อรรถกถาเล่มที่ ๓๖ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๒ เอกนิปาต(๒)

หน้าที่ ๖๕.
                     ๗. วานรินฺทชาตกํ
     ยสฺเสเต จตุโร ธมฺมาติ อิทํ สตฺถา เวฬุวเน วิหรนฺโต
เทวทตฺตสฺส วธาย ปริสกฺกนํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ตสฺมึ สมเย สตฺถา เทวทตฺโต วธาย ปริสกฺกตีติ สุตฺวา
น ภิกฺขเว อิทาเนว เทวทตฺโต มยฺหํ วธาย ปริสกฺกติ ปุพฺเพปิ
ปริสกฺกิเยว ตาสมตฺตมฺปิ กาตุํ นาสกฺขีติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
กปิโยนิยํ นิพฺพตฺติตฺวา วุฑฺฒิมนฺวาย อสฺสโปตปฺปมาโณ
ถามสมฺปนฺโน เอกจโร หุตฺวา นทีตีเร วิครติ ฯ ตสฺสา ปน นทิยา
เวมชฺเฌ เอโก ทีปโก นานปฺปกาเรหิ อมฺพ ปนสาทีหิ ผลรุกฺเขหิ
สมฺปนฺโน ฯ โพธิสตฺโต นาคพโล ถามสมฺปนฺโน นทิยา โอริมตีรโต
อุปฺปติตฺวา ทีปกสฺส โอรโต นทีมชฺเฌ เอโก ปิฏฺฐิปาสาโณ
อตฺถิ ตสฺมึ ปตติ ตโต อุปฺปติตฺวา ตสฺมึ ทีปเก ปตติ ตตฺถ
นานปฺปการานิ ผลานิ ขาทิตฺวา สายํ เตเนว อุปาเยน ปจฺจาคนฺตฺวา
อตฺตโน วสนฏฺฐาเน วสิตฺวา ปุนทิวเสปิ ตเถว กโรติ อิมินา
นิยาเมเนว ตตฺถ วาสํ กปฺเปสิ ฯ ตสฺมึ ปน กาเล เอโก
กุมฺภีโล สปชาปติโก ตสฺสา นทิยา วสติ ฯ ตสฺส ภริยา
โพธิสตฺตํ อปราปรํ คจฺฉนฺตํ ทิสฺวา โพธิสตฺตสฺส หทยมํเส โทหฬํ
อุปฺปาเทตฺวา กุมฺภีลํ อาห มยฺหํ โข อยฺย อิมสฺส วานรินฺทสฺส
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๖๖.
หทยมํเส โทหโฬ อุปฺปนฺโนติ ฯ กุมฺภีโล สาธุ ภทฺเท ลจฺฉสีติ
วตฺวา อชฺช ตํ สายํ ทีปกโต อาคจฺฉนฺตเมว คณฺหิสฺสามีติ
คนฺตฺวา ปิฏฺฐิปาสาเณ นิปชฺชิ ฯ โพธิสตฺโต ทิวสํ จริตฺวา
สายณฺหสมเย ทีปเก ฐิโตว ปาสาณํ โอโลเกตฺวา อยํ ปาสาโณ
อิทานิ อุจฺจตโร ขายติ กินฺนุ โข การณนฺติ จินฺเตสิ ฯ ตสฺส
กิร อุทกปฺปมาณญฺจ ปาสาณปฺปมาณญฺจ สุววฏฺฐาปิตเมว โหติ ฯ
เตนสฺส เอตทโหสิ อชฺช อิมิสฺสา นทิยา อุทกํ เนว หายติ น
วฑฺฒติ อถ จ ปนายํ ปาสาโณ มหา หุตฺวา ปญฺญายติ
กจฺจิ นุ โข เอตฺถ มยฺหํ คหณตฺถาย กุมฺภีโล นิปนฺโนติ ฯ โส
วีมํสิสฺสามิ ตาว นนฺติ ตตฺเถว ฐตฺวา ปาสาเณน สทฺธึ กเถนฺโต วิย
โภ ปาสาณาติ วตฺวา ปฏิวจนํ  อลภนฺโต ยาวตติยํ ปาสาณาติ
อาห ฯ ปาสาโณ กึ ปฏิวจนํ ทสฺสติ ฯ ปุนปิ นํ วานโร กึ
โภ ปาสาณ อชฺช มยฺหํ ปฏิวจนํ น เทสีติ อาห ฯ กุมฺภีโล
สุตฺวา อทฺธา อญฺเญสุ ทิวเสสุ อยํ ปาสาโณ วานรินฺทสฺส
ปฏิวจนํ อทาสิ ทสฺสามิทานิสฺส วจนนฺติ จินฺเตตฺวา กึ โภ
วานรินฺทาติ อาห ฯ โกสิ ตฺวนฺติ ฯ อหํ กุมฺภีโลติ ฯ กิมตฺถํ
เอตฺถ นิปนฺโนสีติ ฯ ตว หทยมํสํ ปฏฺฐยมาโนติ ฯ โพธิสตฺโต
จินฺเตสิ อญฺโญ เม คมนมคฺโค นตฺถิ อชฺช มยา เอส
กุมฺภีโล วญฺเจตพฺโพติ ฯ อถ นํ เอวมาห สมฺม กุมฺภีล อหํ
อตฺตานํ ตุยฺหํ ปริจฺจชิสฺสามิ ตฺวํ มุขํ วิวริตฺวา มํ ตว สนฺติกํ
อาคตกาเล คณฺหาหีติ ฯ กุมฺภีลานญฺหิ มุเข วิวเฏ อกฺขีนิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๖๗.
นิมฺมิลนฺติ ฯ โส ตํ การณํ อสลฺลกฺเขตฺวา มุขํ วิวริ ฯ อถสฺส
อกฺขีนิ ปิถียึสุ ฯ โส มุขํ วิวริตฺวา อกฺขีนิ นิมฺมิเลตฺวา นิปชฺชิ ฯ
โพธิสตฺโต ตถาภาวํ ญตฺวา ทีปกา อุปฺปติโต คนฺตฺวา กุมฺภีลสฺส
มตฺถกํ อกฺกมิตฺวา ตโต  อุปฺปติโต วิชฺชุลตา วิย วิชฺโชตมาโน
ปรตีเร อฏฺฐาสิ ฯ กุมฺภีโล ตํ อจฺฉริยํ ทิสฺวา อิมินา วานรินฺเทน
อติอจฺเฉรกํ กตนฺติ จินฺเตตฺวา โภ วานรินฺท อิมสฺมึ โลเก จตูหิ
ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ปุคฺคโล ปจฺจามิตฺเต อภิภวติ เต สพฺเพปิ
ตุยฺหํ อพฺภนฺตเร  อตฺถิ มญฺเญติ วตฺวา อิมํ คาถมาห
         ยสฺเสเต จตุโร ธมฺมา     วานรินฺท ยถา ตว
         สจฺจํ ธมฺโม ธิติ จาโค     ทิฏฺฐํ โส อติวตฺตตีติ ฯ
     ตตฺถ ยสฺสาติ ยสฺส กสฺสจิ ปุคฺคลสฺส ฯ เอเตติ อิทานิ
วตฺตพฺเพ ปจฺจกฺขโต นิทฺทิสติ ฯ จตุโร ธมฺมาติ จตฺตาโร
คุณา ฯ สจฺจนฺติ วจีสจฺจํ มม สนฺติกํ อาคมิสฺสามีติ วตฺวา
มุสาวาทํ อกตฺวา อาคโตเยวาติ เอตนฺเต วจีสจฺจํ ฯ ธมฺโมติ
วิจารณปญฺญา เอวํ กเต อิทํ นาม ภวิสฺสติ เอสา เต
วิจารณปญฺญา ฯ ธิตีติ อพฺโพจฺฉินฺนวิริยํ วุจฺจติ เอตมฺปิ เต
อตฺถิ ฯ จาโคติ อตฺตปริจฺจาโค ตฺวํ อตฺตานํ ปริจฺจชิตฺวา มม สนฺติกํ
อาคโต ยํ ปนาหํ คณฺหิตุํ นาสกฺขึ มยฺหเมเวโส โทโส ฯ
ทิฏฺฐนฺติ ปจฺจามิตฺตํ ฯ โส อติวตฺตตีติ ยสฺส ปุคฺคลสฺส ยถา ตว
เอวํ เอเต จตฺตาโร ธมฺมา อตฺถิ โส ยถา มํ อชฺช ตฺวํ
อติกฺกนฺโต ตเถว อตฺตโน ปจฺจามิตฺตํ อติกฺกมติ อภิภวตีติ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๖๘.
     เอวํ กุมฺภีโล โพธิสตฺตํ ปสํสิตฺวา อตฺตโน วสนฏฺฐานํ คโต ฯ
     สตฺถาปิ น ภิกฺขเว เทวทตฺโต  อิทาเนว มยฺหํ วธาย
ปริสกฺกติ ปุพฺเพปิ ปริสกฺกิเยวาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา
อนุสนฺธึ ฆเฏตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา กุมฺภีโล เทวทตฺโต
อโหสิ ภริยาปิสฺส จิญฺจมาณวิกา วานรินฺโท ปน อหเมวาติ ฯ
                   วานรินฺทชาตกํ สตฺตมํ ฯ
                    --------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๖ หน้า ๖๕-๖๘.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=36&A=1286&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=36&A=1286&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=57
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=375
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=369
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=369
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27