บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๖

หน้าที่ ๒๐๓.

๗. มงฺคลชาตกํ ยสฺส มงฺคลา สมูหตาติ อิทํ สตฺถา เวฬุวเน วิหรนฺโต เอกํ สาฏกลกฺขณพฺราหฺมณํ อารพฺภ กเถสิ ฯ ราชคหวาสิโก กิเรโก พฺราหฺมโณ โกตุหลมงฺคลิโก ตีสุ รตเนสุ อปฺปสนฺโน มิจฺฉาทิฏฺฐิ อฑฺโฒ มหทฺธโน มหาโภโค ฯ ตสฺส สมุคฺเค ฐปิตํ สาฏกยุคลํ มูสิกา ขาทิ ฯ อถสฺส สีสํ นฺหายิตฺวา สาฏเก อาหรถาติ วุตฺตกาเล มูสิกาย ขาทิตภาวํ อาโรจยึสุ ฯ โส จินฺเตสิ สเจ อิทํ มูสิกฑฏฺฐํ สาฏกยุคลํ อิมสฺมึ เคเห ภวิสฺสติ มหาวินาโส ภวิสฺสติ อิทํ หิ อวมงฺคลํ กาฬกณฺณิสทิสํ ปุตฺตธีตานํ วา ทาสกมฺมกราทีนํ วา น สกฺกา ทาตุํ โย หิ อิมํ คณฺหิสฺสติ สพฺพสฺส มหาวินาโส ภวิสฺสติ อามกสุสาเน ตํ ฉฑฺฑาเปสฺสามิ น โข ปน สกฺกา ทาสาทีนํ หตฺเถ ทาตุํ เต หิ เอตฺถ โลภํ อุปฺปาเทตฺวา อิทํ คเหตฺวา วินาสํ ปาปุเณยฺยุํ ปุตฺตสฺส ตํ หตฺเถ ทสฺสามีติ ฯ โส ปุตฺตํ ปกฺโกสาเปตฺวา ตมตฺถํ อาโรเจตฺวา ตฺวํปิ นํ ตาต หตฺเถน อผุสิตฺวา ทณฺฑเกน คเหตฺวา อามกสุสาเน ฉฑฺเฑตฺวา สีสํ นฺหายิตฺวา เอหีติ เปเสสิ ฯ สตฺถาปิ โข ตํ ทิวสํ ปจฺจูสสมเย เวเนยฺยพนฺธเว โอโลเกนฺโต อิเมสํ ปิตาปุตฺตานํ โสตาปตฺติผลสฺส อุปนิสฺสยํ ทิสฺวา มิควีถึ คเหตฺวา มิคลุทฺทโก วิย คนฺตฺวา อามกสุสานทฺวาเร อฏฺฐาสิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๔.

ฉพฺพณฺณพุทฺธรํสิโย วิสฺสชฺเชนฺโต ฯ มาณโวปิ ปิตุ วจนํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ฆรสปฺปํ วิย ตํ สาฏกยุคํ ยฏฺฐิโกฏิยา คเหตฺวา อามกสุสานทฺวารํ ปาปุณิ ฯ อถ นํ สตฺถา กึ กโรสิ มาณวาติ อาห ฯ โภ โคตม อิมํ สาฏกยุคํ มูสิกาฑฏฺฐํ กาฬกณฺณิสทิสํ หลาหลวิสูปมํ มม ปิตา อญฺโญ เอตํ ฉฑฺเฑนฺโต โลภํ อุปฺปาเทตฺวา คณฺเหยฺยาติ ภเยน มํ ปหิณิ อหเมว ตํ ฉฑฺเฑตฺวา สีสํ นฺหายิตฺวา คมิสฺสามีติ อาคโตมฺหิ โภ โคตมาติ ฯ เตนหิ ฉฑฺเฑหีติ ฯ มาณโว ฉฑฺเฑสิ ฯ สตฺถา อมฺหากํทานิ วฏฺฏตีติ ตสฺส สมฺมุขาว คณฺหิ ฯ อวมงฺคลํ โภ โคตม เอตํ กาฬกณฺณิสทิสํ มา คณฺห มา คณฺหาติ ตสฺมึ วารยมาเนเยว นํ คเหตฺวา เวฬุวนาภิมุโข ปายาสิ ฯ มาณโว เวเคน คนฺตฺวา ปิตุ อาโรเจสิ ตาต มยา อามกสุสาเน ฉฑฺฑิตํ สาฏกยุคํ สมโณ โคตโม อมฺหากํ วฏฺฏตีติ มยา วาริยมาโนปิ คเหตฺวา เวฬุวนํ คโตติ ฯ พฺราหฺมโณ จินฺเตสิ ตํ สาฏกยุคํ อวมงฺคลํ กาฬกณฺณิสทิสํ ตํ วลญฺชนฺโต สมโณปิ โคตโม นสฺสิสฺสติ วิหาโรปิ นสฺสิสฺสติ ตโต อมฺหากํ ครหา ภวิสฺสติ สมณสฺส โคตมสฺส อญฺเญ พหู สากเฏ ทตฺวา ตํ ฉฑฺฑาเปสฺสามีติ ฯ โส พหู สาฏเก คาหาปเตฺวา ปุตฺเตน สทฺธึ เวฬุวนํ คนฺตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ ฐิโต เอวมาห สจฺจํ กิร เต โภ โคตม อามกสุสาเน สาฏกยุคํ คหิตนฺติ ฯ สจฺจํ พฺราหฺมณาติ ฯ โภ โคตม ตํ สาฏกยุคํ อวมงฺคลํ ตุมฺเห ตํ ปริภุญฺชมานา นสฺสิสฺสถ สกลวิหาโรปิ นสฺสิสฺสติ สเจ โว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๕.

นิวาสนํ วา ปารุปนํ วา นปฺปโหติ อิเม สาฏเก คเหตฺวา ตํ ฉฑฺฑาเปถาติ ฯ อถ นํ สตฺถา มยํ พฺราหฺมณ ปพฺพชิตา นาม อมฺหากํ อามกสุสาเน อนฺตรวีถิยํ สงฺการฏฺฐาเน นฺหานติฏฺเฐ มหามคฺเคติ เอวรูเปสุ ฐาเนสุ ฉฑฺฑิตา วา ปติตา วา ปิโลติกา วฏฺฏติ ตฺวํ ปน น อิทาเนว เอวํลทฺธิโก ปุพฺเพปิ เอวํลทฺธิโกเยวาติ วตฺวา เตน ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต มคธรฏฺเฐ ราชคหนคเร ธมฺมิโก มคธราชา รชฺชํ กาเรสิ ฯ ตทา โพธิสตฺโต เอกสฺมึ อุทิจฺจพฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา อภิญฺญา จ สมาปตฺติโย จ นิพฺพตฺเตตฺวา หิมวนฺเต วสมาโน เอกสฺมึ กาเล หิมวนฺตโต นิกฺขมิตฺวา ราชคหนคเร ราชุยฺยานํ ปตฺวา ตตฺถ วสิตฺวา ทุติยทิวเส ภิกฺขาจารตฺถาย นครํ ปาวิสิ ฯ ราชา ตํ ทิสฺวา ปกฺโกสาเปตฺวา ปาสาเท นิสีทาเปตฺวา โภเชตฺวา อุยฺยาเนเยว วสนตฺถาย ปฏิญฺญํ คณฺหิ ฯ โพธิสตฺโต รญฺโญ นิเวสเน ภุญฺชิตฺวา อุยฺยาเน วสติ ฯ ตสฺมึ กาเล ราชคหนคเร ทุสฺสลกฺขณพฺราหฺมโณ นาม อโหสิ ฯ ตสฺส สมุคฺเค ฐปิตํ สาฏกยุคนฺติ สพฺพํ ปุริมสทิสเมว ฯ มาณเว ปน สุสานํ คจฺฉนฺเต โพธิสตฺโต ปฐมตรํ คนฺตฺวา สุสานทฺวาเร นิสีทิตฺวา เตน ตํ ฉฑฺฑิตํ สาฏกยุคํ คเหตฺวา อุยฺยานํ อคมาสิ ฯ มาณโว คนฺตฺวา ปิตุ อาโรเจสิ ฯ ปิตา ราชกุลุปโก ตาปโส นสฺเสยฺยาติ โพธิสตฺตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ตาปส ตยา คหิตสาฏเก ฉฑฺเฑหิ มา นสฺสาติ อาห ฯ ตาปโส อมฺหากํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๖.

สุสาเน ฉฑฺฑิตปิโลติกา วฏฺฏติ น มยํ โกตุหลมงฺคลิกา โกตุหลมงฺคลนฺนาเมตํ น พุทฺธปจฺเจกพุทฺธโพธิสตฺเตหิ วณฺณิตํ ตสฺมา ปณฺฑิเตน โกตุหลมงฺคลิเกน น ภวิตพฺพนฺติ พฺราหฺมณสฺส ธมฺมํ เทเสสิ ฯ พฺราหฺมโณ ธมฺมํ สุตฺวา ทิฏฺฐึ ภินฺทิตฺวา โพธิสตฺตํ สรณํ คโต ฯ โพธิสตฺโตปิ อปริหีนชฺฌาโน พฺรหฺมโลกปรายโน อโหสิ ฯ สตฺถาปิ อิมํ อตีตํ อาหริตฺวา อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา พฺราหฺมณสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมํ คาถมาห ยสฺส มงฺคลา สมูหตา อุปฺปาตา สุปินา จ ลกฺขณา จ โส มงฺคลโทสวีติวตฺโต ยุคโยคาธิคโต น ชาตุเมตีติ ฯ ตตฺถ ยสฺส มงฺคลา สมูหตาติ ยสฺส อรหโต ขีณาสวสฺส ทิฏฺฐมงฺคลํ สุตมงฺคลํ มุตมงฺคลนฺติ เอเต มงฺคลา สมุจฺฉินฺนา ฯ อุปฺปาตา สุปินา จ ลกฺขณา จาติ เอวรูโป จนฺทคฺคาโห ภวิสฺสติ เอวรูโป สุริยคฺคาโห ภวิสฺสติ เอวรูโป นกฺขตฺตคฺคาโห ภวิสฺสติ เอวรูโป อุกฺกาปาโต ภวิสฺสติ เอวรูโป ทิสาทาโห ภวิสฺสตีติ อิเม ปญฺจ มหาอุปฺปาตา นานปฺปการา จ สุปินาปิ สุภคลกฺขณํ ทุพฺภคลกฺขณํ อิตฺถีลกฺขณํ ปุริสลกฺขณํ ทาสลกฺขณํ ทาสีลกฺขณํ อสิลกฺขณํ อุสุลกฺขณํ อาวุธลกฺขณํ วตฺถลกฺขณนฺติ เอวมาทิกานิ ลกฺขณานิ อิเม จ ทิฏฺฐิฏฺฐานา ยสฺส สมูหตา น เอเตหิ อุปฺปาตาทีหิ อตฺตโน มงฺคลํ วา อวมงฺคลํ วา ปจฺเจติ ฯ โส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๗.

มงฺคลโทสวีติวตฺโตติ โส ขีณาสโว สพฺพมงฺคลโทเส วีติวตฺโต อติกฺกนฺโต ปชหิตฺวา ฐิโต ฯ ยุคโยคาธิคโต น ชาตุเมตีติ โกโธ จ อุปนาโห จ มกฺโข จ ปฬาโส จาติ อาทินา นเยน เทฺว เทฺว เอกโต อาคตกฺกิเลสา ยุคา นาม ฯ กามโยโค ภวโยโค ทิฏฺฐิโยโค อวิชฺชาโยโคติ อิเม สํสาเร โยชนภาวโต จตฺตาโร โยคา นาม ฯ เต ยุเค จ โยเค จาติ ยุคโยเค อธิคโต อภิภวิตฺวา คโต วีติวตฺโต สมติกฺกนฺโต ขีณาสโว ภิกฺขุ ฯ น ชาตุเมตีติ ปุน ปฏิสนฺธิวเสน เอกํเสเนว อิมํ โลกํ น เอติ นาคจฺฉติ ฯ เอวํ สตฺถา อิมาย คาถาย พฺราหฺมณสฺส ธมฺมํ เทเสตฺวา ปุน สจฺจานิ ปกาเสสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน พฺราหฺมโณ สทฺธึ ปุตฺเตน โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ ฯ สตฺถา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา เอเตว ปิตาปุตฺตา อเหสุํ ตาปโส ปน อหเมวาติ ฯ มงฺคลชาตกํ สตฺตมํ ฯ --------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๖ หน้า ๒๐๓-๒๐๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=36&A=4094&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=36&A=4094&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=87 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=574 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=568 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=568 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27