อรรถกถาเล่มที่ ๓๖ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๒ เอกนิปาต(๒)

                      ๗. พพฺพุชาตกํ
     ยตฺเถโก ลภเต พพฺพูติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
กาณมาตาสิกฺขาปทํ อารพฺภ กเถสิ ฯ สาวตฺถิยํ หิ กาณมาตา นาม
ธีตุวเสน ปากฏนามา อุปาสิกา อโหสิ โสตาปนฺนา อริยสาวิกา ฯ
สา ธีตรํ กาณํ อญฺตรสฺมึ คามเก สมานชาติยสฺส ปุริสสฺส
อทาสิ ฯ กาณา เกนจิเทว กรณีเยน มาตุ ฆรํ อคมาสิ ฯ
อถสฺสา สามิโก กติปาหจฺจเยน ทูตํ ปาเหสิ อาคจฺฉตุ กาณา
อิจฺฉามิ กาณาย อาคตนฺติ ฯ กาณา ทูตสฺส วจนํ สุตฺวา
อมฺม คมิสฺสามีติ มาตรํ อาปุจฺฉิ ฯ กาณมาตา เอตฺตกํ กาลํ
วสิตฺวา กถํ ตุจฺฉหตฺถา คมิสฺสสีติ ปูวํ ปจิ ฯ ตสฺมึเยว ขเณ
เอโก ปิณฺฑปาตจาริโก ภิกฺขุ ตสฺสา นิเวสนํ อคมาสิ ฯ อุปาสิกา
ตํ นิสีทาเปตฺวา ปตฺตปูรํ ปูวํ ทาเปสิ ฯ โส กฺขุ นิกฺขมิตฺวา
อญฺสฺส อาจิกฺขิ ฯ ตสฺสาปิ ตเถว ทาเปสิ ฯ โสปิ นิกฺขมิตฺวา
อญฺสฺส อาจิกฺขิ ฯ ตสฺสาปิ ตเถว ทาเปสิ ฯ โสปิ นิกฺขมิตฺวา
อญฺสฺส อาจิกฺขิ ฯ ตสฺสาปิ ตเถวาติ เอวมฺปิ จตุนฺนํ ชนานํ
ทาเปสิ ฯ ยถาปฏิยตฺตํ ปูวํ ปริกฺขยํ อคมาสิ ฯ กาณาย คมนํ
น สมฺปชฺชิ ฯ อถสฺสา สามิโก ทุติยมฺปิ ทูตํ ปาเหสิ ตติยํ
ปาเหนฺโตว สเจ กาณา นาคจฺฉิสฺสติ อหํ อญฺ ปชาปตึ
อาเนสฺสามีติ ปาเหสิ ฯ ตโยปิ วาเร เตเนว อุปาเยน คมนํ น
สมฺปชฺชิ ฯ กาณาย สามิโก อญฺ ปชาปตึ อาเนสิ ฯ กาณา
ตํ ปวุตฺตึ สุตฺวา โรทมานา อฏฺาสิ ฯ
     สตฺถา ตํ การณํ ตฺวา ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา
ปตฺตจีวรมาทาย กาณมาตาย นิเวสนํ คนฺตฺวา ปญฺตฺตาสเน นิสีทิตฺวา
กาณมาตรํ ปุจฺฉิ กิสฺสายํ กาณา โรทตีติ อิมินา นาม การเณนาติ
จ สุตฺวา กาณมาตรํ สมสฺสาเสตฺวา ธมฺมกถํ กเถตฺวา อุฏฺายาสนา
วิหารํ อคมาสิ ฯ อถ เตสํ จตุนฺนํ ภิกฺขูนํ ตโย วาเร ยถาปฏิยตฺตํ
ปูวํ คเหตฺวา กาณาย คมนสฺส อุปจฺฉินฺนภาโว ภิกฺขุสงฺเฆ ปากโฏ
ชาโต ฯ อเถกทิวสํ ภิกฺขู ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺาเปสุํ อาวุโส
จตูหิ นาม ภิกฺขูหิ ตโย วาเร กาณมาตาย ปกฺกปูวํ ขาทิตฺวา
กาณาย คมนนฺตรายํ กตฺวา สามิเกน ปริจฺจตฺตํ ธีตรํ นิสฺสาย
มหาอุปาสิกาย โทมนสฺสํ อุปฺปาทิตนฺติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กาย
นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย
นามาติ วุตฺเต น ภิกฺขเว อิทาเนว เต จตฺตาโร ภิกฺขู กาณมาตาย
สนฺตกํ ขาทิตฺวา ตสฺสา โทมนสฺสํ อุปฺปาเทสุํ ปุพฺเพปิ อุปฺปาเทสุํเยวาติ
วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
ปาสาณโกฏฺฏกกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต ปริโยทาตสิปฺโป
อโหสิ ฯ กาสีรฏฺเ เอกสฺมึ นิคเม เอโก มหาวิภโว เสฏฺี
อโหสิ ฯ ตสฺส นิธานคตาเยว จตฺตาฬีส หิรญฺโกฏิโย อเหสุํ ฯ
อถสฺส ภริยา กาลํ กตฺวา ธนสิเนเหน คนฺตฺวา ธนปิฏฺิยํ มูสิกา
หุตฺวา นิพฺพตฺติ ฯ เอวํ อนุกฺกเมน สพฺพมฺปิ ตํ กุลํ อพฺภตฺถํ
อคมาสิ ฯ วํโส อุจฺฉิชฺชิ ฯ โส คาโมปิ ฉฑฺฑิโต อปณฺณตฺติกภาวํ
อคมาสิ ฯ ตทา โพธิสตฺโต ตสฺมึ ปุราณคามฏฺาเน ปาสาเณ
อุปฺปาเตตฺวา โกฏฺเฏติ ฯ อถ สา มูสิกา โคจราย จรมานา
โพธิสตฺตํ ปุนปฺปุนํ ปสฺสนฺตี อุปนฺนสิเนหา หุตฺวา จินฺเตสิ มยฺหํ
ธนํ พหุํ นิกฺการเณน นสฺสิสฺสติ อิมินา สทฺธึ เอกโต หุตฺวา
อิมํ ธนํ ขาทิสฺสามีติ ฯ สา เอกทิวสํ เอกํ กหาปณํ มุเขน
ฑํสิตฺวา โพธิสตฺตสฺส สนฺติกํ อคมาสิ ฯ โส ตํ ทิสฺวา ปิยวาจาย
สมาลปนฺโต กึ นุ โข อมฺม กหาปณํ คเหตฺวา อาคตาสีติ
อาห ฯ ตาต อิมํ คเหตฺวา อตฺตนาปิ ปริภุญฺช มยฺหมฺปิ มํสํ
อาหราติ ฯ โส สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา กหาปณํ อาทาย นครํ
คนฺตฺวา เอเกน มาสเกน มํสํ กิณิตฺวา อาหริตฺวา ตสฺสา อทาสิ ฯ
สา ตํ คเหตฺวา อตฺตโน นิวาสนฏฺานํ คนฺตฺวา สารุจิยา ขาทิ ฯ
ตโต ปฏฺาย อิมินาว นิยาเมน ทิวเส ทิวเส โพธิสตฺตสฺส
กหาปณํ เทติ ฯ โสปิสฺสา มํสํ อาหรติ ฯ
     อเถกทิวสํ ตํ มูสิกํ วิฬาโร อคฺคเหสิ ฯ อถ นํ สา เอวมาห
สมฺม มา มํ มาเรสีติ ฯ กึการณา น มาเรยฺยามิ อหมฺหิ
ฉาโต มํสํ ขาทิตุกาโม น สกฺกา มยา น มาเรตุนฺติ ฯ กึ
ปน เอกทิวสเมว มํสํ ขาทิตุกาโมสิ อุทาหุ นิจฺจกาลนฺติ ฯ ลภมาโน
นิจฺจมฺปิ ขาทิตุกาโมมฺหีติ ฯ ยทิ เอวํ อหนฺเต นิจฺจกาลํ มํสํ
ทสฺสามิ วิสฺสชฺเชหิ มนฺติ ฯ อถ  นํ วิฬาโร เตนหิ อปฺปมตฺตา
โหหีติ วิสฺสชฺเชสิ ฯ ตโต ปฏาย สา อตฺตโน อาภตํ มํสํ
เทฺว โกฏฺาเส กตฺวา เอกํ วิฬารสฺส เทติ เอกํ สยํ ขาทิ ฯ
อถ นํ เอกทิวสํ อญฺโปิ วิฬาโร อคฺคเหสิ ฯ ตมฺปิ ตเถว
สญฺาเปตฺวา อตฺตานํ วิสฺสชฺชาเปสิ ฯ ตโต ปฏฺาย ตโย
โกฏฺาเส กตฺวา ขาทนฺติ ฯ ปุน อญฺโ อคฺคเหสิ ฯ ตํ ตเถว
สญฺาเปตฺวา อตฺตานํ โมจาเปสิ ฯ ตโต ปฏฺาย จตฺตาโร
โกฏฺาเส กตฺวา ขาทนฺติ ฯ ปุน อญฺโ อคฺคเหสิ ฯ ตํ ตเถว
สญฺาเปตฺวา อตฺตานํ โมจาเปสิ ฯ ตโต ปฏฺาย ปญฺจ โกฏฺาเส
กตฺวา ขาทนฺติ ฯ สา ปญฺจมโกฏฺาสํ ขาทมานา อปฺปหารตาย
กิลนฺตา กีสา อโหสิ อปฺปมํสโลหิตา ฯ
     โพธิสตฺโต ตํ ทิสฺวา อมฺม กสฺมา มิลาตาสีติ วตฺวา
อิมินา นาม การเณนาติ วุตฺโต ตฺวํ เอตฺตกํ กาลํ กสฺมา มยฺหํ
นาจิกฺขสิ อหเมตฺถ กตฺตพฺพํ ชานิสฺสามีติ ตํ สมสฺสาเสตฺวา
สุทฺธผลิกปาสาเณน คุหํ กตฺวา อาหริตฺวา อมฺม ตฺวํ อิมํ คุหํ
ปวิสิตฺวา นิปชฺชิตฺวา อาคตาคตานํ ผรุสาหิ วาจาหิ สนฺตชฺเชยฺยาสีติ
อาห ฯ สา คุหํ ปวิสิตฺวา นิปชฺชิ ฯ อเถโก วิฬาโร อาคนฺตฺวา
เทหิ เม มํสนฺติ อาห ฯ อถ นํ มูสิกา อเร ทุฏฺวิฬาร
กินฺเต อหํ มํสหาริกา อตฺตโน ปุตฺตานํ มํสํ ขาทาติ สนฺตชฺเชสิ ฯ
วิฬาโร ผลิกคุหาย นิปนฺนภาวํ อชานนฺโต โกธวเสน มูสิกํ
คณฺหิสฺสามีติ สหสา ปกฺขนฺทิตฺวา หทเยน ผลิกคุหายํ ปหรติ ฯ
ตาวเทวสฺส หทยํ ภิชฺชิ อกฺขีนิ นิกฺขมนาการปฺปตฺตานิ ชาตานิ ฯ
โส ตตฺเถว ชีวิตกฺขยํ ปตฺวา เอกมนฺตํ ปฏิจฺฉนฏฺาเน ปตติ ฯ
เอเตนุปาเยน อปโรปิ อปโรปีติ จตฺตาโรปิ ชนา ชีวิตกฺขยํ ปาปุณึสุ ฯ
ตโต ปฏฺาย มูสิกา นิพฺภยา หุตฺวา โพธิสตฺตสฺส เทวสิกํ เทฺว
ตโย กหาปเณ เทติ ฯ เอวํ อนุกฺกเมน สพฺพมฺปิ ธนํ โพธิสตฺตสฺเสว
อทาสิ ฯ เต อุโภปิ ยาวชีวํ เมตฺตึ อภินฺทิตฺวา ยถากมฺมํ คตา ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา อิมํ
คาถมาห
           ยตฺเถโก ลภเต พพฺหุ ทุติโย ตตฺถ ชายติ
           ตติโย จ จตุตฺโถ จ อิทนฺเต พพฺพุกา พิลนฺติ ฯ
     ตตฺถ ยตฺถาติ ยสฺมึ าเน ฯ พพฺพูติ วิฬาโร ฯ ทุติโย
ตตฺถ ชายตีติ ยถา เอโก มูสิกํ วา มํสํ วา ลภติ ทุติโยปิ
ตตฺถ วิฬาโร ชายติ อุปฺปชฺชติ ตถา ตตํโย จ จตุตฺโถ จ
เอวํ เต ตทา จตฺตาโร วิฬารา อเหสุํ หุตฺวา จ ปน ทิวเส
มํสํ ขาทนฺตา เต พพฺพุกา อิทํ ผลิกมยํ พิลํ อุเรน ปหริตฺวา
สพฺเพปิ ชีวิตกฺขยํ ปตฺตาติ ฯ
     เอวํ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ
ตทา จตฺตาโร วิฬารา เต จตฺตาโร ภิกฺขู อเหสุํ มูสิกา กาณมาตา
ปาสาณโกฏฺฏกมณิกาโร ปน อหเมวาติ ฯ
                    พพฺพุชาตกํ สตฺตมํ ฯ
                       --------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๖ หน้า ๓๖๔-๓๖๘.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=36&A=7238&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=36&A=7238&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=137
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=907
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=899
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=899
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27