อรรถกถาเล่มที่ ๓๖ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๒ เอกนิปาต(๒)

                      ๑๐. กากชาตกํ
     นิจฺจํ อุพฺพิคฺคหทยาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต ญาตตฺถจริยํ
อารพฺภ กเถสิ ฯ ปจฺจุปฺปนฺนวตฺถุํ ทฺวาทสนิปาเต ภทฺทสาลชาตเก
อาวิภวิสฺสติ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
กากโยนิยํ นิพฺพตฺติ ฯ อเถกทิวสํ รญฺโญ ปุโรหิโต พหินคเร
นทิยํ นฺหายิตฺวา คนฺเธหิ วิลิมฺเปตฺวา มาลํ ปิลนฺธิตฺวา วรวตฺถนิวตฺโถ
นครํ ปวิสติ ฯ นครทฺวารโตรณคฺเค เทฺว กากา นิสินฺนา โหนฺติ ฯ
เตสุ เอโก เอกํ อาห สมฺม อหํ อิมสฺส พฺราหฺมณสฺส  มตฺถเก
สรีรวลญฺชํ ปาเตสฺสามีติ ฯ อิตโร มา เต เอวํ รุจิ อยํ
พฺราหฺมโณ อิสฺสโร อิสฺสรชเนน สทฺธึ เวรํ นาม ปาปกํ อยญฺหิ
กุทฺโธ สพฺเพปิ กาเก วินาเสยฺยาติ ฯ น สกฺกา ตํ มยา น
ปาเตตุนฺติ ฯ เตนหิ ปญฺญายิสฺสสีติ วตฺวา อิตโร กาโก ปลายิ ฯ
โส โตรณสฺส เหฏฺฐาภาคํ สมฺปตฺเต พฺราหฺมเณ โอลมฺพกํ ธาเรนฺโต
วิย ตสฺส มตฺถเก วจฺจํ ปาเตสิ ฯ พฺราหฺมโณ กุชฺฌิตฺวา กาเกสุ
เวรํ พนฺธิ ฯ
     ตสฺมึ กาเล เอกา ภติยา วีหิโกฏฺฏิกทาสี วีหี เคหทฺวาเร
อาตเป ปฏฺฐริตฺวา รกฺขนฺตี นิสินฺนาว นิทฺทํ โอกฺกมิ  ฯ ตสฺสา
ปมาทํ ญตฺวา เอโก ทีฆโลมโก เอฬโก อาคนฺตฺวา วีหี ขาทิ ฯ
สา ปพุชฺฌิตฺวา ตํ ทิสฺวา ปลาเปสิ ฯ เอฬโก ทุติยมฺปิ ตติยมฺปิ
ตสฺสา ตเถว นิทฺทายนกาเล อาคนฺตฺวา วีหี ขาทิ ฯ สาปิ นํ
ติกฺขตฺตุํ ปลาเปตฺวา จินฺเตสิ ปุนปฺปุนํ ขาทนฺโต อุปฑฺฒวีหึ
ขาทิสฺสติ พหุ เม เฉโท ภวิสฺสติ อิทานิสฺส ปุน อนาคมนการณํ
กริสฺสามีติ ฯ สา อลาตํ คเหตฺวา นิทฺทายมานา วิย นิสีทิตฺวา
วีหี ขาทนตฺถาย เอฬเก สมฺปตฺเต อุฏฺฐาย อลาเตน เอฬกํ ปหริ ฯ
โลมานิ อคฺคึ คณฺหึสุ ฯ โส สรีเร ฌายนฺเต อคฺคึ นิพฺพาเปสฺสามีติ
เวเคน คนฺตฺวา หตฺถิสาลาย สมีเป เอกิสฺสา ติณกุฏิยา สรีรํ
ฆํสิ ฯ สา ปชฺชลิ ฯ ตโต อุฏฺฐิตชาลา หตฺถิสาลํ คณฺหิ ฯ
หตฺถิสาลาสุ ฌายนฺตีสุ หตฺถิปิฏฺฐานิ ฌายึสุ ฯ พหู หตฺถี วณิตสรีรา
อเหสุํ ฯ เวชฺชา หตฺถี อโรเค กาตุํ อสกฺโกนฺตา รญฺโญ อาโรเจสุํ ฯ
ราชา ปุโรหิตํ อาห อาจริย หตฺถิเวชฺชา หตฺถี ติกิจฺฉิตุํ น
สกฺโกนฺติ อปิ กิญฺจิ เภสชฺชํ ชานาสีติ ฯ ชานามิ มหาราชาติ ฯ
กึ ลทฺธุํ วฏฺฏตีติ ฯ กากวสา มหาราชาติ ฯ เตนหิ กาเก
มาเรตฺวา วสํ อาหรถาติ อาห ฯ ตโต ปฏฺฐาย กาเก มาเรตฺวา
วสํ อลภิตฺวา ตตฺถ ตตฺเถว ราสึ กโรนฺต ฯ กากานํ มหาภยํ
อุปฺปนฺนํ ฯ
     ตทา โพธิสตฺโต อสีติสหสฺสกากปริวาโร มหาสุสาเน วสติ ฯ
เอโก กาโก อาคนฺตฺวา กากานํ อุปฺปนฺนํ ภยํ โพธิสตฺตสฺส อาโรเจสิ ฯ
โส จินฺเตสิ ฐเปตฺวา มํ อญฺโญ มยฺหํ ญาตกานํ อุปฺปนฺนํ ภยํ
หริตุํ สมตฺโถ นตฺถิ หริสฺสามิ นนฺติ ทส ปารมิโย อาวชฺเชตฺวา
เมตฺตาปารมึ ปุเรจาริกํ กตฺวา เอกเวเคเนว ปกฺขนฺทิตฺวา
วิวฏมหาวาตปาเน ปวิสิตฺวา รญฺโญ อาสนสฺส เหฏฺฐา ปาวิสิ ฯ อถ นํ
เอโก มนุสฺโส คเหตุกาโม อโหสิ ฯ ราชา สรณํ ปวิฏฺโฐ
มา คณฺหีติ วาเรสิ ฯ มหาสตฺโต โถกํ วิสฺสมิตฺวา เมตฺตาปารมึ
อาวชฺเชตฺวา เหฏฺฐาสนา นิกฺขมิตฺวา ราชานํ อาห มหาราช
รญฺญา นาม ฉนฺทาทิวเสน อคนฺตฺวา รชฺชํ กาเรตุํ วฏฺฏติ ยํ ยํ
กมฺมํ กตฺตพฺพํ โหติ สพฺพํ นิสมฺม อุปธาเรตฺวา กาตุํ วฏฺฏติ
ยญฺจ กริยมานํ นิปฺปชฺชติ ตเทว กาตุํ วฏฺฏติ น อิตรํ สเจ
หิ ราชาโน กริยมานํ น นิปฺปชฺชติ ตํ กโรนฺติ มหาชนสฺส
มรณภยปริโยสานํ มหาภยํ อุปฺปชฺชติ ปุโรหิโต เวรวสิโก หุตฺวา
มุสาวาทํ อภาสิ กากานํ วสา นาม นตฺถีติ ฯ ตํ สุตฺวา ราชา
ปสนฺนจิตฺโต โพธิสตฺตํ กาญฺจนภทฺทปีเฐ นิสีทาเปตฺวา ตตฺถ นิสินฺนสฺส
ปกฺขนฺตรานิ สตปากสหสฺสปากเตเลหิ มกฺขาเปตฺวา กาญฺจนตฏฺฏเก
ราชารหํ สุจิโภชนํ โภชาเปตฺวา ปานียํ ปาเยตฺวา สุหิตํ วิคตทรกํ
มหาสตฺตํ เอตทโวจ ปณฺฑิต ตฺวํ กากานํ วสา นาม นตฺถีติ
วเทสิ เกน การเณน เนสํ วสา นตฺถีติ ฯ โพธิสตฺโต อิมินา
จ อิมินา จ การเณนาติ สกลนิเวสนํ เอกสทฺทํ กตฺวา ธมฺมํ
เทเสนฺโต อิมํ คาถมาห
         นิจฺจํ อุพฺพิคฺคหทยา     สพฺพโลกวิเหสกา
         ตสฺมา เนสํ วสา นตฺถิ  กากานมฺหาก ญาตินนฺติ ฯ
     ตตฺรายํ สงฺเขปตฺโถ มหาราช กากา นาม นิจฺจํ
อุพฺพิคฺคมานสา ภยปฺปตฺตาว วิหรนฺติ ฯ สพฺพโลกวิเหสกาติ ขตฺติยาทโย
มนุสฺเสปิ อิตฺถีปุริเสปิ กุมารกุมาริกาทโยปิ วิเหเฐนฺตา กิลมนฺตา
วิจรนฺติ ตสฺมา อิเมหิ ทฺวีหิ การเณหิ เนสํ อมฺหากํ ญาตีนํ
กากานํ วสา นาม นตฺถิ อตีเตปิ อภูตปุพฺพา อนาคเตปิ น
ภวิสฺสนฺตีติ ฯ
     เอวํ มหาสตฺโต อิมํ การณํ อุตฺตานํ กตฺวา มหาราช
รญฺญา นาม อนิสมฺม อนุปธาเรตฺวา กมฺมํ น กตฺตพฺพนฺติ ราชานํ
ปโพเธสิ ฯ ราชา ตุสฺสิตฺวา โพธิสตฺตํ รชฺเชน ปูเชสิ ฯ โพธิสตฺโต
ตสฺส รชฺชํ รญฺโญเยว ปฏิทตฺวา ราชานํ ปญฺจสุ สีเลสุ ปติฏฺฐาเปตฺวา
สพฺพสตฺตานํ อภยํ ยาจิ ฯ ราชา ธมฺมเทสนํ สุตฺวา สพฺพสตฺตานํ
อภยํ ทตฺวา กากานํ นิพทฺธทานํ ปฏฺฐเปตฺวา ทิวเส ทิวเส
ตณฺฑุลมฺพนสฺส ภตฺตํ ปจิตฺวา นานคฺครเสหิ โอมทฺทิตฺวา กากานํ
ทานํ ทียติ ฯ มหาสตฺตสฺส ปน ราชโรธนเมว ทียิตฺถ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
พาราณสีราชา อานนฺโท อโหสิ กากราชา ปน อหเมวาติ ฯ
                     กากชาตกํ ทสมํ ฯ
                 อสมฺปทานวคฺโค จุทฺทสโม ฯ
                      ----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๖ หน้า ๓๗๔-๓๗๘.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=36&A=7454&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=36&A=7454&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=140
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=924
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=914
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=914
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27