อรรถกถาเล่มที่ ๓๖ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๒ เอกนิปาต(๒)

                      ๘ วฏฺฏกชาตกํ
     นาจินฺตยนฺโต ปุริโสติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
อุตฺตรเสฏฺฐิปุตฺตํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     สาวตฺถิยํ กิร อุตฺตรเสฏฺฐี นาม อโหสิ มหาวิภโว ฯ ตสฺส
ภริยาย กุจฺฉิยํ เอโก ปุญฺญวา สตฺโต พฺรหฺมโลกา จวิตฺวา
ปฏิสนฺธึ คเหตฺวา วยปฺปตฺโต อภิรูโป ปาสาทิโก อโหสิ พฺรหฺมวณฺณี ฯ
อเถกทิวสํ สาวตฺถิยํ กตฺติกจฺฉณนกฺขตฺเต สงฺฆุฏฺเฐ สพฺโพ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๙๘.
โลโก นกฺขตฺตนิสฺสิโต อโหสิ ฯ ตสฺส สหายกา อญฺเญ เสฏฺฐิปุตฺตา
สปชาปติกา อเหสุํ ฯ อุตฺตรเสฏฺฐิปุตฺตสฺส ปน ทีฆรตฺตํ พฺรหฺมโลเก
วสิตตฺตา กิเลเสสุ จิตฺตํ น อลฺลียติ ฯ อถสฺส สหายกา
อุตฺตรเสฏฺฐิปุตฺตสฺสาปิ เอกํ อิตฺถึ อาเนตฺวา นกฺขตฺตํ กีฬิสฺสามาติ
มนฺตยิตฺวา ตํ อุปสงฺกมิตฺวา สมฺม อิมสฺมึ นคเร กตฺติกจฺฉโณ สงฺฆุฏฺโฐ
ตุยหํปิ เอกํ อิตฺถึ อาเนตฺวา นกฺขตฺตํ กีฬิสฺสามาติ อาหํสุ ฯ น
มมตฺโถ อิตฺถิยาติ จ วุตฺเตปิ นํ ปุนปฺปุนํ นิพฺพนฺธิตฺวา
สมฺปฏิจฺฉาเปตฺวา เอกํ วณฺณทาสึ สพฺพาลงฺการปฺปฏิมณฺฑิตํ กตฺวา ตสฺส
ฆรํ เนตฺวา ตฺวํ เสฏฺฐิปุตฺตสฺส สนฺติกํ คจฺฉาหีติ สยนฆรํ
เปเสตฺวา นิกฺขมึสุ ฯ สยนฆรํ ปวิฏฺฐมฺปิ ตํ เสฏฺฐิปุตฺโต น
โอโลเกติ นาลปติ ฯ สา จินฺเตสิ อยํ เอวรูปํ โสภคฺคปฺปตฺตํ
อุตฺตมวิสาลสมฺปนฺนํ มํ เนว โอโลเกติ นาลปติ อิทานิ นํ อตฺตโน
อิตฺถีกุฏฺฏอิตฺถีลีฬฺหาย โอโลกาเปสฺสามีติ อิตฺถีลีฬฺหํ ทสฺเสนฺตี
ปหฏฺฐากาเรน อคฺคทนฺเต วิวริตฺวา หสิตํ อกาสิ ฯ เสฏฺฐิปุตฺโต
โอโลเกตฺวา ทนฺตฏฺฐิเก นิมิตฺตํ คณฺหิ ฯ อฏฺฐิกสญฺญา อุปฺปชฺชิ ฯ
สกลํปิ ตํ สรีรํ อฏฺฐิกสงฺขลิกา วิย ปญฺญายิ ฯ โส ตสฺสา
ปริพฺพยํ ทตฺวา คจฺฉาหีติ อุยฺโยเชสิ ฯ
     ตํ ตสฺสา ฆรา โอติณฺณํ เอโก อิสฺสโร อนฺตรวีถิยํ ทิสฺวา
ปริพฺพยํ ทตฺวา อตฺตโน ฆรํ เนสิ ฯ สตฺตาเห วีติวตฺเต นกฺขตฺตํ
โฆสิตํ ฯ วณฺณทาสิยา มาตา ธีตุ อาคมนํ อทิสฺวา เสฏฺฐิปุตฺตานํ
สนฺติกํ คนฺตฺวา กหํ สาติ ปุจฺฉิ ฯ เต อุตฺตรเสฏฺฐิปุตฺตสฺส
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๙๙.
ฆรํ คนฺตฺวา กหํ สาติ ปุจฺฉึสุ ฯ ตํ ขณญฺเญว ตสฺสา ปริพฺพยํ
ทตฺวา อุยฺโยเชสินฺติ ฯ อถสฺสา มาตา โรทนฺตี กหํ ธีตรํ เม
น ปสฺสามิ ธีตรํ เม สมาเนถาติ อุตฺตรเสฏฺฐิปุตฺตํ อาทาย
รญฺโญ สนฺติกํ อคมาสิ ฯ ราชา อฏฺฏํ วินิจฺฉินนฺโต อิเม เต
เสฏฺฐิปุตฺตา วณฺณทาสึ อาเนตฺวา ตุยฺหํ อทํสูติ ปุจฺฉิ ฯ อาม
เทวาติ ฯ อิทานิ สา กหนฺติ ฯ น ชานามิ ตํ ขณญฺเญว นํ
อุยฺโยเชสินฺติ ฯ อิทานิ ตฺวํ สมาเนตุํ สกฺโกสีติ ฯ น สกฺโกมิ
เทวาติ ฯ ราชา สเจ สมาเนตุํ น สกฺโกติ ราชาณมสฺส
กโรถาติ อาห ฯ อถ นํ ปจฺฉาพาหุํ พนฺธิตฺวา ราชาณํ กริสฺสามาติ
คเหตฺวา ปกฺกมึสุ ฯ เสฏฺฐิปุตฺตํ กิร วณฺณทาสึ สมาเนตุํ อสกฺโกนฺตํ
ราชาณํ กาเรตีติ สกลนครํ เอกโกลาหลมโหสิ ฯ มหาชโน อุเร
หตฺเถ ฐเปตฺวา กึ นาเมตํ สามิ อตฺตโน โว อนนุจฺฉวิกํ
ลทฺธนฺติ ปริเทวติ ฯ เสฏฺฐิปุตฺตสฺส ปจฺฉโต ปจฺฉโต ปริเทวนฺโต
คจฺฉติ ฯ เสฏฺฐิปุตฺโต จินฺเตสิ อิทํ มยฺหํ เอวรูปํ ทุกฺขํ อคาเร
วสนภาเวน สมฺปนฺนํ สเจ อิโต มุจฺจิสฺสามิ มหาโคตมสมฺมาสมฺพุทฺธสฺส
สนฺติเก ปพฺพชิสฺสามีติ ฯ
     สาปิ โข วณฺณทาสี ตํ โกลาหลสทฺทํ สุตฺวา กึสทฺโท
นาเมโสติ ปุจฺฉิตฺวา ตํ ปวุตฺตึ สุตฺวา เวเคน โอตริตฺวา อุสฺสรถ
สามิ มํ ราชปุริสานํ ทฏฺฐุํ เทถาติ อตฺตานํ ทสฺเสติ ฯ ราชปุริสา
ตํ ทิสฺวา มาตรํ สมฺปฏิจฺฉาเปตฺวา เสฏฺฐิปุตฺตํ มุญฺจิตฺวา ปกฺกมึสุ ฯ
โส สหายปริวุโตว นทึ คนฺตฺวา สีสํ นฺหายิตฺวา เคหํ คนฺตฺวา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๐๐.
ภุตฺตปาตราโส มาตาปิตโร ปพฺพชฺชํ อนุชานาเปตฺวา จีวรสาฏเก
อาทาย มหนฺเตน ปริวาเรน สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา
ปพฺพชฺชํ ยาจิตฺวา ปพฺพชฺชญฺจ อุปสมฺปทญฺจ ลภิตฺวา
อวิสฺสฏฺฐกมฺมฏฺฐาโน วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา นจิรสฺเสว อรหตฺเต ปติฏฺฐาสิ ฯ
อเถกทิวสํ ธมฺมสภายํ สนฺนิปติตา ภิกฺขู อาวุโส อุตฺตรเสฏฺฐิปุตฺโต
อตฺตโน ภเย อุปฺปนฺเน สาสนสฺส คุณํ ชานิตฺวา อิมมฺหา
ทุกฺขา มุจฺจมาโน ปพฺพชิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา เตน สุจินฺติเตน
มรณมุตฺโต เจว ปพฺพชิโต จ อคฺคผเล ปติฏฺฐิโตติ ตสฺส คุณกถํ
กเถสุํ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย
สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ วุตฺเต น ภิกฺขเว
อุตฺตรเสฏฺฐิปุตฺโตว ภเย อุปฺปนฺเน อิมินา อุปาเยน อิมมฺหา ทุกฺขา
มุจฺจิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา มรณภยา มุตฺโต อตีเต ปณฺฑิตาปิ
อตฺตโน ภเย อุปฺปนฺเน อิมมฺหา ทุกฺขา มุจฺจิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา
มรณภยทุกฺขโต มุจฺจึสุเยวาติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
จุติปฏิสนฺธิวเสน ปริวตฺเตนฺโต วฏฺฏกโยนิยํ นิพฺพตฺติ ฯ ตทา เอโก
วฏฺฏกลุทฺทโก อรญฺญา พหู วฏฺฏเก อาหริตฺวา เคเห ฐเปตฺวา
โคจรํ ทตฺวา มนุสฺสานํ มูลํ คเหตฺวา อาคตานํ หตฺเถ วฏฺฏเก
วิกฺกิณนฺโต ชีวิกํ กปฺเปติ ฯ โส เอกทิวสํ พหูหิ วฏฺฏเกหิ
สทฺธึ โพธิสตฺตมฺปิ คเหตฺวา อาเนสิ ฯ โพธิสตฺโต จินฺเตสิ สจาหํ
อิมินา ทินฺนํ โคจรํ ปานียญฺจ ปริภุญฺชิสฺสามิ อยํ มํ คเหตฺวา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๐๑.
อาคตานํ มนุสฺสานํ ทสฺสติ สเจ ปนาหํ น ปริภุญฺชิสฺสามิ อหํ
มิลายิสฺสามิ อถ มํ มิลาตํ ทิสฺวา มนุสฺสา น คณฺหิสฺสนฺติ
เอวํ เม โสตฺถิ ภวิสฺสติ อิมํ อุปายํ กริสฺสามีติ ฯ โส ตถา
กโรนฺโต มิลายิตฺวา อฏฺฐิจมฺมมตฺโต อโหสิ ฯ มนุสฺสา ตํ ทิสฺวา
น คณฺหึสุ ฯ ลุทฺทโก โพธิสตฺตํ ฐเปตฺวา เสเสสุ วฏฺฏเกสุ
ปริกฺขีเณสุ ปจฺฉิโต นีหริตฺวา ทฺวาเร ฐเปตฺวา โพธิสตฺตํ หตฺถตเล
กตฺวา กึ นุ โข อยํ วฏฺฏโกติ นํ โอโลเกตุํ อารทฺโธ ฯ
อถสฺส ปมตฺตภาวํ ญตฺวา โพธิสตฺโต ปกฺเข ปสาเรตฺวา อุปฺปติตฺวา
อรญฺญเมว คโต ฯ อญฺเญ วฏฺฏกา ตํ ทิสฺวา กึ นุ โข น
ปญฺญายสิ กหํ คโตสีติ ปุจฺฉิตฺวา ลุทฺทเกน คหิโตมฺหีติ วุตฺเต
กินฺติ กตฺวา มุตฺโตสีติ ปุจฺฉึสุ ฯ โพธิสตฺโต อหํ เตน ทินฺนโคจรํ
อคเหตฺวา ปานียํ อปิวิตฺวา อุปายจินฺตาวเสน มุตฺโตติ วตฺวา อิมํ
คาถมาห
         นาจินฺตยนฺโต ปุริโส   วิเสสมธิคจฺฉติ
         จินฺติตสฺส ผลํ ปสฺส    มุตฺโตสฺมิ วธพนฺธนาติ ฯ
     ตตฺรายํ ปิณฺฑตฺโถ ปุริโส ทุกฺขํ ปตฺวา อิมินา นาม
อุปาเยน อิมมฺหา ทุกฺขา มุจฺจิสฺสามีติ อจินฺตยนฺโต อตฺตโน
ทุกฺขโมกฺขสงฺขาตํ วิเสสํ นาธิคจฺฉติ อิทานิ ปน มยา จินฺติตกมฺมสฺส
ผลํ ปสฺส เตเนว อุปาเยน มุตฺโตสฺมิ วธพนฺธนา มรณโต จ
พนฺธนโต จ มุตฺโต อหนฺติ ฯ
     เอวํ โพธิสตฺโต อตฺตนา กตการณํ อาจิกฺขิ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๐๒.
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
มุตฺตวฏฺฏโก ปน อหเมวาติ ฯ
                    วฏฺฏกชาตกํ อฏฺฐมํ ฯ
                        -------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๖ หน้า ๒๙๗-๓๐๒.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=36&A=5936&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=36&A=5936&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=118
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=777
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=774
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=774
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27