อรรถกถาเล่มที่ ๓๗ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๓ ทุกนิปาตวณฺณนา

                       ๙ อรกชาตกํ
     โย เว เมตฺเตน จิตฺเตนาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
เมตฺตสุตฺตํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     เอกสฺมึ สมเย สตฺถา ภิกฺขู อามนฺเตตฺวา เมตฺตาย ภิกฺขเว
เจโตวิมุตฺติยา อาเสวิตาย ภาวิตาย พหุลีกตาย ยานิกตาย
วตฺถุกตาย อนุฏฺฐิตาย ปริจิตาย สุสมารทฺธาย เอกาทสานิสํสา ปาฏิกงฺขา,
กตเม เอกาทส, สุขํ สุปติ, สุขํ ปฏิพุชฺฌติ, น ปาปกํ สุปินํ ปสฺสติ,
มนุสฺสานํ ปิโย โหติ, อมนุสฺสานํ ปิโย โหติ, เทวตา รกฺขนฺติ, นาสฺส
อคฺคิ วา วิสํ วา สตฺถํ วา กมติ, ตุวฏํ จิตฺตํ สมาธิยติ, มุขวณฺโณ
วิปฺปสีทติ, อสมฺมุฬฺโห กาลํ กโรติ, อุตฺตรึ อปฺปฏิวิชฺฌนฺโต
พฺรหฺมโลกูปโค โหติ, เมตฺตาย ภิกฺขเว เจโตวิมุตฺติยา
อาเสวิตาย ภาวิตาย พหุลีกตาย ยานิกตาย วตฺถุกตาย อนุฏฺฐิตาย
ปริจิตาย สุสมารทฺธาย, อิเม เอกาทสานิสํสา ปาฏิกงฺขา, อิเม
เอกาทสานิสํเส คเหตฺวา ฐิตํ เมตฺตาภาวนํ วณฺเณตฺวา ภิกฺขเว ภิกฺขุนา
นาม สพฺพสตฺเตสุ โอทิสฺสกอโนทิสฺสกวเสน เมตฺตา ภาเวตพฺพา,
หิโตปิ หิเตน ผริตพฺโพ, อหิโตปิ หิเตน ผริตพฺโพ, มชฺฌตฺโตปิ
หิเตน ผริตพฺโพ, เอวํ สพฺพสตฺเตสุ โอทิสฺสกอโนทิสฺสกวเสน เมตฺตา
ภาเวตพฺพา, กรุณา มุทิตา อุเปกฺขา ภาเวตพฺพา, จตูสุ พฺรหฺมวิหาเรสุ
กมฺมํ กาตพฺพเมว, เอวํ กโรนฺโต หิ มคฺคํ วา ผลํ วา
อลภนฺโตปิ พฺรหฺมโลกปรายโน โหติ, โปราณกปณฺฑิตาปิ สตฺตวสฺสานิ
เมตฺตํ ภาเวตฺวา สตฺตสํวฏฺฏวิวฏฺฏกปฺเป พฺรหฺมโลกสฺมึ เยว
วสึสูติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต เอกสฺมึ กปฺเป โพธิสตฺโต พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺเตตฺวา
วยปฺปตฺโต กาเม ปหาย อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา จตุนฺนํ พฺรหฺมวิหารานํ
ลาภี อรโก นาม สตฺถา หุตฺวา หิมวนฺตปฺปเทเส วาสํ
กปฺเปสิ ฯ ตสฺส มหาปริวาโร อโหสิ ฯ โส อิสิคณํ โอวทนฺโต
ปพฺพชิเตน นาม เมตฺตา ภาเวตพฺพา, กรุณา มุทิตา อุเปกฺขา
ภาเวตพฺพา, เมตฺตจิตฺตํ หิ นาเมตํ อปฺปนาปฺปตฺตํ พฺรหฺมโลกปรายนตํ
สาเธตีติ เมตฺตาย อานิสํสํ ปกาเสนฺโต อิมา คาถา
อโวจ
         โย เว เมตฺเตน จิตฺเตน   สพฺพโลกานุกมฺปติ
         อุทฺธํ อโธ จ ติริยญฺจ      อปฺปมาเณน สพฺพโส,
         อปฺปมาณํ หิตํ จิตฺตํ        ปริปุณฺณํ สุภาวิตํ,
         ยํ ปมาณํ กตํ กมฺมํ        น ตํ ตตฺราวสิสฺสตีติ ฯ
     ตตฺถ โย เว เมตฺเตน จิตฺเตน สพฺพโลกานุกมฺปตีติ ขตฺติยาทีสุ
วา สมณพฺราหฺมเณสุ วา โย โกจิ อปฺปนาปฺปตฺเตน เมตฺตจิตฺเตน
สกลํ สตฺตโลกํ อนุกมฺเปติ ฯ อุทฺธนฺติ ปฐวิตลโต ยาว
เนวสญฺญานาสญฺญายตนพฺรหฺมโลกา ฯ อโธติ ปฐวิยา เหฏฺฐา ยาว
อุสฺสเท มหานิรเย ฯ ติริยนฺติ มนุสฺสโลเก, ยตฺตกานิ จกฺกวาฬานิ
เตสุ สพฺเพสุ เอตฺตเก ฐาเน นิพฺพตฺตา สพฺเพ สตฺตา อเวรา โหนฺตุ
อพฺยาปชฺฌา โหนฺตุ อนีฆา โหนฺตุ สุขี อตฺตานํ ปริหรนฺตูติ เอวํ
ภาวิเตน เมตฺเตน จิตฺเตนาติ อตฺโถ ฯ อปฺปมาเณนาติ อปฺปมาณสตฺตานํ
อารมฺมณตฺตา อปฺปมาเณน ฯ สพฺพโสติ สพฺพากาเรน ฯ
อุทฺธํ อโธ ติริยนฺติ เอวํ สพฺพสุคติทุคฺคติวเสนาติ อตฺโถ ฯ อปฺปมาณํ
หิตํ จิตฺตนฺติ อปฺปมาณํ กตฺวา ภาวิกํ สพฺพสตฺเตสุ หิตํ จิตฺตํ ฯ
ปริปุณฺณนฺติ อวิกลํ ฯ สุภาวิตนฺติ สุวฑฺฒิตํ ฯ อปฺปมาณจิตฺตสฺเสตํ
นามํ ฯ ยํ ปมาณํ กตํ กมฺมนฺติ ยํ อปฺปมาณํ อปฺปมาณารมฺมณนฺติ
เอวํ อารมฺมณนฺติกวเสน จ วสิภาวปฺปตฺติวเสน จ
อาวฑฺเฒตฺวา กตํ ปริตฺตํ กามาวจรกมฺมํ ฯ น ตํ ตตฺราวสิสฺสตีติ
ตํ ปริตฺตกมฺมํ ยนฺตํ อปฺปมาณํ หิตํ จิตฺตนฺติ สงฺขฺยํ คตํ
รูปาวจรกมฺมํ ตตฺร น อวสิสฺสติ ฯ ยถา นาม มโหเฆน อชฺโฌตฺถตํ
ปริตฺโตทกํ โอฆสฺส อพฺภนฺตเร เตน อสํหริยมานํ นาวสิสฺสติ น
ติฏฐติ, อถ โข มโหโฆ ว ตํ วิกฺขมฺเภตฺวา ติฏฺฐติ, เอวเมว
ปริตฺตกมฺมํ ตสฺส มหคฺคตกมฺมสฺส อพฺภนฺตเร เตน มหคฺคตกมฺเมน
ปริจฺฉินฺทิตฺวา อคหิตวิปาโกกาสํ หุตฺวา น อวสิสฺสติ น ติฏฺฐติ
น สกฺโกติ อตฺตโน วิปากํ ทาตุํ, อถ โข มหคฺคตกมฺมเมว ตํ
อชฺโฌตฺถริตฺวา ติฏฺฐติ วิปากํ เทตีติ ฯ
     เอวํ โพธิสตฺโต อนฺเตวาสิกานํ เมตฺตาภาวนาย อานิสํสํ กเถตฺวา
อปริหีนชฺฌาโน พฺรหฺมโลเก นิพฺพตฺติตฺวา สตฺตสํวฏฺฏวิวฏฺฏกปฺเป น
อิมํ โลกํ ปุน อคมาสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ
ตทา อิสิคณา พุทฺธปริสา อเหสุํ, อรโก สตฺถา ปน อหเมวาติ ฯ
                     อรกชาตกํ นวมํ ฯ
                      -----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๗ หน้า ๗๙-๘๒.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=37&A=1571&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=37&A=1571&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=187
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=1195
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=1179
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=1179
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27