโต โมเจยฺยนฺติ ฯ
โส ตโต ปฏฺาย ภตึ อุปธาเรนฺโต จรติ ฯ
     อเถกทิวสํ เอโก สตฺถวาหปุตฺโต ปญฺจหิ สกฏสเตหิ วิสมติฏฺ
สมฺปตฺโต ฯ ตสฺส โคณา สกฏานิ อุตฺตาเรตุํ น สกฺโกนฺติ ฯ
ปญฺจสุ สกฏสเตสุ โคณา ยุคปรมฺปราย โยชิตา เอกมฺปิ สกฏํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๙๒.
อุตฺตาเรตุํ นาสกฺขึสุ ฯ โพธิสตฺโตปิ คามโคเณหิ สทฺธึ ติฏฺสมีเป
จรติ ฯ สตฺถวาหปุตฺโตปิ โคสุตฺตวิตฺตโก ฯ โส อตฺถิ นุ โข
เอเตสํ คุนฺนมนฺตเร อิมานิ สกฏานิ อุตฺตาเรตุํ สมตฺโถ อุสภาชานีโยติ
อุปธารยมาโน โพธิสตฺตํ ทิสฺวา อยํ อาชานีโย สิกฺขิสฺสติ มยฺหํ
สกฏานิ อุตฺตาเรตุํ โก นุ โข อสฺส สามิโกติ โคปาลเก ปุจฺฉิ
โก นุ โข โภ อิมสฺส สามิโก อหํ อิมํ สกเฏสุ โยเชตฺวา
สกเฏสุ อุตฺตาริเตสุ เวตนํ ทสฺสามีติ ฯ เต อาหํสุ คเหตฺวา
นํ โยเชถ นตฺถิ อิมสฺส อิมสฺมึ าเน สามิโกติ ฯ โส ตํ นาสาย
รชฺชุเกน พนฺธิตฺวา กฑฺฒนฺโต จาเลตุํปิ นาสกฺขิ ฯ โพธิสตฺโต กิร
ภติยา กถิตาย คมิสฺสามีติ น อคมาสิ ฯ สตฺถวาหปุตฺโต ตสฺสาธิปฺปายํ
ตฺวา สามิ ตยา ปญฺจสุ สกฏสเตสุ อุตฺตาริเตสุ เอเกกสฺส
สกฏสฺส เทฺว เทฺว กหาปเณ ภตึ กตฺวา สหสฺสํ ทสฺสามีติ อาห ฯ
ตทา โพธิสตฺโต สยเมว อคมาสิ ฯ อถ นํ ปุริสา สกเฏสุ
โยเชสุํ ฯ อถ นํ เอกเวเคเนว อุกฺขิปิตฺวา ถเล ปติฏฺาเปสิ
เอเตนุปาเยน สพฺพสกฏานิ อุตฺตาเรสิ ฯ สตฺถวาหปุตฺโต เอเกกสฺส
สกฏสฺส เอกํ กตฺวา ปญฺจ สตานิ ภณฺฑิกํ กตฺวา ตสฺส คเล พนฺธิ ฯ
โส อยํ มยฺหํ ยถาปริจฺฉินฺนํ ภตึ น เทติ นทานิสฺส คนฺตุํ
ทสฺสามีติ คนฺตฺวา สพฺพปุริมสฺส สกฏสฺส ปุรโต มคฺคํ นิวาเรตฺวา
อฏฺาสิ ฯ อปเนตุํ วายมนฺตาปิ นํ อปเนตุํ นาสกฺขึสุ ฯ
สตฺถวาหปุตฺโต ชานาติ มญฺเ เอส อตฺตโน ภติยา โอนภาวนฺติ
เอเกกสฺมึ สกเฏ เทฺว เทฺว กตฺวา สหสฺสํ ภณฺฑิกํ พนฺธิตฺวา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๙๓.
อยํ เต สกฏุตฺตารณภตีติ คีวายํ ลคฺเคสิ ฯ โส สหสฺสภณฺฑิกํ
อาทาย มาตุ สนฺติกํ อคมาสิ ฯ คามทารกา กินฺนาเมตํ
อยฺยิกากาฬสฺส คเลติ โพธิสตฺตสฺส สนฺติกํ คจฺฉนฺติ ฯ โส เตหิ
อนุพนฺธิโต ทูรโต ปลายนฺโต มาตุ สนฺติกํ คโต ปญฺจนฺนํ ปน
สกฏสตานํ อุตฺตาริตตฺตา รตฺเตหิ อกฺขีหิ กิลนฺตรูโป ปญฺายิตฺถ ฯ
อยฺยิกา ตสฺส คีวาย สหสฺสถวิกํ ทิสฺวา ตาต อิทํ กหํ ลทฺธนฺติ
โคปาลทารเก ปุจฺฉิตฺวา ตมตฺถํ สุตฺวา ตาต กึ อหํ ตยา ลทฺธภติยา
ชีวิตุกามา กึการณา เอวรูปํ ทุกฺขํ อนุโภสีติ วตฺวา โพธิสตฺตํ
อุณฺโหทเกน นฺหาเปตฺวา สกลสรีรํ เตเลน มกฺเขตฺวา ปานียํ
ปาเยตฺวา สปฺปายโภชนํ โภเชตฺวา ชีวิตปริโยสาเน สทฺธึ โพธิสตฺเตน
ยถากมฺมงฺคตา ฯ
     สตฺถาปิ น ภิกฺขเว ตถาคโต อิทาเนว อสมธุโร ปุพฺเพปิ
อสมธุโรเยวาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา อนุสนฺธึ ฆเฏตฺวา
อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา อิมํ คาถมาห
         ยโต ยโต ครุ ธุรํ        ยโต คมฺภีรวตฺตนิ
         ตทาสฺสุ กณฺหํ ยุญฺชนฺติ     สฺวาสฺสุ ตํ วหเต ธุรนฺติ ฯ
     ตตฺถ ยโต ยโต ครุ ธุรนฺติ ยสฺมึ ยสฺมึ าเน ธุรํ ครุ
ภาริยํ โหติ อญฺเ พลิพทฺทา อุกฺขิปิตุํ น สกฺโกนฺติ ฯ ยโต
คมฺภีรวตฺตนีติ วตฺตนฺติ เอตฺถาติ วตฺตนิ ฯ มคฺคสฺเสตํ นามํ ฯ
ยสฺมึ าเน อุทกจิกฺขลมหนฺตตาย วา วิสมจฺฉินฺนตฏภาเวน วา มคฺโค
คมฺภีโร โหตีติ อตฺโถ ฯ ตทาสฺสุ กณฺหํ ยุญฺชนฺตีติ อสฺสูติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๙๔.
นิปาตมตฺตํ ฯ ตทา กณฺหํ ยุญฺชนฺตีติ อตฺโถ ฯ ยทา ธุรญฺจ
ครุ โหติ มคฺโค จ คมฺภีโร ตทา อญฺเ พลิพทฺเท อปเนตฺวา
กณฺหเมว ยุญฺชนฺตีติ วุตฺตํ โหติ ฯ สฺวาสฺสุ ตํ วหเต ธุรนฺติ
เอตฺถาปิ อสฺสูติ นิปาตมตฺตเมว ฯ โส ตํ ธุรํ วหตีติ อตฺโถ ฯ
     เอวํ ภควา ตทา ภิกฺขเว กณฺโหว ตํ ธุรํ วหตีติ ทสฺเสตฺวา
อนุสนฺธึ ฆเฏตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา มหลฺลิกา อุปฺปลวณฺณา
อโหสิ อยฺยิกากาฬโก ปน อหเมวาติ ฯ
                     กณฺหชาตกํ นวมํ ฯ
                      ----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๕ หน้า ๒๙๐-๒๙๔.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=35&A=5991&modeTY=1&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=35&A=5991&modeTY=1&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=29
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=192
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=191
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=191
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27