บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๗

๓ มกฺกฏชาตกํ ตาต มาณวโก เอโสติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต เอกํ กุหกํ ภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ วตฺถุ ปกิณฺณกนิปาเต อุทฺทาลกชาตเก อาวิภวิสฺสติ ฯ ตทา ปน สตฺถา ภิกฺขเว นายํ ภิกฺขุ อิทาเนว กุหโก ปุพฺเพปิ มกฺกโฏ หุตฺวาปิ อคฺคิสฺส การณา โกหญฺญํ อกาสิ เยวาติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๐.

เอกสฺมึ กาสิกคามเก พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต ตกฺกสิลายํ สิปฺปํ อุคฺคณฺหิตฺวา ฆราวาสํ สณฺฐเปสิ ฯ อถสฺส พฺราหฺมณี เอกํ ปุตฺตํ วิชายิตฺวา ปุตฺตสฺส อาธาวิตฺวา ปริธาวิตฺวา วิจรณกาเล กาลมกาสิ ฯ โพธิสตฺโต ตสฺสา เปตกิจฺจํ กตฺวา กึ เม อิทานิ ฆราวาเสน, ปุตฺตํ คเหตฺวา ปพฺพชิสฺสามีติ อสฺสุมุขํ ญาติมิตฺตวคฺคํ ปหาย ปุตฺตํ อาทาย หิมวนฺตํ ปวิสิตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา ตตฺถ วนมูลผลาหาโร วาสํ กปฺเปสิ ฯ โส เอกทิวสํ วสฺสานกาเล เทเว วสฺสนฺเต สารทารูนิ ชาเลตฺวา วิสิพฺเพนฺโต ผลกฏฺฐนฺตเร ^๑- นิปชฺชิ ฯ ปุตฺโตปิสฺส ตาปสกุมารโก ปิตุ ปาเท สมฺพาหนฺโต นิสีทิ ฯ อเถโก วนมกฺกโฏ สีเตน ปีฬิยมาโน ตสฺส ปณฺณสาลาย ตํ อคฺคึ ทิสฺวา สจาหํ เอตฺถ ปวิสิสฺสามิ, มกฺกโฏ มกฺกโฏติ มํ โปเถตฺวา นีหริสฺสนฺติ, อคฺคึ วิสิพฺเพตุํ น ลภิสฺสามีติ อตฺถิ อิทานิ เม อุปาโยติ ตาปสเวสํ คเหตฺวา โกหญฺญํ กตฺวา ปวิสิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา เอกสฺส มตตาปสสฺส วกฺกลานิ นิวาเสตฺวา ปจฺฉิญฺจ องฺกุสญฺจ ยฏฺฐิญฺจ คเหตฺวา ปณฺณสาลทฺวาเร เอกํ ตาลรุกฺขํ นิสฺสาย สงฺกุฏิโก อฏฺฐาสิ ฯ ตาปสกุมารโก ตํ ทิสฺวา มกฺกฏภาวํ อชานนฺโต เอโก มหลฺลกตาปโส สีเตน ปีฬิโต อคฺคึ วิสิพฺเพตุํ อาคโต ภวิสฺสตีติ ตาปสสฺส กเถตฺวา เอกํ ปณฺณสาลํ ปเวเสตฺวา วิสิพฺเพตุํ วฏฺฏตีติ จินฺเตตฺวา ปิตรํ อาลปนฺโต ปฐมํ คาถมาห @เชิงอรรถ: ^๑ ผลกตฺถเรติปิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๑.

ตาต มาณวโก เอโส ตาลมูลํ อปสฺสิโต, อคารกญฺจิทํ อตฺถิ, หนฺท เทมสฺสคารกนฺติ ฯ ตตฺถ มาณวโกติ สตฺตาธิวจนํ ฯ เตน ตาต เอโส เอโก มาณโว สตฺโต เอโก ตาปโสติ ทีเปติ ฯ ตาลมูลํ อปสฺสิโตติ ตาลขนฺธํ นิสฺสาย ฐิโต ฯ อคารกญฺจิทํ อตฺถีติ อิทญฺจ อมฺหากํ ปพฺพชิตาคารํ อตฺถิ, ปณฺณสาลํ สนฺธาย วทติ ฯ หนฺทาติ ววสฺสคฺคตฺเถ นิปาโต ฯ เทมสฺสคารกนฺติ เอตสฺส เอกมนฺเต วสนตฺถาย อคารํ เทม ฯ โพธิสตฺโต ปุตฺตสฺส วจนํ สุตฺวา อุฏฺฐาย ปณฺณสาลทฺวาเร ฐตฺวา โอโลเกนฺโต ตสฺส มกฺกฏภาวํ ญตฺวา ตาต มนุสฺสานํ นาม น เอวรูปํ มุขํ โหติ, มกฺกโฏ น ยิธ ปกฺโกสิตพฺโพติ วตฺวา ทุติยํ คาถมาห มา โข ตํ ตาต ปกฺโกสิ, ทูเสยฺย โน อคารกํ, เนตาทิสํ มุขํ โหติ พฺราหฺมณสฺส สุสีลิโนติ ฯ ตตฺถ ทูเสยฺย โน อคารกนฺติ อยํ หิ อิธ ปวิฏฺโฐ สมาโน อิมํ กิจฺเฉน กตํ ปณฺณสาลํ อคฺคินา วา ฌาเปนฺโต อุจฺจาราทีนิ วา กโรนฺโต ทูเสยฺย ฯ เนตาทิสนฺติ น เอตาทิสํ พฺราหฺมณสฺส สุสีลิโน มุขํ โหติ ฯ มกฺกโฏ เอโสติ วตฺวา โพธิสตฺโต เอกํ อุมฺมุกํ คเหตฺวา กึ เอตฺถ ติฏฺฐสีติ ขิปิตฺวา ตํ ปลาเปสิ ฯ มกฺกโฏปิ วกฺกลานิ ฉฑฺเฑตฺวา รุกฺขํ อภิรูหิตฺวา วนสณฺฑํ ปาวิสิ ฯ โพธิสตฺโต จตฺตาโร

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๒.

พฺรหฺมวิหาเร ภาเวตฺวา พฺรหฺมโลกปรายโน อโหสิ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ ตทา มกฺกโฏ กุหกภิกฺขุ อโหสิ, ตาปสกุมาโร ราหุโล, ตาปโส ปน อหเมวาติ ฯ มกฺกฏชาตกํ ตติยํ ฯ ----------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๗ หน้า ๘๙-๙๒. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=37&A=1775&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=37&A=1775&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=195 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=1237 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=1221 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=1221 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27